محمد جواد ظریف بعد از روی کار آمدن دولت روحانی، شاید مهمترین چهرە دولت اعتدال در زمینە سیاست خارجی باشد کە تلاش می کند با زبان و منش دیپلماتیک بە مصاف مشکلات سیاست خارجی ایران چە در سطح منطقە و چە در سطح جهانی برود. و این البتە در مقایسە با جناح اصولگرا و بویژە هستە سخت قدرت وجهە مثبتی است کە ایران را بە درجاتی از تشدید وخامت با جهان خارج بازداشتە است.
اخیرا او در مصاحبەای با یک روزنامە آلمانی، بار دیگر تلاش کردە است کە با زبان دیپلماتیک و طرح راە حل سیاسی و طرد جنگ و فراخواندن صلح، رقبای ایران و بویژە عربستان سعودی در سطح منطقە را بە همکاری فراخواند. او صراحتا می گوید کە هیچ کس نمی تواند در سطح منطقە تسلط داشتە باشد و همە باید با هم همکاری کنند.
با توجە بە رویەای کە دولت ترامپ در پیش گرفتە است کە تلاش دارد از طریق وخامت بیشتر اوضاع منطقە، هم سلاح بیشتر بفروشد و هم بر نفوذ سیاسی خود بیافزاید، چنین سخنانی خردمندانە می نماید. دیپلماسی آن روشی است کە باید همە کشورها از آن برای حل مشکلات خود از آن استفادە کنند.
اما ظاهرا آقای ظریف در دو مورد دقت لازم را در سخنانش بخرج ندادە است. مورد اول هنگامی کە می گوید ایران در سی صد سال گذشتە بە هیچ کشوری حملە نکردە است و حتی در جنگ ایران وعراق هم مورد حملە قرار گرفتە بود. و مورد دوم، مشارکت فعال جمهوری اسلامی است در جنگهای نیابتی در منطقە.
در بارە مورد اول باید بە آقای ظریف یادآوری کرد کە طبق سخنان خود سران رژیم در سالهای جنگ ایران و عراق و شعارهائی کە مطرح می شد، درست از زمان بازپس گیری خرمشهر بە این سو، جنگ ایران و عراق وارد مرحلە دیگری شد کە با خصلت تجاوزگرانە جمهوری اسلامی قابل تشخیص است. شعارهای سرنگونی صدام، فتح کربلا و حتی تسخیر قدس از طریق اشغال عراق، آن رویاهائی بودند کە سران رژیم را وارد مرحلە نوینی از جنگ کرد کە حتی عمر آن بیشتر از مرحلە اول جنگ تا فتح خرمشهر توسط ایران طول کشید. بنابراین بر خلاف سخنان ظریف، جمهوری اسلامی ایران همین سە دهە پیش یک تجاوزگر بود.
مورد دوم اینکە جمهوری اسلامی در سطح منطقە وارد جنگهائی نیابتی شدە است کە عمدتا از طریق بازوی مسلح شیعە مسلکان بە پیش بردە می شود. حضور در سوریە، عراق و یمن، فاکتهای غیر قابل انکاری اند. نکتە مهم این است کە در این جنگهای نیابتی، شیعیان اند هم ابزار پیشبرد و هم هدف پیشبرد. و معلوم نیست آنگونە کە در اصل ١۵۴ جمهوری اسلامی آمدە است کە جمهوری اسلامی از مستضعفین در مقابل مستکبرین دفاع می کند، چرا اساسا مستضعفین شیعە مورد توجە اند و نە دیگر مستضعفان! تازە اگر وضعیت آنها هم بعد از پیروزی احتمالی شیعیان مسلح، بە همان بلائی دچار نشود کە وضعیت شیعیان داخل کشور بدان دچار شد.
کوتاە سخن اینکە خصلت تجاوزگرانە جمهوری اسلامی در مقطع بعد از فتح خرمشهر را نە جهانیان از یاد بردەاند و نە مردم ایران. هم چنین حضور سنگین ایران در جنگهای نیابتی منطقەای، ظاهرا بە نفع شیعیان، اظهر من الشمس است وغیر قابل انکار. پس چگونە می توان هم با تحریف تاریخ و هم با تحریف لحظە، بە سمت همکاری منطقەای با کشورهای دیگر رفت و سایە سنگین جنگ و رقابت های ناسالم را از سر کشور برداشت؟
بنابراین برای ایجاد روابط خوب در سطح منطقە و جهان، مهم است کە هم تاریخ را آنگونە کە هست دید، و هم از پیشبرد سیاست شیعە محور در منطقە دست کشید. و لازمە این دو، عقل سلیم، قدرت خودانتقادی و پیگیری سیاست و جهان بینی ای است مترتب بر مفاهیم مدرن مرتبط با دولت مداری.
