کووید-۱۹ و برابری جنسیتی

پایان‌ بخشی به فقر در همه اشکال آن، نابرابری جنسیتی، جلوگیری از نابودی محیط زیست و نابرابری در دسترسی به آموزش، از جمله اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد است. بحران کرونا آینده این اهداف را تیره کرده است.  فقر از نظر سازمان‌ملل متحد، در اشکالی ازقبیل کمبود درآمد برای معیشت پایدار، گرسنگی و سوءتغذیه، بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آن، بی‌خانمانی، ناامنی، محرومیت و تبعیض اجتماعی نمود پیدا می‌کند. این پدیده همچنین خود را به شکل عدم توانایی برای مشارکت در فرایندهای تصمیم‌گیری در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و مدنی نشان می‌دهد.  فقراز نظر بانک جهانی، محرومیت از رفاه تعریف شده است.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در سخنانی گفت که ویروس همه‌گیر کرونا، دهه‌ها قدم‌های آرام و مورچه‌ای در راستای برابری جنسیتی را با عقب‌گرد جدی مواجه کرد. افزایش نرخ فقر جهانی قبل از همه‌گیری کووید۱۹، از سال۲۰۰۰ تا سال ۲۰۱۹ بیش از نصف کاهش یافته بود، اما بیماری کوید۱۹ توانست فقر جهانی را تا نیم میلیارد نفر افزایش دهد. 

موضوع فقر به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد تا سال ۲۰۳۰، شاید پرچالش‌ترین هدف آن بدلیل شکاف شدید طبقاتی و دسترسی ناعادلانه به منابع ثروت در سراسر جهان باشد.  طبق آمارهای سازمان ملل متحد، پیش از پاندمی‌ کرونا، به ازای هر ۱۰۰ مردِ بین ۲۵ تا ۳۴ ساله، ۱۲۲ زن از همان گروه سنی در فقر زندگی می‌کرده‌اند که این مقایسه آماری در ادبیات جهانی موجب به وجود آمدن اصطلاح “زنانه شدن فقر” شده است.  این آمارها و این اصطلاح حاکی از وضعیتی است که در آن زنان با افزایش روزافزون فقر در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه مواجهند. کشورهای توسعه یافته نیز در اروپا و امریکا همچنین دراین دایره قرار دارند. 

نابرابری جنسیتی بین مردان و زنان که از قبل موجود بود با بحران کرونا بیشتر تشدید شد. مجمع جهانی اقتصاد درسوییس ، همه ساله گزارشی از شکاف جنسیتی در ۱۵۶ کشور را در چهار زمینه آموزش، سلامتی، فرصت‌های اقتصادی و توانمندسازی سیاسی تهیه می‌کند. بر اساس گزارش این مجمع بین المللی که در دسامبر ۲۰۱۹ و پیش از پاندمی کرونا منتشر شده بود، تحقق برابری جنسیتی در جهان را تا ۹۹،۵ سال دیگر در بسیاری از زمینه‌ها اعلام کرده بود. عواقب اقتصادی، اجتماعی و روانی ناشی از این ویروس همه‌گیر، زنان را به مراتب بیشتر درگیر کرده و زندگی‌شان را زیر و رو کرده است. واقعیت تلخی که سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی نیز بر آن تاکید دارند. با شیوع وبروس کرونا، بخش هایی از مشاغل مثل مهمانداری هتل‌ها و رستوران‌ها، فروشندگی، آرایشگاه‌ها…که بیشترین کارکنان خودرا زنان تشکیل میدادند، تعطیل و زنان مشاغل خود را از دست دادند.

زنان در سطوح بالا تر نیز در مقایسه با همتایان مرد خود به طور قابل توجهی تحت فشار هستند. بعنوان مثال زنان دانشگاهی پژوهشگر، با شروع پاندمی کوید-۱۹ در جهان، شمار مقاله‌های دانشگاهی زنان در نشریات تخصصی به سرعت کاهش پیدا کرد. خانه‌نشینی اجباری در کشورهای مختلف، حجم کار خانگی زنان را ناگهان چند برابر کرد. زنان باید هم‌زمان در جلسات آنلاین کاری شرکت می‌کردند، غذا می‌پختند و به درس و مشق بچه ها رسیدگی و آن ها را سرگرم می‌کردند. با توجه با حجم سنگین کار، دیگر وقتی برای دغدغه‌های علمی باقی نمی‌ماند.

زنان، حتی به عنوان نیروی کار ضروری در خط مقدم مدیریت بحران بیشترین وظیفه را بر دوش کشیده اند.  بنا به آمار «سازمان بهداشت جهانی»، بیش از ۷۰ درصد نیروهای پزشکی و بهداشت و درمان جهان را زنان تشکیل می‌دهند و مدام در معرض مواجهه با بیماران مبتلا به ویروس کرونا هستند. داده‌هایی که از سوی «صندوق زنان سازمان ملل» جمع‌آوری شد، نشان داد تنها در اسپانیا و ایتالیا، به ترتیب ۷۲٪ و ۶۶٪ کادر درمان که به کرونا مبتلا شدند، زنان‌اند. هم‌زمان این زنان‌اند که به شکل سنتی در سراسر جهان، مسئول اصلی رسیدگی به بیماران‌اند. بنابراین در اکثر خانوارها اگر کسی به کرونا مبتلا شد، وظیفه‌ی مراقبت از او هم بر دوش زنان افتاده است.

