تشکیل حزب چپ ایران (فدائیان خلق) در روز دوازدهم فروردین ماه سال جاری در کنگره ی موسس این حزب در شهر کلن آلمان با واکنش های مختلفی روبرو شده است. اخبار روز در حد امکانات خود این کنگره و عکس العمل های موافق و مخالف نسبت به آن را بازتاب داده است.
گفتگوی زیر با بهروز خلیق عضو نخستین شورای مرکزی حزب چپ ایران (فدائیان خلق) صورت گرفته است. بهروز خلیق می گوید سال هاست که برای تشکیل حزب چپ ایران مبارزه کرده است. او ۱۲ سال قبل یعنی در سال ۱۳۸۵ در مقاله ای ضرورت تشکیل این حزب را مطرح کرد، از ابتدای گفتگوها برای پیشبرد وحدت بین چند جریان شرکت داشته و می گوید وقت و نیروی زیادی را صرف این پروژه کرده و فشارهای زیادی را تحمل کرده است. بهروز خلیق در تهیه ی سند منشور در گروه کار منشوری که در کنگره با رای بالا به عنوان سند مبنا پذیرفته شد، به عنوان مسئول گروه شرکت داشته، می گوید نامی که او برای این تشکل پیشنهاد کرده، یعنی حزب چپ ایران (فدائیان خلق)، از میان اسامی متعدد ارائه شده بالاترین رای را (٨٣ درصد) به خود اختصاص داده و نام حزب جدید شده است. او می گوید شادمان است که امر وحدت و تشکیل حزب چپ در دوره ی مسئولیت او در هیات سیاسی – اجرائی سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) عملی شد و آرزویش برای یکی شدن بخشی از فدائیان به تحقق پیوست.
اخبار روز: آقای خلیق، از واکنش هایی که نسبت به تشکیل حزب ایجاد شده است، راضی هستید؟ حمایت ها بر انتقادها پیشی گرفته است؟
بهروز خلیق: واکنش ها نسبت به تشکیل حزب چپ ایران (فدائیان خلق) و استقبال از آن در رسانه ها و در شبکه های اجتماعی بیش از حد انتظار من بود. میزان حمایت ها قابل مقایسه با انتقادها و تخریب ها نیست. ما از انتقادها استقبال می کنیم. متاسفانه باید بگویم که تخریب ها و اتهام زنی ها به مراتب بیشتر از انتقادهای سازنده بود.
اخبار روز: در بین فعالین سیاسی، کارگری و چپ در ایران هم شاهد واکنش هایی بوده اید؟
بهروز خلیق: در بین فعالین سیاسی، کارگری و چپ در ایران هم شاهد واکنش های مثبت بودیم. منتها این واکنش ها در مناسبات فردی، در تماس های تلفنی و در نامه های خصوصی بیان می شود و کمتر امکان بازتاب در رسانه ها پیدا می کند. البته در شبکه های اجتماعی بخشی از واکنش ها بازتاب پیدا کرد.
اخبار روز: واکنش چپ رادیکال و انقلابی نسبت به تشکیل حزب شما، واکنش منفی ای بوده است. چرا چنین است؟ حزب چپ ایران (فدائیان خلق) برای نزدیک شدن به این بخش از چپ ها آیا برنامه ای دارد؟ وضعیت همکاری بین نیروهای چپ را چطور می بینید؟
بهروز خلیق: متاسفانه واکنش بخشی از چپ رادیکال منفی بود. از قبل چنین پیش بینی وجود داشت که اولین موج مخالفت با حزب چپ ایران (فدائیان خلق) از صفوف چپ رادیکال برخواهد خواست. به نظر من این امر به نگاه و خصوصیات این نیروها برمی گردد. چپ رادیکال برای خود حقانیت تاریخی قائل است، دیگر گرایش های چپ را بر نمی تابد و با نسبت دادن انواع صفات به آن ها، در جهت افشاء و طردشان حرکت می کند. چپ رادیکال تنها خودش را به عنوان چپ قبول می کند و بقیه را منحرف می داند. بعلاوه چپ رادیکال از نیرو گرفتن چپ دموکرات و سوسیالیست نگران است. در حالی که چپ دموکرات سال هاست که واقعیت گرایش های متفاوت در صفوف چپ را پذیرفته است، آن ها را به عنوان جریان منحرف به حساب نمی آورد، در جهت تضعیف آن ها گام برنمی دارد و معتقد است که گرایش های مختلف چپ می توانند با هم همکاری کنند و چپ را در جامعه تقویت نمایند. شیوه برخورد چپ رادیکال نیروی چپ ایران را ضعیف می کند.
