آنچه پیشتر خواندید :
در دو بخش پیشین ، نخست واکاوی مفاهیم و زوایای مشارکت مردم ایران در انتخابات عنوان شد و عناصر اربعه یا چهارگانه رفتار مردم آمد. به غافل شدن پردازشگران از آمار و روانشناسی در شناخت روحیات سیاسی مردم نیز اشاره ای گذرا شد و در بخش دوم مقایسه آماری عرصه ها در ادوار انتخاباتی ایران محور نوشتار بود و درصد مشارکت استانها در انتخابات نهادهای عرفی ( نظیرریاست جمهوری ، پارلمان ف شورای شهر و روستا یا پارلمان های محلی و خبرگان ) در ۱۶ دوره انتخابات تا سال ۱۳۷۷ بررسی شد . پردازش آمار از زاویه نقش سطح توسعه انسانی ( سطح تحصیلات ، تولید اقتصادی و فرهنگ بهداشت ) و نقش قومی- مذهبی محلی بویژه در انتخابات مجلس صورت گرفت چنانچه در مورد انتخابات مدنی ، محلی و طائفه ای مجلس و شورای شهر و روستا می توان تاکید کرد که در این دو عرصه مدنی به خاطر نقش مستقیم مردم در انتخابات کاندیدای خود است که سطح مشارکت در عرصه انتخابات مجلس و شورای شهرو روستا بالاتر از سطح مشارکت در انتخابات سراسری ملی ریاست جمهوری و منطقه ای مجلس خبرگان رهبری ( به خاطر غیر بومی بودن کاندیداها در برخی از استانها ) قرار می گیرد . همچنین نقد و بررسی نقش تحصیلات عالیه در کاهش آراء در شهر و استان تهران به چالش کشیده شد تا بمثابه عنصر چپ جمهوریخواه با نگاه یکسو نگری سبز اندیش بعد از خرداد ۱۳۸۸ به کلان شهر و طبقه متوسط شهری پرهیز کرده و تمامی اقشارو طبقات جامعه ایران با موضوع « سطح توسعه انسانی » سنجیده شود .
آغاز نوشتار :
آشنائی با اصول و شاخص های عرف پارلمانی نشان میدهد که مجالس قوه مقننه که در پی انقلاب مشروطه تشکیل شده اند، از مجالس یک دویست ام جنس شورای ملی رژیم فرو پاشیده سلطنت و مجالس نه گانه ناهمجنس به لحاظ حضور رویکرد دو گانه رژیم جمهوری اسلامی در یک نکته مشترک میباشند و آن اینکه از نظر صحن و تریبون و جایگاه هیات رئیسه وکلای مردم شبیه یک پارلمان استاندارد بوده اند . تفاوت موازی با این نکته مشترک وجود دارد که مجالس شورای اسلامی کمتر مصوبه بفرموده را تصویب کرده است . و بعضأ در برابر طرح های تنظیمی قوه مجریه از استقلال رای برخوردار بوده است . مجالس شورای اسلامی در عین چالش با قوه مجریه آنچنان در برابر حکم حکومتی مقاومت نشان نداده است . مجالس نه گانه رژیم ایران در برابر شورای نگهبان سطح تبعیت بلااختیار نداشته و بعضأ شاهد مقاومت مجالس در برابر مصوبات نمایندگان بوده ایم . آنچه که تناقض نمائی موجود را در کانون توجه قرار می دهد ویژگی ساختار سیاسی دوگانه ( عرفی – دینی ) نظام جمهوری اسلامی است که در بحث قانون اساسی باید بدان وارد شد .
از سوئی مجلسیان تا رسیدن به وضعیت مدیریت پیچیده دموکراتیک ، تحمل آرای دگر اندیشان و همراهی با اختلاف های برآمد عرف پارلمانی فاصله بسیار دارد و باید بیشتر با این مفاهیم آشناتر شوند . وجود چنان مجلسی شکلی و چنین مجلسیانی باعث میشود تا کنشگران سیاسی ایران ، مفاهیم آمده از علوم اجتماعی غرب نظیر رای و اهمیت آن در تعیین سرنوشت خویش را با واقعیات جامعه و جوهره فرهنگی – تاریخی مطابقت ندهند . به عنوان نمونه مردم ایران با وجود پیچیدگی خود ویژه و پنهان کاری تاریخی را با عنصر تقیه دینی تکمیل میکنند تا پیچیدگی ذهن و زمان بروز آن به سادگی امکانپذیر نباشد . بنابراین «رای» با مفهوم مدرن غربی در ایران بعد از انقلاب پسوندی را با خود می آورد تا « رای تکلیفی » را در برابر مان قرار دهد . بنابر این آرای استخراجی از درون صندوق رای جلوه ای از رفتارانتخاباتی مردم ایران را نشان میدهد . رفتاری که در خدمت تقویت قواعد پارلمانی میباشد . میدانید و میدانیم که رای برآمد رویه های پارلمانی مبتنی بر رعایت مجموعه قواعد بازی دموکراسی هستند . گرچه این قواعد ریشه در نحوه دولت شهرهای یونان باستان ( مجامع شهروندان ) دارند . از طریق امپراطوری روم به انگلستان منتقل شد و بعد از مشروطین وارد ایران میشود . اما انتخابات در ایران به رغم همه موانع ، مشکلات حاکمیت ساخته و محدودیت های حاکم بر آن ، بدلیل آنکه میزانی از عنصر رقابت در بین دو جناح عمده و گروههای سیاسی پذیرفته شده از سوی حاکمیت جمهوری اسلامی وجود د ارد . تنها و تنها آئینه ای است که میتوان گرایش کلی جامعه را در آن نظاره کرد .
