آدمها تنها بر اساس برنامە سیاسی و عقلانیت رای نمی دهند، بلکە احساس تعلق هم در این مورد نقش اساسی ایفاء می کند. و تا جامعە احساسی تر باشد، و کفە ترازو کمتر بە جانب عقلانیت سنگینی کند، احساس تعلق بیشتر در میان مردم، بویژە در هنگام رای دادنها عمل می کند.
تلنبار شدن مشکلات در طی سالها، تکرار مصائب و از همە بیشتر بدتر شدن شرایط، حتی اگر بخش مهمی از آنها هم ناشی از فشار خارجی و بدعهدی ها باشد، می تواند بە چنان خستگی روحی در میان مردم منجر شود کە دیگر برایشان مهم نباشد تا چە حد حاکمیت هم در این ماجرا حق دارد. زیرا اصل اساسی حکمرانی، کە ادارە بهینە مملکت حتی تحت شرایط فشار خارجیست بعهدە حکمرانان است و در آخرین معنا آنانند کە مسئولیت اصلی را بعهدە دارند.
برجستەتر شدن تحریم در این دورە از انتخابات ریاست جمهوری، از جملە بە این مسئلە بر می گردد. مردم خستەاند. دیگر حتی مهم نیست چە کسی و تا چە سطحی حق دارد یا ندارد، مهم برای آنها شرایط ادارە کشور است کە روزبروز بدتر می شود. و اگر مسیر رو بە بدترشدن بیشتر دارد، دیگر اساسا چە نیازی وجود دارد کە علیرغم همە تحولات مثبت گذرا کە انتخابات می تواند بە همراە داشتەباشد، بە عمل سیاسی مقطعی دست زد.
البتە یکی از نتایج این خستگی، می تواند همانا عدم وجود تحریم فعال، و پیش بردن اصل تحریم تنها در روز انتخابات باشد. درست مانند مشارکت غیرفعال در انتخابات کە از روز بعد از انتخابات، پس از رای دادن در خانەها می مانیم و انتظار داریم قهرمانان جدید سینە سپر کردە و خود بە تنهائی کارها را بە پیش ببرند!
این خطر وجود دارد کە خستگی بر همە روندها، چە از نوع مشارکت فعال و چە از نوع تحریم غیرفعال، غالب شود؛ و جامعە تنها بە نیروی خودش برای تامین امرار معاش و گذران زندگی معتقد شود و مسئولیت حاکمیت را در این مورد از فرهنگ خود بکلی بیرون براند. درست مانند هنگامیکە چند سال پیش راز گورخوابها آشکار شد، جمعی از آنان از افشاء کنندگان آزردە شدند کە بابا بذارید زندگی امان را بکنیم! و آنان البتە بە نوعی حق داشتند، زیرا با راندنشان از قبرستانها، بیرون جائی نبود کە بتوانند در گرما و سرما اتراق کردە و از دستبرد خشن طبیعت در امان باشند.
جامعە ایران قبل از اینکە بە حضور یا عدم حضور در انتخابات نیاز داشتە باشد، بە حضور فعال خود در عرصە سیاسی، اجتماعی و مدنی نیاز دارد. اگر این مشکل حل شود، بی گمان هم حضور و هم عدم حضور می توانند سرانجام بە نتیجە برسند. در غیر این صورت در بر همان پاشنە سابق خواهد چرخید و تحریم هم دردی از درهای بی شمار این ملت را دوا نخواهد کرد. جامعە پیش از هر چیز نیاز بە رزم همە جانبە در تمامی عرصەها دارد.