اخبار روز: در این اختلافات شما خود را کاملا در موضع درست می دانید؟ آیا این نگاه کمکی به حل مسائل می کند. مواردی هست که «چپ رادیکال» در انتقاد از سازمان های تشکیل دهنده ی حزب چپ ایران، حق داشته باشد؟
بهروز خلیق: انتفاد چپ رادیکال نسبت به حزب چپ در مواردی برحق است که لازم است مورد توجه قرار دهیم. حزب چپ خود را مبرا از انتفاد نمی داند و برای راه افتادن و تحکیم حزب، انتقادها می تواند موثر افتد. اما مسئله نه انتقاد، بلکه برخورد خصمانه، گاه کینه توزانه، تحریف های آشکار و زبان گزنده بخشی از نیروهای رادیکال چپ نسبت به حزب چپ است. آوردن نمونه های آن می تواند برحجم این گفتگو بیفزاید. ولی به مقالاتی که در سایت درج شده است، نگاهی بیاندازید. مقالاتی با عناوینی مثل “زمین بی حاصل”، “پاسخ به غیبت چپ یا پینه دوزی سنتی” و… این برخوردها سازنده و تاثیرگذار نیست.
اخبار روز: یکی از انتقاداتی که نسبت به حزب شما مطرح می شود این است که این حزب بدون برنامه و خط مشی معینی تاسیس خود را اعلام کرده است؟
بهروز خلیق: معمولأ حزب و یا سازمان نوبنیاد موجودیت خودش را با پلاتفرم اعلام و شروع به فعالیت می کند و تدوین برنامه را به بعد واگذار می کند. نمونه آن را می توان در حزب چپ آلمان مشاهده کرد که چند سال بعد از اعلام موجودیتش برنامه اش را تدوین کرد. نوشتن برنامه به زمان و کار فشرده نیازمند است. ما برای کنگره منشور را تهیه نمودیم که دیدگاه، ارزش ها، گذار از جمهوری اسلامی به جمهوری دموکرات و سکولار و برخی خطوط برنامه ای در آن بیان شده است. خطوط کلی مشی سیاسی در منشور که به عنوان مبنا رای آورد، گنجانده شده است. تدوین برنامه حزب در دستور کار ما قرار خواهد گرفت.
اخبار روز: حزب چپ ایران (فدائیان خلق) در میان نحله های فکری و سیاسی – تاریخی عمده چپ جهان، خود را بیشتر با کدام جریان ها نزدیک می داند؟
بهروز خلیق: به نظرم حزب چپ ایران (فدائیان خلق) در میان نحله های فکری ـ سیاسی چپ، به احزاب و جریان های چپی تعلق دارد که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در کشورهای مختلف شکل گرفت. این جریان ها به نقد دیدگاه حاکم بر جنبش جهانی کمونیستی نشستند، بر ضرورت دموکراسی و پیوند آن با سوسیالیسم تاکید کردند و در عین حال فاصله خودشان را با جریان تاریخی سوسیال دموکرات ها حفظ نمودند. از جمله این جریان ها، می توان به حزب چپ آلمان و پودوموس اسپانیا اشاره کرد.