بر اساس یک پژوهش آلمانی، بحران کرونا تفاوت دستمزد بین زن و مرد را بیشتر می‌کند. علاوه بر این، مادران شاغل، بیشتر از پدران ساعات کاری خود را برای مراقبت از فرزندان کاهش داده‌اند. 

با فشاری که در نتیجه‌ی این همه گیری بر نظام‌های درمانی همه‌ی کشورها وارد شده، سیستم درمان ناچار از اولویت‌بندی شده است. در این اولویت‌بندی مثل همیشه یکی از اولین بخش‌هایی که آسیب دید، بحش سلامت جنسی و باروری زنان و سقط جنین است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در نتیجه‌ی کاهش خدمات پزشکی در این بخش، در کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد سرانه‌ی متوسط، مرگ ناشی از نبود خدمات درمانی به‌موقع برای زنان باردار یا درحال زایمان افزایش چشمگیری داشته است.

خشونت علیه زنان در سراسر جهان بعد از پاندمی کرونا سر به فلک کشیده و بسیاری از زنان با آزارگر خود در خانه ماه‌هاست که عملا حبس شده اند. در برخی کشورها از جمله کلمبیا، خشونت خانگی علیه زنان در این مدت ۱۷۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

به باور کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل “یو ان اچ سی ار”  شرایط پساکرونا باعث مشکلاتی بسیار جدی و چند وجهی در حوزه زنان شده است. او هشدار داد: «تاثیرات بی سابقه اجتماعی و اقتصادی همه گیری کرونا زندگی بسیاری را به صورت جدی به خطر انداخته است» و به دلیل فقر رو به افزایش، تنش در خانواده ها افزایش یافته و در اغلب موارد زنان هستند که از این وضعیت متاثر می شوند. افزون براین میزان خشونت جنسی و سواستفاده نیز بیشتر شده است. خشونت در خانواده، ازدواج های اجباری،کار کودکان، بارداریهای نوجوانان از این جمله اند.۱۳ میلیون دختر بچه در معرض ازدواج اجباری هستند وبسیاری از دختران ترک تحصیل کردند.   

برابری جنسیتی نه تنها یک حق اساسی بشر، بلکه پایه و اساس ضروری برای جهانی صلح آمیز، مرفه و پایدار است. زنان نیمی از پیکره جامعه را تشکیل میدهند و اگر اراده جدی در کشورها برای رفع تبعیض علیه آنان وجود نداشته باشد جهان به سختی رنگ توسعه پایدار، متوازن و همه جانبه را به خود خواهد دید. تبعیض علیه زنان خود بستر ساز انواع شکاف هایی خواهد بود که بیشترین مقاومت را نه تنها در برابر توسعه دمکراتیک بلکه در صورت تداوم و بی توجهی فروپاشی جوامع را به دنبال خواهد داشت.  

منابع

1. ake Action for the Sustainable Development Goals. https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/
2. Goal 5: Achieve gender equality and empower all women and girls.  https://www.un.org/sustainabledevelopment/gender-equality/
3. Martin Armstrong. It will take another 136 years to close the global gender gap 12 Apr 2021. https://www.weforum.org/agenda/2021/04/136-years-is-the-estimated-journey-time-to-gender-equality/
4. Global Gender Gap Report 2021, https://www.weforum.org/reports/global-gender-gap-report-2021
5. https://www.dw.com/fa-ir/کرونا-رسیدن-به-برابری-جنسیتی-را-دهها-سال-به-عقب-انداخت/a-57061166
6. Amira Ghouaibi, 23 Sep 2021. Community Lead, Global Health and Healthcare Industries, World Economic Forum https://www.weforum.org/agenda/2021/09/lessons-must-be-learned-from-covid-19-s-impact-on-women-s-health-and-rights/
7. Melina R. Kibbe. Consequences of the COVID-19 Pandemic on Manuscript Submissions by Women. JAMA Surg. 2020;155(9):803-804. https://jamanetwork.com/journals/jamasurgery/fullarticle/2769186
8. In Focus: Gender equality matters in COVID-19 response. https://www.unwomen.org/en/news/in-focus/in-focus-gender-equality-in-covid-19-response?gclid=CjwKCAiArOqOBhBmEiwAsgeLmRgVZHcaBQXqT_RF5p37fqp3wlBgr19kiCUYKETDsL51aLOJM5LDtBoC2bgQAvD_BwE
9. Health and social workers face increased risk and vulnerability . https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/332080/WHO-2019-nCoV-Advocacy_brief-Gender-2020.1-eng.pdf
10. Women in the German labor market The cost of being a mother. July 2021 https://www.bertelsmann-stiftung.de/fileadmin/files/BSt/Publikationen/GrauePublikationen/210713_BST-21-016_Brief_expertise_Women_in_the_German_labor_market.pdf
11. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل: همه گیری کرونا زندگی زنان مهاجر را به خطر انداخته است https://www.infomigrants.net/prs/post/30736/کمیساریای-عالی-پناهندگان-سازمان-ملل-همه-گیری-کرونا–زندگی-%۳C%3Cزنان-مهاجر-را-به-خطر-انداخته-است%۳E%3E
12. https://www.abtaab.ir/1400/08/13/آینده%E2%80%8Cپژوهی-فقر-فقر-زنانه/
13. WHAT IS THE IMPACT OF COVID-19 ON GENDER-BASED VIOLENCE? https://www.un.org/sexualviolenceinconflict/wp-content/uploads/2020/04/report/covid-19-and-womens-human-rights-guidance/COVID-19_and_Womens_Human_Rights.pdf