با شروع دور تازە مذاکرات ایران و کشورهای غربی حول مسئلە برجام، تحرکات اسرائیل برای ضربەزدن بە این روند شدت تازەای یافتەاست. دولت ناتانیاهو درصدد است کە بە هر طریقی کە شدە بە حل دیپلماتیک مسئلە هستەای ایران ضربات کاری واردە آوردە و سیر آنرا متوقف کند.
البتە از طرف دیگر جمهوری اسلامی هم علیرغم حفظ حق خود برای واکنش متقابل، در صدد آن نیست کە روند مذاکرات را متوقف کردە و وارد بازی اسرائیل شود.
اما امکانات ایران برای واکنش در مقابل حملات اسرائیل چیست؟ واضح است کە جمهوری اسلامی برای این کار از چندین امکان متفاوت برخوردار است:
ـ استفادە از بمب گذاری علیە دیپلماتها و مراکز اسرائیلی در کشورهای مختلف،
ـ جنگ نفت کشها،
ـ تحریک نیروهای نزدیک بە خود در میان فلسطینی ها،
ـ و سرانجام استفادە از امکانات بالقوەای کە بعلت نفوذ در سوریە و جنوب لبنان دارد.
از طرف دیگر دولتهای اروپائی با توجە بە هماهنگی بیشتر با دولت دمکراتها در آمریکا، امکان بازی بیشتری در زمینە تحرکات حقوق بشری یافتەاند و با تحریم اخیر فرماندهان سپاە و بسیج کە در سرکوب اعتراضات آبان ماە ٩٨، نقش داشتند فشار بە جمهوری اسلامی را قدرت بیشتری بخشیدەاند.
در این میان دولت بایدن با تمرکز بر حل مسئلە برجام، بە نظر می رسد فعلا زیاد مایل نیست نە بر اهرم فشار نظامی تاکید کند و نە بر اهرم فشار حقوق بشری.
اما آیا می توان گفت کە اعمال دولت اسرائیل و فشار حقوق بشری کشورهای اروپائی می توانند بە عنوان دو اهرم دیگر بە کل روند دیپلماسی برای حل بحران موجود در برجام کمکی کنند؟
تردیدی در این نیست کە جمهوری اسلامی در مقطع کنونی همانند ایالات متحدە بر پروندە برجام متمرکز است و ظاهرا گرایشی بە تشدید بحران در دو زمینە دیگر ندارد و همین امکانی فراهم آوردە کە امید بە حل مشکلات موجود در برجام افزایش یابد.
البتە فشار حقوق بشری اروپائی ها، بر خلاف عملیات خرابکارانە دولت اسرائیل، مستقیما با امر مذاکرات برجامی تماس ندارد و نمی تواند الزاما بە تضعیف آن منجر شود، اما اعمال دولت اسرائیل با توجە بە نزدیکی این دولت بە آمریکا می تواند با خود حاوی تاثیرات مخرب باشد.
مهم است در لحظە کنونی طرفین مرعوب عملیات خرابکارانە دولت اسرائیل نشوند و با تاکید بر روند مذاکرات، راە حلی برای حل معضل برجام بیابند. در این روند، اعتراض غربی ها بە کنشهای اسرائیل می تواند تاثیرات مثبتی بر مذاکرات داشتە باشد و امکان دستیابی بە راەحل مشترک را افزایش بدهد.
اسرائیل هم اکنون بعنوان اصلی ترین دشمن برجام و روندهای دیپلماتیک ظاهر شدە و نشان می دهد کە اساسا مایل بە مذاکرە برای حل مسائل نیست.
درست است کە جمهوری اسلامی با شعار نابخردانە محو اسرائیل خود یکی از عوامل اصلی ایجاد تنش در منطقە است، اما تشدید بحران نە تنها بە حل این مسئلە کمکی نمی کند بلکە خود بە عامل دیگری جهت افزایش پیچیدگی های منطقە تبدیل می شود.
تنها راە حل مسائل پیچیدە منطقە، دیپلماسی و مذاکرە است و باید کاری کرد کە دولتهای یاغی منطقە بیش از پیش بە چنین روندی بپیوندند.
