ژنو، ۶ اکتبر ۲۰۲۰ (۱۵ مهر ۱۳۹۹) ـ روز سه‌شنبه کمیسر عالی حقوق بشر، میشل باشله، از وضعیت رو به وخامت مدافعان حقوق بشر، وکلا و زندانیان سیاسی در زندان‌های ایران عمیقا ابراز نگرانی کرده و از مسئولان خواستار آزادی آنان در شرایط بیماری دنیا‌گیر کووید- ۱۹ شد.
ایران در منطقه بیش‌ترین آسیب را از کووید ۱۹ دیده است. زندان‌های کشور از جمعیت بیش از ظرفیت و وضعیت ضعیف بهداشتی دچار مشکل هستند. این وضعیت در طول بیماری دنیا‌گیر وخیم‌تر نیز شده است. کمبود آب، وسائل بهداشتی و ضد عفونی، ناکافی بودن تجهیزات محافظتی و آزمایش و همچنین نبود فضا برای قرنطینه و و مراقبت‌های درمانی ناکافی منجر به شیوع ویروس در میان زندانیان و بنا بر گزارش‌ها تعدادی فوت شده است.
قوه قضاییه ایران در ماه فوریه دستورالعمل‌هایی را برای آزادی موقت زندانیان صادر کرد تا جمعیت زندان کاهش یابد و از شیوع بیشتر ویروس جلوگیری شود. بنا بر آمار دولتی حدود ۱۲۰ هزار زندانی از این طرح بهره بردند. به نظر می‌رسد که این طرح متوقف شده و تعداد زیادی از زندانیان ملزم به بازگشت به زندان شده‌اند. همچنین، افرادی که به اتهام‌های مرتبط با امنیت ملی به بیش از پنج سال زندان محکوم شده‌اند از این طرح مستثنا شده‌اند.
در نتیجه بیشتر کسانی که بازداشت آنان احتمالاً خودسرانه بوده است از جمله مدافعان حقوق بشر، وکلا، شهروندان خارجی و زندانیان دو ملیتی، فعالان محیط زیست و دیگر افرادی که برای بیان عقیده و به‌کارگیری حقوق‌شان از آزادی محروم شده‌اند، در زندان در معرض خطر فزاینده ابتلا به ویروس قرار گرفته‌اند.
باشله اظهار داشت: «به موجب حقوق بین‌المللی حقوق بشر، دولت‌ها مسئول سلامت جسمانی و روانی تمامی افراد تحت مسئولیت آنان از جمله افراد محروم از آزادی هستند. افرادی که صرفا برای ابراز عقاید سیاسی‌شان یا هر نوع دیگر کنشگری در دفاع از حقوق بشر حبس شده‌اند اساساً نباید در زندان باشند. و قطعا نباید با چنین زندانیانی با سخت‌گیری بیشتر رفتار کرد و یا آنان را در معرض خطر بیشتر قرار داد.»
او افزود: «من متاسفم که می‌بینم اقداماتی که برای کاهش شیوع کووید ۱۹ طراحی شده است به طور تبعیض‌آمیز علیه گروهی خاصی از زندانیان به کار می‌روند.»
یکی از نمونه‌های بارز این رفتار علیه وکیل مدافع برجسته حقوق بشر و مدافع حقوق زنان خانم نسین ستوده است که به اتهام‌های مرتبط با فعالیت‌های حقوق بشری‌اش احکامی در مجموع بیش از ۳۰ سال زندان دریافت کرده است. خانم ستوده در اعتراض به تداوم حبس خودسرانه و نیز مراقبت‌های درمانی ناکافی در زندان، اعتصاب غذای دوم خود را در ماه اوت آغاز کرد. وی پس از نزدیک به ۵۰ روز به دلیل سلامت به سرعت به وخامت خود به اعتصاب غذا پایان داد. شرایط قلبی وی درمان تخصصی را ضروری کرده است.
رئیس بخش حقوق بشر سازمان ملل اظهار داشت: «من به‌شدت نگران خطر برای جان نسرین ستوده هستم. من دوباره از دولت‌مردان می‌خواهم که فوری او را آزاد کنند و برای وی این امکان را فراهم آورند تا پیش از ادامه درمان پزشکی لازم به انتخاب خود در خانه سلامتی خود را بازیابد. او طی سال‌ها مدافع شجاع و ثابت قدم حقوق دیگر زندانیان بوده است. زمان آن رسیده است که دولت به نقض حقوق او به دلیل تلاش‌هایی که وی به‌خاطر دیگران کرده است، پایان دهد.»
کمیسر عالی حقوق بشر همچنین از حمله مداوم و نظام‌مند به کسانی که نظر مخالف بیان می‌کنند و نیز جرم‌انگاری اعمال حقوق اساسی ابراز نگرانی کرد.
باشله گفت: «ناامید کننده است که می‌بینیم از نظام عدالت کیفری به عنوان ابزاری برای ساکت کردن جامعه مدنی استفاده می‌شود. ابراز نظر مخالف جرم نیست. یک حق بنیادین است که باید مورد محافظت و حمایت قرار گیرد.»
کمیسر عالی حقوق بشر گفت: «من از دولت‌مردان ایران می‌خواهم که با توجه به تعهدات خود درحقوق بین‌المللی، از جمله حق دادرسی عادلانه، محکومیت تمام افرادی را که بدون مبنای حقوقی کافی زندانی شده‌اند مورد بازبینی قرار دهند. من همچنین خواستار آزادی بی‌قید و شرط مدافعان حقوق بشر، وکلای دادگستری و زندانیان سیاسی و نیز کلیه افرادی هستم که به دلیل شرکت در اعتراض مسالمت‌آمیز زندانی شده‌اند، و یا به دلیل ابراز نظر مخالف یا به‌کارگیری حقوق‌شان از آزادی محروم شده‌اند. به‌ویژه مهم است که این بی‌عدالتی در زمانی که کووید ۱۹ در زندان‌های ایران یکه‌تازی می‌کند اصلاح شود.»
