کودتای یوگنی پریگوژین، پوتین و “طایفه الیگارشی” او را هدف قرار می دهد

تلاش رهبر ارتش خصوصی واگنر برای در دست گرفتن کنترل، احتمالا بزرگترین تهدید برای مسکو از زمان کودتای ۱۹۹۱ علیه میخائیل گورباچف است.

یوگنی پریگوژین، رهبر ارتش خصوصی واگنر روسیه، دیروقت جمعه و اوایل صبح شنبه، زمانی که سربازان وی کنترل شهر روستوف روسیه را به دست گرفتند، یک کودتای تمام عیار علیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، را آغاز کرد.

نیروهای گروه واگنر، ارتش خصوصی پریگوژین، از اوکراین، محلی که در آن دوشادوش ارتش روسیه می جنگیدند، به طرف شرق حرکت کرده و شهر روسی روستوف را تصرف کردند. روز شنبه، گزارش حاکی از این بود که آنها در حال حرکت به سمت شمال به طرف مسکو بودند. گزارش هایی از درگیری بین واگنر و ارتش روسیه در نزدیکی شهر ورونژ روسیه که بین روستوف و مسکو است، وجود دارد. در زمان انتشار این مقاله، نیروهای واگنر در حال حرکت به سمت شمال به طرف منطقه اطراف لیپتسک بودند که تنها حدود ۲۵۰ مایل از پایتخت فاصله دارد. نیروهای امنیتی روسیه روز شنبه در اطراف مسکو مستقر شدند تا مانع از ورود نیروهای پریگوژین به شهر شوند.

اطلاعات بریتانیا این گزارشات را تأیید کرد و در توییتر گفت که «در عملیاتی که پریگوژین آن را ‘راهپیمایی برای آزادی’ توصیف کرده، نیروهای گروه واگنر حداقل در دو نقطه از اوکراین اشغالی به طرف روسیه رفتند. در روستوف ، واگنر به احتمال زیاد اماکن کلیدی امنیتی، از جمله ستاد فرماندهی که عملیات نظامی روسیه در اوکراین را اداره می کند را اشغال کرده است. دیگر واحدهای واگنر در حال حرکت به سمت شمال از طریق استان ورنژ هستند و به احتمال قوی هدفشان رسیدن به مسکو است.»

تلاش پریگوژین برای کنترل مسلما بزرگترین تهدید برای دولت مسکو از زمان کودتای ۱۹۹۱ علیه میخائیل گورباچف، رهبر شوروی است. در آگوست آن سال، حزب کمونیست و تندروهای KGB، که از تلاش‌های اصلاحی گورباچف خشمگین شده بودند، با فرستادن نیرو به مسکو به دنبال تسلط بر دولت بودند. اما آن کودتا به سرعت شکست خورد و اتحاد جماهیر شوروی به سرعت از هم پاشید و به جنگ سرد پایان داد.

من در آن تابستان خبرنگار لس آنجلس تایمز بودم و برای کمک به پوشش پیامدهای کودتا به مسکو فرستاده شدم. برای تحقیق، به یک منطقه روستایی خارج از پایتخت روسیه سفر کردم تا با نیروهایی که توسط کودتاچیان به مسکو فرستاده شده بودند اما پس از شکست شهر را ترک کرده بودند مصاحبه کنم.

نیروهایی که تا کمی قبل دولت را تهدید به سرنگونی کرده بودند، اکنون مشغول چیدن کلم بودند، زیرا اکثر کارگران مزرعه در طول بحران ناپدید شده بودند. سربازان از انجام کار مزرعه خوشحال بودند، زیرا علاوه بر حقوق نظامی خود، دستمزد اضافی دریافت می کردند، مزیتی نادر که ناشی از نگرانی دولت از کمبود قریب الوقوع غذا بود. شرایط فقیرانه این سربازان مستقیماً به آنچه پریگوژین در مورد بی کفایتی و فساد دولت روسیه امروز و اتلاف جان سربازان در میدان نبرد در اوکراین گفته است، مرتبط است. بخش مهمی از دلایل او برای کودتا این است که جنگ برای غنی‌سازی نخبگان روسیه صورت گرفته است.

