چگونه امریکا خط لوله نورد استریم را تخریب کرد؟

مرکز غواصی و نجات نیروی دریایی ایالات متحده را می توان در یک مکان نزدیک به آنچه زمانی یک منطقه روستایی در حومه پاناما سیتی بود, در حال حاضر شهرکی پررونق در پان هندل در جنوب غربی فلوریدا، ۷۰ مایلی مرز آلاباما پیدا کرد. مجموعه این مرکز غیر قابل توصیف یک ساختار بتن شناور درآب،  ساخته شده پس از جنگ جهانی دوم است که از بیرون شبیه یک دبیرستان حرفه ای است. یک لباس شویی سکه ای و یک مدرسه رقص تمام ان چیزی است که در حال حاضر اطراف این جاده چهار خطه میتوان دید.

اینجا برای دهه ها مرکز آموزش غواصان آب عمیق بسیار ماهر است که در واحدهای نظامی آمریکا در سراسر جهان خدمت میکنند و قادر به غواصی فنی برای انجام عملیات خوب مانند استفاده از مواد منفجره C4 برای پاک کردن بندرها و سواحل و بازمانده کشتی ها و محمولات منفجر نشده، گرفتگی دریچه های دریافتی برای نیروگاه های زیر دریا،  از بین بردن قفل در کانال های حمل و نقل بسیار مهم و همچنین منفجر کردن دکل های نفتی خارجی است. مرکز پاناما سیتی، که دارای دومین استخر سرپوشیده بزرگ در آمریکا است، محل مناسبی برای جذب بهترین ها بود، و فارغ التحصیلان همین مدرسه غواصی بودند که تابستان گذشته با موفقیت ماموریتشان را در عمق ۸۵  متر در زیر سطح دریای بالتیک انجام دادند.

در ماه ژوئن گذشته، غواصان نیروی دریایی که تحت پوشش یک تمرین گسترده تابستانی ناتو معروف به BALTOPS 22 فعالیت می کردند، مواد منفجره ای را که از راه دور فرستاده شده بود در زیر سه خط لوله از چهار خط لوله نورد استریم کاشتند که سه ماه بعد با انفجاری آن را نابود کرد.

دو خط لوله که در مجموع با نام نورد استریم ۱ شناخته می شدند، بیش از یک دهه بود که گاز طبیعی ارزان قیمت روسیه را برای آلمان و بخش عمده ای از اروپای غربی فراهم می کردند. یک جفت خط لوله دوم نیز به نام نورد استریم ۲ ساخته شده بود اما هنوز عملیاتی نشده بود. اکنون با اجتماع سربازان روسی در مرز اوکراین و خونین ترین جنگ اروپا از سال ۱۹۴۵ که در حال اوج گرفتن بود، جوزف بایدن رئیس جمهوری آمریکا خطوط لوله را وسیله نفوذی برای ولادیمیر پوتین دید تا گاز طبیعی را برای جاه طلبی های سیاسی و ارضی اش استفاده کند.

آدرین واتسون، سخنگوی کاخ سفید، در ایمیلی به من میگوید: «این داستانی کاملا  نادرست است.» تامی تورپ، سخنگوی سازمان اطلاعات مرکزی نیز به همین ترتیب نوشت: «این ادعا کاملاً و حقیقتا نادرست است.»

تصمیم بایدن برای خرابکاری در خطوط لوله پس از بیش از نه ماه بحث بسیار مخفیانه در داخل جامعه امنیت ملی در واشنگتن بر سر چگونگی رسیدن به آن هدف صورت گرفت. برای بسیاری از آن زمان، مسئله این نبود که آیا باید ماموریت انجام شود یا نه. موضوع  این بود که چگونه آن را بدون هیچ سرنخ آشکاری در باره اینکه چه کسی مسئول است انجام داد.

یک دلیل بوروکراتیک حیاتی برای تکیه بر فارغ التحصیلان مدرسه غواصی در پاناما سیتی وجود داشت. غواصان تنها پرسنل نیروی دریایی بودند، و نه اعضای فرماندهی عملیات ویژه آمریکا، که عملیات پنهانی آنها باید به کنگره گزارش و پیشاپیش به رهبری سنا و مجلس نمایندگان- به اصطلاح باند هشت- توضیح داده  شود. دولت بایدن در حال انجام هر کارممکن بود تا از نشت هرگونه خبری از این برنامه ریزی در اواخر سال ۲۰۲۱ و اجرای آن در ماه های اول سال ۲۰۲۲ جلوگیری کند.

رئیس جمهور بایدن و تیم سیاست خارجی او، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی، تونی بلینکن وزیر امور خارجه، و ویکتوریا نولند قائم مقام وزیر امور خارجه برای سیاست گذاری،  در خصومت خود با دو خط لوله  که به موازات هم به مدت ۷۵۰ مایل در زیر دریای بالتیک از دو بندر مختلف در شمال غربی روسیه در نزدیکی مرز استونی آغازو با عبور از نزدیکی جزیره دانمارکی بورنهولم در شمال آلمان وارد شبکه گاز مایع آلمان میشدند، کاملا همسو بودند.

