چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۴ - ۲۳:۴۲

چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۴۰۴ - ۲۳:۴۲

آنجا که بودم
به آن دورترها نگاه می‌کنم، آنجا که هنوز با من است. فراموش نکردم — مرا با خود تا مرزِ امروز آورده است. زمانی‌ست طولانی، از هجرتِ سایه‌های گذشته، چیزی باقی...
۳۰ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: رحمان
نویسنده: رحمان
تداوم کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در هفته نودویکم در ۵۲ زندان مختلف
کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»: کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در حالی وارد نودویکمین هفته خود می‌شود که زندانیان واحد ۲ زندان قزلحصار پس از یک هفته اعتصاب غذا و...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: کارزار "سه‌شنبه‌های نه به اعدام"
نویسنده: کارزار "سه‌شنبه‌های نه به اعدام"
یک زن برای اولین بار رهبری دولت ژاپن را بر عهده گرفت
سانای تاکایچی وزیر سابق امنیت اقتصادی بارها منتقد صریح چین و تقویت نظامی آن در منطقه آسیا و اقیانوسیه بوده و مسائلی مانند اقتصاد و دفاع را در اولویت قرار...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: برگردان: رضا کاويانی
نویسنده: برگردان: رضا کاويانی
از رویای مسکن تا قسطی شدن نان شب, تورم خوراکی ها از حقوق کارگران جلو زده است.
برخلاف گذشته نه چندان دور دیگر خانوار ایرانی تنها برای خانه و خودرو قسط نمی‌دهد، بلکه لبنیات، صیفی‌جات و حتی تخم‌مرغ هم در فهرست خرید‌های اقساطی قرار گرفته‌اند. شرایط به...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: گزارش
نویسنده: گزارش
خاطرات کنراد ولف در ارتش سرخ 
کنراد ولف در سال ۱۹۵۴ برای همیشه ار مسکو به جمهوری دموکراتیک آلمان بازگشت. او به خاطر فیلم‌هایی مانند «بهشت تقسیم‌شده»، «من نوزده ساله بودم» و «سولو سانی» یکی از...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: برگردان: رضا کاويانی
نویسنده: برگردان: رضا کاويانی
حزب اتحاد ملت در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور؛ سیاست خارجی ایران نیازمند بازنگری راهبردی در قبال آمریکاست
جمهوری اسلامی ایران تاکنون فاقد یک راهبرد منسجم، واقع‌بینانه و بلندمدت در قبال آمریکا بوده و مسیر طی‌شده دستاورد مطلوبی برای کشور نداشته است. تحلیل صادقانه‌ی این روند، بدون تردید...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
نویسنده: حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
رضا پهلوی؛ از شعار آزادی تا ائتلاف با سپاهی؟
بهروز ورزنده: در سال‌های اخیر، رضا پهلوی کوشیده است خود را در هیئت «منجی ملی» و نماد گذار از جمهوری اسلامی معرفی کند؛ اما رفتارها و مواضع او، شکافی عمیق...
۲۹ مهر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: بهروز ورزنده
نویسنده: بهروز ورزنده

پوزیویتیسم، فلسفه علمی یا فلسفه علم؟

خیلی از پیروان این مکتب نه تنها فیلسوف بلکه فیزیکدان و ریاضیدان نیز بودند و تمایل به علوم طبیعی داشتند و میگفتند که در روش تحقیق باید میان ارزش و فاکت و داده ها فرق گذاشت. فیلسوف در باره جهانی کلان و جامع حرف میزند و دانشمند در باره جهانی خرد و منفرد و مجزا. پوزیویتیست ها سخت مخالف افکار مذهبی و متافیزیک بودند و شناخت را بر اساس واقعیت و اصول ،دنبال می نمودند.


پایه گذار مکتب پوزیویتیسم یا مثبت گرایی، آگوست کنت فرانسوی است. چپ ها در این مورد مینویسند، کلمه ای است لاتین، جریانی شدیدا ایده آلیستی و ذهنی، آگنوستیکی و لا ادری در فلسفه و جامعه شناسی بورژوایی قرن ۱۹ و ۲۰ که مدعی یک جهانبینی علمی ضد متافیزیک و ضد خیالپردازی است. با این وجود انکار میکند که ماهیت اشیاء قابل شناخت است. 
گرچه آن فقط روی مثبت و مفید ها تاکید دارد ولی درکی شکاک و آگنوستیکی از اشیاء دارد. از جمله خصوصیات مکتب پوزیویتیسم، تقسیم فلسفه به شاخه های مختلف علوم و ادعای اینکه موضوع اصلی رشته فلسفه، مسائل ظاهری و صوری اشیاء هستند. جهان خارج و عینی اشیاء بعنوان تنها منبع شناخت قابل قابل دسترسی نیست.