پریگوژین در ویدئویی که در ماه مه منتشر شد به رهبران نظامی روسیه گفت: سربازان روسی “به عنوان داوطلب به اینجا آمدند و جان باختند تا به شما اجازه دهند در دفاتر چوب ماهون خود استراحت کنید.” «شما در باشگاه های گران قیمت خود نشسته اید، فرزندانتان از زندگی خوب و ساختن ویدیو در یوتیوب لذت می برند. آنهایی که به ما مهمات نمی دهند، زنده در جهنم خورده خواهند شد!»

روز شنبه پوتین در یک سخنرانی قابل توجه در رابطه با شرایط اضطراری خواستار حمایت ارتش و سرویس های امنیتی روسیه شد و از واگنر خواست به شورش خود پایان دهد. او اقدامات پریگوژین را خیانت آمیز خواند و “کسانی که از راه فریب به ماجراجویی جنایتکارانه و به سمت یک جنایت جدی شورش مسلحانه سوق داده شدند» را دعوت به تجدید نظر در رفتارشان کرد.

پوتین این شورش را با انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۷ مقایسه کرد، زمانی که بلشویک ها به قدرت رسیدند؛ روسیه متعاقباً از جنگ جهانی اول خارج شد، قلمرو خود را به آلمان تسلیم کرد و یک جنگ داخلی خونین را تجربه کرد. پوتین در سخنرانی خود گفت: «هر چیزی که ما را تضعیف می کند باید کنار گذاشته شود، هر اختلافی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد یا توسط دشمنان مان برای ایجاد اختلال در ما از درون استفاده شود. اقداماتی که وحدت ما را شکاف می دهد، خیانت به مردم ما، به برادران رزمی ما است که اکنون در خط مقدم می جنگند.» پوتین گفت «این یک خنجر به پشت کشور و مردم ما است. این اعتصاب در سال ۱۹۱۷ زمانی که کشور در میانه جنگ جهانی اول بود انجام شد، اما پیروزی روسیه به سرقت رفت. دسیسه ها و مشاجرات که در پشت سر ارتش بوقوع می پیوست در واقع بزرگترین فاجعه، نابودی ارتش و دولت، از دست دادن سرزمین های عظیم و در نتیجه یک تراژدی و جنگ داخلی بود.» وی افزود: «من معتقدم که ما از آنچه برای خودمان مقدس است دفاع و محافظت خواهیم کرد. و ما همراه با سرزمین مادری مان بر همه چالش ها غلبه خواهیم کرد و حتی قوی تر خواهیم شد.»

پریگوژین به سخنان پوتین با سرکشی پاسخ داد و گفت که رهبر روسیه «تصمیم اشتباهی گرفته است. چه بد برای او. ما به زودی رئیس جمهور جدیدی خواهیم داشت.»

«هیچ کس بنا به درخواست رئیس جمهور، FSB  (سرویس امنیتی فدرال روسیه) یا هر کس دیگری خود را تسلیم نمی کند. هیچ کس نمی‌خواهد در فساد و فریب زندگی را ادامه دهد.» پریگوژین افزود: کسانی که با او مخالفت می‌کند «دور تفاله‌ها و کثافت جمع شده‌اند.»  او روز شنبه ادعا کرد که واگنر در مسکو راهپیمایی خواهد کرد و گفت: «ما تا آخر خواهیم رفت.»

«گروه شبه نظامی واگنر در ۲۴ ژوئن ۲۰۲۳، مقر منطقه نظامی جنوبی روسیه در روستوف را تحت کنترل درآورد.» عکس: از  گتی ایماژ

سوال کلیدی در بحران کنونی این است که آیا نیروهای نظامی و امنیتی روسیه به پوتین وفادار خواهند ماند یا به حمایت از پریگوژین تغییر جهت خواهند داد. ویدئوها نشان می دهند که نیروهای واگنر کنترل روستوف، از جمله مقر منطقه ای ارتش روسیه در آنجا را، بدون مخالفت قابل توجهی از سوی نیروهای روسی به دست گرفته اند. ویدئوهایی از تانک های واگنر در حال تردد بدون مانع در خیابان های شهر نیز موجودند.