مسیر مستقیم این دو لوله عملا بدون هر گونه نیاز به حمل و نقل از داخل اوکراین، امتیاز تازه ای برای اقتصاد آلمان بود. این پروژه علاوه بر برخورداری از گاز طبیعی ارزان قیمت روسیه برای مصرف کارخانه ها و گرم کردن خانه های مسکونی، توزیع کنندگان آلمانی را نیز قادر به فروش گاز اضافی، با سود  بالا در سراسر اروپای غربی می کرد. از این رو دولت بایدن از هر اقدامی که می توانست به سمت دولت آمریکا ردیابی شود پرهیز داشت.  پنهان کاری شدید ضروری بود تا وعده های آمریکا برای به حداقل رساندن درگیری مستقیم با روسیه نیز نقض نشود.

نورد استریم ۱ از اولین روزهای خود توسط واشنگتن و شرکای ضد روسی ناتو به عنوان تهدیدی برای تسلط غرب دیده می شد. شرکت هلدینگ پشت آن،  نورد استریم ای جی، در سال ۲۰۰۵ با مشارکت گازپروم در سوئیس به ثبت رسید. یک شرکت روسی که سهامش به طور عمومی معامله می شد و سود هنگفتی را برای سهامداران اروپایی تولید می کرد اما تحت سلطه الیگارش هایی  بود که در مدار پوتین شناخته می شوند. گازپروم ۵۱ درصد از شرکت را تحت کنترل داشت، با چهار شرکت انرژی اروپایی—یکی در فرانسه، یکی در هلند و دو شرکت در آلمان—۴۹ درصد باقی مانده سهام را به اشتراک گذاشتند و حق کنترل فروش پایین دست گاز طبیعی ارزان قیمت به توزیع کنندگان محلی در آلمان و اروپای غربی را داشتند. سود گازپروم  با دولت روسیه تقسیم می شود با این تاکید که درآمدهای دولتی گاز و نفت در برخی سال ها به اندازه ۴۵ درصد بودجه سالانه روسیه را تامین میکنند.

ترس های سیاسی آمریکا واقعی بود: پوتین اکنون منبع عمده درآمد اضافی و مورد نیاز خود را دریافت میکند، آلمان و بقیه اروپای غربی به گاز طبیعی کم هزینه عرضه شده توسط روسیه معتاد می شوند، و اتکای اروپا به آمریکا کاهش می یابد. در واقع این دقیقا همان اتفاقی بود که افتاد. بسیاری از آلمانی ها نورد استریم ۱ را بخشی از تبلور نظریه مشهور اوس پولیتیک صدراعظم سابق ویلی براندت می دیدند  که آلمان پس از جنگ را قادر می ساخت تا خود و دیگر ملت های اروپایی که در جنگ جهانی دوم نابود شده اند را با استفاده از گاز ارزان قیمت روسیه، یک بازار مرفه اروپای غربی، و اقتصاد تجاری مستقل، احیا کند.

نورد استریم ۱ از نظر ناتو و واشینگتن به اندازه کافی خطرناک بود، اما نورد استریم ۲ که ساخت آن در سپتامبر  ۲۰۲۱ به پایان رسید، در صورت تأیید دولتمردان آلمانی، میزان گاز ارزان قیمت که در اختیار آلمان و اروپای غربی قرار میگرفت را دو برابر می کرد. خط لوله دوم همچنین گاز کافی را برای بیش از ۵۰ درصد مصرف سالانه آلمان فراهم میکرد. اما تنش ها بین روسیه و ناتو با حمایت سیاست خارجی تهاجمی دولت بایدن مدام رو به افزایش بود.

مخالفت با نورد استریم ۲ در آستانه مراسم تحلیف بایدن در ژانویه ۲۰۲۱ شعله ور شد. زمانی که جمهوری خواهان سنا به رهبری تد کروز از تگزاس بارها تهدید سیاسی گاز طبیعی ارزان قیمت روسیه را در جریان جلسه تأیید بلینکن به سمت وزیر امور خارجه، مطرح کردند. تا آن زمان مجلس سنای متحد، با موفقیت  قانونی تصویب کرده بود که مطابق امر کروز به بلینکن « [خط لوله] را در پایه های خود متوقف کند.»  این در حالی بود که فشار های سیاسی و اقتصادی عظیمی از سوی دولت آلمان، در آن زمان به سیاست آنگلا مرکل، برای دریافت خط لوله دوم نورد استروم وجود داشت.

در پاسخ به سناتور کروز که آیا بایدن در برابر آلمانی ها ایستادگی می کند؟ بلینکن گفت بله، اما افزود که در مورد ویژگی های دیدگاه های رئیس جمهور با وی بحث نکرده است.  او گفت: من می دانم که به عقیده او نورد استریم ۲ ایده بدی است. من می دانم که او ما را مجبور به استفاده از هر ابزاری برای متقاعد کردن دوستان و شرکای ما، از جمله آلمان، خواهد کرد که جلوی آن را بگیریم.