پیشگامان مکتب مثبت گرای پوزیویتیسم عبارتند از برکلی، هیوم، و کانت. این مکتب تاکنون وارد ۳ دوره شده است:
اول اینکه پوزیویتیسم کلاسیک یا قدیمی، به رهبری کنت، اسپنسر، و جان استوارت میل.
دوم اینکه پوزیویتیسم میانه یا امپریکریتیسم یا ماخیسم. لنین در کتاب ” ماتریالیسم و امپریکریتیسم ” در سال ۱۹۰۹ میلادی، بطور نابود کننده ای به نقد این مکتب پرداخت. نماینده گانش عبارتند از ماخ، آفناریوس، پوتسولد، و بوگدانف.
سوم نئوپوزیویتیسم با نمایندگی متفکرانی مانند شلیک، ویتگنشتاین، کارناپ، کرافت، راسل، پوپر، و موریس.

نئوپوزیویتیسم در محفل فلسفی شهر وین شکوفا شد. طبق تئوری این جریان فکری، فلسفه یعنی تجزیه و تحلیل زبان علوم. چون آن غالب موضوعات فلسفه و جهانبینی را کنار میگذارد، این سوء تفاهم را پیش می آورد که فلسفه، رشته ای خنثی و بی طرف است. آن چون یک ایده آلیسم ذهنی است، خصوصیات انعکاس واقعیات را انکار میکند، و بیش از همه ضد فلسفه مارکسیسم – لنینیسم تنظیم شده است. گرچه نمایندگان جدید آن تمایلات آته ایستی دارند، ولی تفسیر غلطی فلسفی از جهان دارند. این جریان میان دانشمندان لیبرال و بورژوایی طرفداران بیشماری دارد. چپها تاکید میکنند که نئوپوزیویتیسم یک جریان خرد گریز عرفانی مرحله پایانی دوره بورژوازی را نشان میدهد. نوع دیگری از پوزیویتیسم که خصوصیات امپریستی و تجربی دارد خواهان ادامه عصر روشنگری است.

پوزیویتیسم استانداردهایی را برای عینی گرایی علوم فرموله کرده که تفکر فلسفی باید پایبند به آنان باشد و در بعضی از کشورها مانند آلمان، پوزیویتیسم رونقی نیافت چون آن در واقعیت پرستی و خوشبینی به پیشرفت و ترقی، اغراق می نمود. پوزیویتیسم در قرن ۱۹ روی پرچم اش شرح و توصیف واقعیات را عمده نمود. در قرن ۲۰ ولی فلسفه فنومنولوگی این وظیفه را بعهده گرفت. نئوپوزیویتیسم محفل وین از طریق جریانات تجزیه و تحلیل فلسفه زبان، در حال حاضر در غرب بزندگی خود ادامه میدهد.

اگر در فرانسه پوزیویتیسم با آگوست کنت شروع شد، در انگلیس نماینده مهم آن استوارت میل بود و پایان آن در کشورهای آلمانی زبان با ارنست ماخ، ریچارد آوناریوس بود. در این محفل داروین و اسپنسر را هم پذیرفتند چون آنان در نیمه دوم قرن ۱۹ روی این مکتب تاثیر گذاشتند، مخصوصا قبول داروین در تاریخ فلسفه قرن ۱۹. افکار فلسفی ایندوره از طریق بیولوگی بعنوان علم پیشرو و رهبر، تحت تاثیر قرار گرفت.

از جمله ارثیه پوزیویتیسم این بود که توانست رابطه تنگاتنگی میان فلسفه و علوم دقیقه برقرار کند. به ادعای دیگران پوزیویتیسم فرانسه ادامه عصر روشنگری و کوشش مقاله نویسان دائرت المعارف بود. در فرانسه باکون را پدر امپریسم بشمار می آورند. در نظر متفکران عصر روشنگری، منبع شناخت، واقعیات و اصول مثبت هستند. و علوم تجربی هر گونه متافیزیک ایده آلیستی را انکار میکردند و فقط توجه عینی به مسائل را ضروری میدانستند.

 سنت سیمون که مدتی منشی کنت بود نخستین بار از مفهوم پوزیویتیسم استفاده نمود و منظورش پدیده ای واقعا موجود و مثبت بود. دوم اینکه پوزیویتیسم یعنی مفید. و سوم اینکه پوزیویتیسم یعنی مشخص، واضح و آشکار. از نظر پیروان این مکتب قدرت تصور و خیالپردازی باید زیر نظر و تحت تاثیر واقعیات باشند.