آئینه انتخابات هر چند کج و معوج است اما پرده از گرایش های ناآشکار و پنهان جامعه ایران برمی دارد . پی بردن به گرایش لایه های پنهان جامعه در حال توسعه ایران برای کنشگران و تحلیل گران ناشناخته مانده و تا مادامی که به بطن واقعیات و زیست اجتماعی جامعه باز نگردیم تجلی این واقعیات در قالب ” رای ” قابل درک نبوده و با عباراتی سطحی و غیر سیاسی پردازش خواهد شد . برخی کنشگران اپوزیسیون مسالمت جو نبود مراکز مستقل نظر سنجی و مؤسسات تحقیقاتی بررسی رفتار انتخاباتی را چنان عمده میکنند تا از پردازش آمار مراکز رسمی ( بمثابه حداقل امکان موجود ) صرف دولتی بودن بگریزند . گریزی که خصلت راحت الحلقومی را از آنان دور نخواهد ساخت . قلیلی نیز ، ناشناخته ماندن مردم ایران را به رفتار غریزی و عاطفی مردم ایران نسبت می دهند تا با راحت طلبی خود ویژه از شناخت ماهیت سیال ، مبهم عاطفه و احساسات ایرانی دست آویزی بسازند . که آری ! آری مردم ما پیش بینی پذیر نیستند . چه آن برخی و چه این اندک کنشگران همراه شدن با مردمان را پوپولیسم تلقی میکنند. اما صفات آوانگارد بودن ، پیشرو بودن در صورتی که برای مردم را با همراه شدن با آنان ترکیب ننمایند. همچون همیشه سنگ بیهودگی را بر دوش میگیرند و بدانجا می برند که می پندارند . اما سنگ در همانجا باز میگردد که بوده است . زیرا آنها آنگونه نویسند که طالب اند و خود خواهند ! اینکه مردم چه میخواهند ولی جوئید مسئله روز آنان نیست گرچه مرا نیز اعتقاد بر نگاه افکندی به آئینه شفاف و راست است . اما میگویم که وجود آئینه کج و معوج خطرش بیش از نبودش است اما فکر نمیکنید نگاه انداختن با این آئینه کج و معوج و موجود با همه کاستی ها زیانی ندارد ؟
و آخر اینکه باید باور کنیم تا بپذیریم رفتار رای دهندگان در ایران کنونی چنین است . مردم ایران بخاطرسیطره دیرینه پنهانکارتاریخی- فرهنگی بطور کلی برای شرکت در اتنخابات اعم از سراسری و ملی یا قومی- منطقه ای دیر تصمیم میگیرند .
روند انتخابات و دقت در چگونگی انجام امور انتخابات در طول حیات سیاسی حاکمیت ایران نشان داده است که مردم ایران بطور متوسط حدود سه هفته مانده به روز انتخابات تصمیم به شرکت در آن میگیرند و از آن دیرتر هم !در حالی که تا روز انتخابات یک هفته مانده، کاندیدای خود را مشخص میکنند. بهمین دلیل است که فضای عمومی انتخابات ایران خیلی دیر و اما درپرش هایی نظیر خردادهای ۷۶و ۸۸ با شدتی انفجاری پرده از رخسار پنهان شده بر میدارد و اوج میگیرد و کنشگران تفسیرگررویدادها ( بعد از وقوع ) از آن به عنوان حماسه یاد میکنیم . کنشگری تحلیل گرایانه صفاتی دارد که از جمله آن که نباید بدون پشتوانه و شناخت از رفتار مردم با پرهیز از عصبیت سیاسی وسوسه فضای عمومی نچندان فعال مردم باعث ارزیابی شتابزده آنان گردد . وسوسه ای که به ارائه راهکار تحریم بی پشتوانه و یا حتی مشارکت عجولانه جناح پسند منجر شده و میشود .
رفقا ! هموندان !
بیائیم باور کنیم . تصمیم گیری در آخرین ساعات و حتی زمان رای دادن در حوزه های رای گیری در ایران پدیده غریبی نیست . این حضور در دقایق پایانی بازی انتخابات کاملأ در چنگ و اختیار حاکمیت سیاسی ایران نبوده و نخواهد بود . انتساب کندی حرکت یا سستی و بی تفاوتی به رفتار انتخاباتی مردم ایران راهگشا نبوده و راه حل مشکل سیاسی ایران نمی باشد . این موضوع بیش از هرچیز نمایانگر واقعیات تکاندهنده فقدان سازماندهی سیاسی و غیاب هویت تشکلی است . تشکلی خواه در قالب جبهه یا سازمان و یا اتحاد چپ ها، بخصوص اتحاد چپ ها و اتحاد اتحادها اتحاد بین اتحاد جمهوریخواهان و دیگر اتحادیها که فراتر از مصوبه نرفته چنان که اتحاد اپوزیسیون در بخش نیروههای مسالمت جو. در زمینه علل وقفه در روند اتحاد چپ بعد ازاین حرفهاست باقی که در فرصتش باید بدان پرداخت