چند ماه بعد، با نزدیک شدن تکمیل ساخت خط لوله دوم، با اشاره بایدن در ماه مه در یک  چرخش خیره کننده، دولت از تحریم ها علیه نورد استریم آ گ چشم پوشی کرد، و یک مقام وزارت امور خارجه گفت که تلاش برای متوقف کردن خط لوله از طریق تحریم ها و دیپلماسی “همانند پرتاب یک تیر از راه دور بوده است.”   گزارش ها حاکیست که  در پشت صحنه، مقامات دولت از ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین که آن زمان با تهدید تهاجم روسیه مواجه بود خواستند که از این اقدام  انتقاد نکند. اما لغو تحریم ها عواقب فوری به دنبال داشت.  جمهوری خواهان سنا به رهبری کروز از تحریم فوری تایید تمام نامزدهای سیاست خارجی بایدن خبر دادند و تصویب لایحه دفاعی سالانه را برای ماه ها، تقریبا تا پاییز به تأخیر انداختند. پولیتیکو نوشت که چرخش بایدن در خط لوله دوم روسیه را باید به عنوان «یک تصمیم، مسلماً بدتر از خروج آشفته نظامی از افغانستان» دانست که ادامه کار بایدن را با مشکل روبرو خواهد کرد  .

دولت بایدن به سختی در حال دست و پا زدن در مشکلات بود، که در اواسط ماه نوامبر ۲۰۲۱، رگولاتورهای انرژی آلمان تصویب دومین  خط لوله نورد استریم را به حالت تعلیق  درآوردند.  قیمت گاز طبیعی در عرض چند روز ۸ درصد افزایش یافت، در میان ترس های فزاینده در آلمان و اروپا که تعلیق خط لوله و احتمال رو به رشد جنگ بین روسیه و اوکراین منجر به زمستان سرد بسیار ناخواسته خواهد شد. برای واشنگتن مشخص نبود که اولاف شولز، صدراعظم تازه انتخاب شده آلمان، در کجا ایستاده است.  ماه ها پیش از آن، پس از سقوط افغانستان، شولتز علناً درخواست امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه برای سیاست خارجی مستقل تر اروپا را در یک سخنرانی در پراگ تأیید کرده بود— که به وضوح اتکای کمتری به واشنگتن و اقدامات زیاده خواهانه آن را پیشنهاد می کرد.

در کنار همه این ها سربازان روسی به طور پیوسته بر اجتماع نیرو در مرزهای اوکراین می افزودند و تا پایان دسامبر بیش از ۱۰۰ هزار سرباز در موقعیتی قرار گرفتند که میتوانستند از بلاروس و کریمه حمله کنند. زنگ خطر در واشنگتن بصدا در آمده بود، از جمله ارزیابی بلینکن که آن تعداد نیروهای نظامی می تواند در عرض مدت کوتاهی دو برابر شود.”

توجه دولت آمریکا یک بار دیگر بر نورد استریم متمرکز شد. تا زمانی که اروپا وابسته به خطوط لوله برای گاز طبیعی ارزان قیمت باقی می ماند، واشنگتن نگران بود که کشورهایی مانند آلمان تمایلی به تامین پول و سلاح های مورد نیاز اوکراین برای شکست روسیه ندارند. در این لحظه ناآرام بود که بایدن به جیک سالیوان اجازه داد تا یک گروه مشترک از دوایر مختلف را گرد هم بیاورد تا برنامه ای برای نورد استریم بریزند. همه گزینه ها قرار بود روی میز باشد. اما از آن میان فقط یکی ظهور کرد .

برنامه ریزی

در دسامبر ۲۰۲۱، دو ماه قبل از اینکه اولین تانک های روسی به اوکراین بلغزند، جیک سالیوان جلسه ای از یک نیروی کار تازه شامل مردان و زنان ارشد ستاد مشترک ارتش، سیا، وزارت امور خارجه و خزانه داری تشکیل داد و از آنها توصیه هایی در مورد چگونگی پاسخ به تهاجم قریب الوقوع پوتین را درخواست کرد.

این امر را می توان اولین گام از یک سری جلسات فوق سری، در یک اتاق امن در طبقه بالای ساختمان دفتر اجرایی قدیمی، در مجاورت کاخ سفید دید که خانه هیئت مشورتی اطلاعات خارجی رئیس جمهور (PFIAB) نیز بود. صحبت های معمول رفت و برگشتی در نهایت منجر به یک سوال اولیه بسیار مهم شد: آیا توصیه ای که گروه به رئیس جمهور می کند  مانند لایه دیگری از تحریم ها و محدودیت های ارزی برگشت پذیر خواهد بود یا برگشت ناپذیر به شکل اقدامات فیزیکی، که نمی تواند باطل شود؟

چیزی که برای شرکت کنندگان روشن شد، به گفته منبع با آگاهی مستقیم از این روند، این بود که سالیوان قصد داشت که گروه طرحی برای نابودی برگشت ناپذیر دو خط لوله نورد استریم تهیه کند، و در این راستا او خواسته های رئیس جمهور را نقل میکرد.