مشخص نیست که چه تعداد از سربازان واگنر اوکراین را ترک کرده اند، جایی که آنها به عنوان یک نیروی رزمی جداگانه، در کنار ارتش روسیه فعالیت می کردند. ایالات متحده تخمین زده است که این گروه نظامی خصوصی و پیمانکار ۵۰،۰۰۰ سرباز در آنجا مستقر کرده است. اگر بخش اعظم این نیروها اوکراین را ترک کنند تا به روسیه راهپیمایی کنند، آنها می تواند قدرت رزمی پوتین را در زمانی که اوکراین یک ضد حمله بزرگ را آغاز کرده است، به طور جدی تضعیف کنند.

جنگ قدرت بین پریگوژین و دولت روسیه روز جمعه آغاز شد، زمانی که رهبر جنگاوران مزدور چالش بزرگی را برای رهبری نظامی روسیه مطرح کرد.

روابط بین پریگوژین و فرماندهان نظامی روسیه در چند ماه گذشته بدتر شده، زیرا پریگوژین در محکوم کردن مدیریت ضعیف ارتش روسیه در جنگ، به طور فزاینده ای علنی و تلخ شده است. او بارها ویدئوهایی از خود در حمله به بی‌کفایتی و فساد رهبران نظامی روسیه منتشر کرده است. از جمله اینها ویدئویی دراماتیک در ماه گذشته است که در آن اجساد سربازان کشته شده روسی را نشان می‌دهد و مقامات نظامی روسیه را محکوم میکند به اینکه به نظامبان واگنر مهمات لازم برای مبارزه با اوکراینی ها را نداده‌اند.

روز جمعه، پریگوژین خشن‌ترین جنجال آنلاین خود را آغاز کرد. او در حالی که بسیار فراتر از قبلا رفته بود مقامات دفاعی و فرماندهان نظامی روسیه را به راه‌اندازی جنگ بر اساس دروغ‌ به منظور کسب ثروت و قدرت متهم کرد. او گفت که توجیهات عمومی روسیه برای تهاجم سال گذشته – اینکه نیروهای اوکراینی نازی‌هایی بودند که در کنار ناتو برای حمله به روسیه آماده می‌شدند – دروغ بود.

پریگوژین در کانال تلگرام خود گفت: «وزارت دفاع تلاش می‌کند افکار عمومی و رئیس‌جمهور را فریب دهد و بگوید که سطوح جنون آمیزی از تجاوز از طرف اوکراینی وجود دارد و آنها میخواهند با کل بلوک ناتو به ما حمله کنند». ولی حقیقت این بود که «هیچ اتفاق خارق‌العاده‌ای» در روز ۲۴  فوریه ۲۰۲۲، روزی که روسیه به آن حمله کرد « اتفاق نیفتاد». پریگوژین افزود، روسیه به جای آغاز جنگ باید با ولودومیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین مذاکره می کرد. او برای توافق آماده بود. تنها کاری که باید انجام می شد پیاده شدن از کوه المپ و مذاکره با او بود.

پریگوژین در ویدئوی خشمگین خود در روز جمعه، پوتین را به خاطر آغاز جنگ سرزنش نکرد. در عوض، او بر دشمن دیرینه خود، وزیر دفاع سرگئی شویگو تمرکز کرد.

پریگوژین پرسید «جنگ برای چه بود؟ جنگ برای این که شویگو یک ستاره قهرمان دریافت کند لازم بود … الیگارش های حاکم بر روسیه به جنگ نیاز داشتند.» «کثافت های بیمار روانی تصمیم گرفتند که اشکال ندارد، ما چند هزار مرد روس دیگر را خوراک توپ می کنیم. آنها زیر آتش توپخانه خواهند مرد، اما ما به آنچه می خواهیم می رسیم.»