اخبار روز: در حزب شما چه گرایش های متفاوتی در این زمینه وجود دارد؟ آیا این گرایش ها به صورت فراکسیون های مستقل عمل خواهند کرد؟
بهروز خلیق: در حزب چپ ایران (فدائیان خلق) گرایش چپ رادیکال، سوسیال دموکرات و چپ دموکرات و سوسیالیست با وزن های مختلف حضور دارند. ولی گرایش چپ دموکرات و سوسیالیست غالب است. چنانچه در بالا گفتم ما واقعیت گرایش های متفاوت در صفوف چپ را پذیرفته ایم، بر همین پایه، وجود گرایش های مختلف چپ در درون حزب را امری طبیعی می دانیم. فراکسیون در اساسنامه پیش بینی شده است. اما هنوز معلوم نیست گرایش ها بخواهند به صورت فراکسیون عمل کنند.
اخبار روز: گرایشات سیاسی در حزب، منطبق با این جریان های نظری است؟ در کنگره روی سه برنامه و خط مشی سیاسی گفتگو شد، اختلافات اساسی آن ها به طور خلاصه چیست؟
بهروز خلیق: گرایش های نظری در موارد زیادی برگرایش های سیاسی منطبق اند ولی در مواردی نه. به همین خاطر نمی توان از سه گرایش نظری ـ سیاسی صحبت کرد. ولی می توان از سه گرایش نظری (گرایش چپ رادیکال، سوسیال دموکرات و چپ دموکرات و سوسیالیست) و از سه گرایش سیاسی (اصلاح طلبی، تحول طلبی و انقلابی) نام برد. اختلافات بین گرایش ها همان اختلافاتی است که در بین فعالین چپ و سیاسی در امر نظری و سیاسی وجود دارد.
اخبار روز: با نیروی “چپ رادیکال” درون حزب تازه تاسیس چگونه کنار می آیید وقتی این ارزیابی را دارید که چپ رادیکال دیگر گرایش های چپ را بر نمی تابد و فقط خود را چپ می شناسد؟
بهروز خلیق: جای خوشحالی است که گرایش های مختلف در سازمان های خود طی چند دهه گذشته یاد گرفته اند که چگونه با هم زندگی حزبی داشته باشند. این امر شامل گرایش چپ رادیکال هم می شود. در رابطه با سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) می توانم بگویم که فضا برای اظهار نظر، شرکت در فعالیت های سازمان و عضویت در ارگان ها برای همه گرایش فراهم بوده و توانستیم مشترکا کار کنیم. این تجربه ارزنده ای است که در جای خود باید به آن پرداخت.
اخبار روز: آیا حزب چپ ایران (فدائیان خلق) از نظر سیاسی یک حزب مخالف جمهوری اسلامی است و در این زمینه برنامه روشنی دارد؟ مناسبات خود با اصلاح طلبان را به چه صورت تنظیم می کنید؟
بهروز خلیق: قطعأ حزب چپ از نظر سیاسی حزب مخالف جمهوری اسلامی است. در این امر تردیدی وجود ندارد. این موضع به طور روشن در منشور آمده است. از نظر ما جمهوری اسلامی نظامی است مستبد، سرکوبگر و دشمن حقوق بشر و دموکراسی و مانع اعمال اراده آزاد مردم و حق انتخاب آنان برای تعیین سرنوشت خویش و سد راه پیشرفت و تحول دمکراتیک در جامعه ایران. در مورد اصلاح طلبان باید بگویم اصلاح طلبان در چند سال گذشته از موضع اصلاح طلبی به موضع استمرارطلبی گذر کرده، فعالیت های خود را زیر خط قرمزهای ارگان های امنیتی تنظیم و از حسن روحانی دنباله روی نمودند. بخشی از آن ها به تقابل با خیزش دیماه برخواستند و برای حفظ و بسط موقعیت خود در جمهوری اسلامی کوشیدند. ولی خیزش دیماه صفوف آن ها را هم شکافت و روند تجزیه میان حفظ نظام و تحول‌خواهی در صفوف آن ها جریان پیدا کرد. در سند منشور گفته شده است که ساختار سیاسی ـ حقوقی جمهوری اسلامی راه اصلاحات را مسدود کرده است و گفتمان اصلاحات راهگشا نیست و اصلاح طلبان حکومتی نشان دادند که راهکاری برای برون رفت کشور از وضعیت بحرانی ندارند.
