پس از سال ها گفتگو و مذاکرات مدوام میان کشورهای ۱+۵ با ایران، سرانجام روز سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ توافق پایانی پرونده هسته ای امضا و اعلام شد. سایت کارانلاین در این زمینه با تعدادی از فعالین سیاسی ایران مصاحبه هایی بصورت کتبی انجام داده است که به مرور انتشار خواهند یافت.
– مذاکره ایران و ۵+۱،بر سر مسئلە هستەای پس از سال ها کشمکش و فراز و فرود سرانجام بە نتیجە رسید و طرفین درپیش از ظهر سە شنبە ۱۴ ژوئیە در وین پایتخت اطریش سندی را کە در مورد آن بە توافق رسیدە بودند امضاء کردند. نظر و ارزیابی شما از این توافق چیست، آیا آن را عادلانە و مثبت و بە سود ایران و مردم میدانید یا بە سود حکومت؟
من در این توافق چیزی که به ضرر بخش قابل توجهی از مردم باشد نمی بینم. از این رو درک نمی کنم که چرا برخی از مخالفان حکومت آن را تحت این عنوان محکوم می کنند که جمهوری اسلامی بیش از حد به طرف مقابل امتیاز داده است. عقب نشینی جمهوری اسلامی از برخی جوانب برنامه اتمی خود، به سود اکثریت مردم ایران، محیط زیست و صلح است. البته این توافق، سود بخشی از حکومت را نیز تامین می کند.
– اوباما در پی امضای این توافقنامە آن را نشانەای از کامیابی سیاست جدید آمریکا در حل مناقشات بین المللی از طریق سیاسی خواند، این گفتە را تا چە حد دروست میدانید و آیا می شود امضاء توافق حکومت در ایران را نیز نشانەای از یک چرخش در سیاست خارجی دانست یا نە اقدامی است موردی برای خلاصی از یک تنگنا ؟
سیستم سیاسی آمریکا طوری تنظیم شده است که رئیس جمهور عملا تنها در مورد جنگ و صلح صاحب اختیار اصلی است. از آنجا که آمریکا در هفتاد سال اخیر مسئول اصلی جنگها و منازعات بسیاری بوده است، کارنامه یک رئیس جمهور آمریکا را باید با جنگهایی که آغاز نکرده است سنجید. از این دیدگاه، همین که اوباما جنگ علیه ایران را آغاز نمی کند، نکته مثبتی در کارنامه او است. توافق هسته ای با ایران از نظر من از خطر مسابقه هسته ای در خاورمیانه می کاهد. اما این موفقیت اوباما در یک کفه است. بر کفه دیگر، کارنامه یکسره منفی دولت آمریکا در عراق، سوریه، یمن و افغانستان سنگینی می کند. سیاستهای آمریکا چه در دوره بوش و چه در زمان اوباما، خاورمیانه را ناامن تر کرده است. به عنوان نمونه، از پافشاری بر حل نظامی مناقشه در سوریه و یمن می توان نام برد. بدون حمایت ضمنی یا مستقیم آمریکا جنگها در یمن و سوریه یا آغاز نمی شد یا به درازا نمی کشید. بدون باز گذاشتن دست دولت نوری المالکی در عراق از سوی آمریکا، داعش شکل نمی گرفت.
– آیا این توافق هسته ای می تواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم ایران در کوتاه یا میان مدت شود؟
باید در مورد تاثیر اقتصادی این توافق، میان اقشار مختلف مردم تفاوت قائل شد. سود اقتصادی این توافق نصیب اقشار میانی و بالایی جامعه خواهد شد. در غیاب تشکل های نیرومند و فراگیر کارگری و در شرایط سرکوب مبارزات صنفی زحمتکشان، آنها از پایان تحریمها سهم اندکی خواهند گرفت. رشد اقتصادی شرط لازم برای بهبود زندگی زحمتکشان است اما شرط کافی نیست.
– روحانی انجام وعدەهای انتخاباتی اش بە مردم را موکول بە بعد از دست یافتن بە این توافق کردە بود، فکر میکنید اینک کە توافق حاصل شدە، او شروع بە عمل به وعدەهایی کە بە مردم دادە بود کند؟
نظام سیاسی ایران برای رئیس جمهور نقشی قائل است که خاتمی با عنوان «تدارکاتچی» از آن یاد کرد. از این رو آنچه در تحقق خواستهای شهروندان مهمتر از اراده رئیس جمهور است، میزان اعمال فشار از سوی مبارزات مدنی خود شهروندان است. هر چه این مبارزات گسترده تر باشد، بخش بیشتری از خواستهای شهروندان به حکومت تحمیل خواهد شد.
– فکر میکنید فضای سیاسی بعد از توافق با پیش از آن بە کدام جهت سمتگیری کند، بە طرف بازشدن یا بستە شدن؟
من ربط چندانی میان این دو نمی بینم.
– بە نظر شما انجام این توافق تا چە حد میتواند در رفع و بهبود دشواریهای اقتصادی و معضلاتی مانند فقر و بیکاری و شکاف طبقاتی موثر واقع شود و چقدر میتواند راهبرد سیاسی- اقتصادی دولت را متحول و بر جهت گیری آن نقش داشتە باشد؟
همان گونه که در پاسخ به پرسش دیگری گفتم، رشد اقتصادی شرط لازم برای بهبود وضعیت معیشت مردم است اما شرط کافی نیست. رشد اقتصادی حتی می تواند با افزایش شکاف طبقاتی همراه شود. همه چیز بدین بستگی دارد که زحمتکشان بتوانند به حد بالاتری از تشکل و مبارزه سازمان یافته صنفی دست یابند یا نه.
اگر توضیح دیگری را لازم می دانید برای خوانندگان سایت کارآنلاین در خصوص توافق هسته ای در میان بگذارید، بفرمایید.
امید من این است که این توافق به شرایطی پایان دهد که حکومت می توانست با شعارهای ضدآمریکایی بخشی از مخالفان خود را خلع سلاح کند.
با تشکر از وقتی که در اختیار سایت کارآنلاین قرار دادید.