اما پس از اینکه پریگوژین ویدیوی خود را منتشر کرد، وقایع از کنترل او خارج شدند. او انتقاد خود از جنگ را با این ادعا که ارتش روسیه یک حمله موشکی که منجر به کشته شدن سربازان واگنر در اوکراین شده ادامه داد ولی ارتش روسیه به سرعت این ادعا را رد کرد. پریگوژین سپس با عصبانیت ادعا کرد که نیروهای واگنر قصد داشتند از مرز عبور کرده و به روسیه برگردند تا روستوف را بگیرند و سپس به سمت مسکو حرکت کنند تا شویگو را دنبال کنند. دیروقت روز جمعه، دادستان های روسیه و FSB اعلام کردند که یک پرونده جنایی علیه پریگوژین گشوده شده است با این ادعا که او “شورش مسلحانه” را تحریک می کند. تا آن زمان، مقامات نظامی روسیه آشکارا نگران شده بودند. سرگئی سوروویکین، معاون فرمانده نیروهای روسیه در اوکراین، ویدیویی از خودش منتشر کرد که در آن به نیروهای واگنر ‌گفت که به ارتش روسیه پشت نگردانند. او گفت: “شما باید ستون های نظامی تان را متوقف کنید و آنها را به موقعیت های خود بازگردانید.”

اما پریگوژین به راحتی روستوف را تصرف کرد و ویدئوها نشان دادند که او با دو فرمانده ارشد نظامی روسیه در صبح روز شنبه در مقر ارتش ملاقات کرده است. او به آنها گفت که واگنر سه هلیکوپتر نظامی روسیه را سرنگون کرده است. پریگوژین گفت: “آنها به ما شلیک می کنند و ما آنها را به زمین میاندازیم.”

روز شنبه، پس از تمرکز بر شویگو و رهبری نظامی روسیه، پریگوژین شروع به هدف قرار دادن پوتین، با ذکر نامش کرد، و روشن نمود که اکنون مصمم است رژیم پوتین را سرنگون کند. در همین حال، وزارت دفاع اوکراین در توییتر خود با انتشار به بیانیه‌ای کوتاه نوشت: «ما در حال نظارت هستیم».

گزارشات غربی در مورد بحران در حال گسترش به دلیل سرکوب مطبوعات روسیه توسط پوتین، که با حمله روسیه به اوکراین در سال گذشته آغاز شد، با مشکل مواجه شده است. بسیاری از روزنامه نگاران مستقل روسی مجبور به فرار از کشور شده اند. اکثر روزنامه نگاران غربی نیز در پی سرکوب و دستگیری ایوان گرشکویچ، خبرنگار وال استریت ژورنال به اتهام دروغین جاسوسی روسیه را ترک کرده اند. رسانه‌های دولتی روسیه حقیقت جنگ اوکراین را پنهان کرده‌است و اکنون در مورد نحوه پوشش کودتای پریگوژین گیج شده.

گزارش کودتای ۱۹۹۱ در مسکو بسیار متفاوت بود. در آن زمان، این داستان برای خبرنگاران غربی بسیار بیشتر قابل دسترس بود. در صحبت با سربازانی که در خارج از مسکو کلم می چیدند و فرماندهان آنها، من به سرعت متوجه شدم که آنها نمی دانند چرا به پایتخت فرستاده شده اند. هیچ کس به آنها نگفته بود که آنها بخشی از یک کودتا بودند، بنابراین وقتی به شهر رسیدند، به سادگی تانک های خود را پارک کرده و منتظر دستور بودند. دستورات هرگز صادر نشد، زیرا کودتاچیان جرات خود را از دست دادند.

اکنون سوال بزرگ این است که آیا پریگوژین نیز در روزهای آینده شهامتش را از دست خواهد داد؟

منبع:

نشریه «اینترسپت». شنبه ۲۴ ژوئن.

چاپ متن