اخبار روز: سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) یکی از سه جریان تشکیل دهنده ی این حزب است. در سازمان اکثریت در سال های اخیر اراده ی واحد سیاسی از جمله در جریان انتخابات بارها نقض شده است. آیا حزب چپ ایران (فدائیان خلق)، قصد دارد با یک اراده و خط مشی واحد سیاسی در جامعه برآمد کند؟
بهروز خلیق: در سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) در مواردی ما شاهد نقض اراده سازمان توسط برخی از اعضاء بودیم. در اساسنامه سازمان مشارکت اعضا در سازماندهی اراده ای مغایر با مواضع سازمان در بیرون از سازمان، نقض موازین اساسنامه به حساب آمده بود و ارگان های مسئول در مواردی با نقض کنندگان اراده سازمان برخورد کردند. امیدوارم در حزب چنین مشکلی بروز پیدا نکند. به نظرم حزب با نقض کنندگان اراده آن، باید برخورد کند.
اخبار روز: یعنی معتقدید دموکراسی درون حزبی به معنای نفی اراده واحد سیاسی در حزب نیست و نباید باشد؟ این در اساسنامه حزب شما پیش بینی شده است؟
بهروز خلیق: برداشت شما درست است. دموکراسی درون حزبی مغایر اراده واحد سیاسی نیست. ولی به معنی آن نیست که تامین این موضوع به سادگی امکان پذیر است. در مواردی برای حزب و سازمان سیاسی هزینه زا است. باید پذیرفت که تامین دموکراسی بدون پذیرش هزینه امکان پذیر نیست. ولی باید کوشید که با تعبیه مکانیسم های لازم در حزب، از هزینه ها کاست. وجوهی از این موضوع در بخش مبانی فکری و تشکیلاتی اساسنامه حزب آمده است.
اخبار روز: حزب چگونه عضو گیری خواهد کرد. آیا اعضای سه جریان تشکیل دهنده ی حزب چپ ایران (فدائیان خلق) همگی عضو حزب جدید محسوب می شوند؟
بهروز خلیق: در اساسنامه به طور مشخص گفته شده است که اعضاء سه جریان عضو حزب به حساب می آیند. مگر اینکه کسی اعلام کند که نمی خواهد عضو حزب شود. عضوگیری جدید براساس ضوابط مندرج در اساسنامه صورت خواهد گرفت. به نظرم لازم است که حزب برنامه عضوگیری را در دستور کار خود قرار دهد. افزایش میزان اعضاء برای حزب، از اهمیت زیادی برخوردار است.
اخبار روز: شما همین حالا مسئول هیئت سیاسی سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) هستید و انتظار می رود پاسخ مشخصی برای آینده این سازمان داشته باشید. می خواهید پیشنهادی را که به کنگره آتی اکثریت می دهید با خوانندگان ما در میان بگذارید؟
بهروز خلیق: برای جلب اعتماد و اطمینان رفقائی که نسبت به عملی شدن وحدت سه جریان تردید داشتند، دوره گذار مطرح شده بود. خوشبختانه در کنگره امر وحدت تحقق یافت و حزب چپ ایران (فدائیان خلق) بنیان گذاشته شد. بعد از کنگره فضای مناسبی برای تصمیم گیری در مورد آینده سازمان فراهم شده است. ما در سازمان در حال تدارک بحث و گفتگو پیرامون این موضوع هستیم تا پیشنهاد مناسبی را برای کنگره آتی ارائه دهیم. به نظر من دوره گذار نمی تواند بدون زمان باشد.