در انگلیس جان استوارت میل راه سنت سیمون و آگوست کنت را در مکتب پوزیویتیسم ادامه داد. گروهی هم رونق این مکتب بعد از جنگ جهانی دوم را عکس العملی علیه فاشیسم میدانند که صداقت غیر احساسی را توصیه میکرد. پوزیویتیسم منطقی خواهان ادامه روشنگری و تبعید اخلاق از فلسفه بود.

خیلی از پیروان این مکتب نه تنها فیلسوف بلکه فیزیکدان و ریاضیدان نیز بودند و تمایل به علوم طبیعی داشتند و میگفتند که در روش تحقیق باید میان ارزش و فاکت و داده ها فرق گذاشت. فیلسوف در باره جهانی کلان و جامع حرف میزند و دانشمند در باره جهانی خرد و منفرد و مجزا. پوزیویتیست ها سخت مخالف افکار مذهبی و متافیزیک بودند و شناخت را بر اساس واقعیت و اصول ،دنبال می نمودند.

یک بحث و جدل پوزیویتیستی در سال ۱۹۶۲ با سخنرانی کارل پوپر با عنوان ” منطق علوم اجتماعی ” میان نمایندگان تئوری انتقادی و طرفداران عقلگرایی انتقادی آغاز شد که با عکس العمل آدرنو نیز روبرو شد. پوپر میگفت چون عقل انسان مبرا از اشتباه نیست، خلاف نظر خوشبین ها، شناخت مطلق غیرممکن است.

غیر از آنچه در بالا گفته شد، پوزیویتیسم ادعای متد علمی دارد. آنها مثبت بودن را برنامه فلسفه میدانند و میگویند که علم دارای عناصر یقین و دقت است.

نصرت شاد
تماس:

Nushad@web.de  

تاریخ انتشار : ۱۳ مرداد, ۱۳۹۳ ۱۱:۱۹ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

فلسطین و وجدان بشریت، فراموش نمی‌کنند؛ صلح را فریاد می‌زنند!

می‌توان و باید در شادمانی مردم فلسطین و صلح‌خواهان واقعی در جهان به خاطر احتمال پایان نسل‌کشی تمام عیار در غزه شریک بود و در عین حال، هر گونه توهم در بارۀ نیات مبتکران طرح جدید را زدود. می‌توان و باید طرح ترامپ را به زانو درآمدن بزرگترین ماشین آدم‌کشی تاریخ بشر در برابر مردم مقاوم غزه دانست.

ادامه »

در حسرت عطر و بوی کتاب تازه؛ روایت نابرابری آموزشی در ایران

روند طبقاتی شدن آموزش در هماهنگی با سیاست‌های خصوصی‌سازی بانک جهانی پیش می‌رود. نابرابری آشکار در زمینۀ آموزش، تنها امروزِ زحمتکشان و محرومان را تباه نمی‌کند؛ بلکه آیندۀ جامعه را از نیروهای مؤثر و مفید محروم م خواهد کرد.

مطالعه »

پیمان ابراهیم؛ از نمایش صلح تا استمرار بحران

شهناز قراگزلو: هیچ بخش الزام‌آوری در متن پیمان ابراهیم وجود ندارد که تشکیل کشور مستقل فلسطین را تضمین کند. به همین دلیل، این پیمان بیش از آن‌که زمینه‌ساز صلحی پایدار باشد، به ابزاری برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل بدون حل مسئله‌ی فلسطین تبدیل شد. صلح پایدار در خاورمیانه تنها زمانی ممکن است که بر پایه‌ی به‌رسمیت شناختن دو دولت مستقل و برابر حقوق میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بنا شود

مطالعه »

مصونیت اسرائیل از مجازات برای جنایات جنگی، قتل روزنامه‌نگاران بیشتری را دامن می‌زند…

گرچه من و سایر هم‌کارانم در شورای سردبیری سامانه کار به هیچ عنوان خود را خبرنگار یا ژورنالیست حرفه ای نمی دانیم ولی نمی‌توانیم درد و نگرانی عمیقمان را از آنچه بر سر راویان تاریخی این دوران منحوس وسیله دولت اسراییل و رژیم نسل کش نتانیاهو آمده است را پنهان کنیم. ما به همه روزنامه نگاران و عکاسان شریفی که در تمامی این دو سال از میدان جنایات غزه گزارش فرستاده اند درود می‌فرستیم و یاد قربانیان این نبرد نابرابر را گرامی می‌داریم.

مطالعه »
پادکست هفتگی
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

آنجا که بودم

تداوم کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در هفته نودویکم در ۵۲ زندان مختلف

یک زن برای اولین بار رهبری دولت ژاپن را بر عهده گرفت

از رویای مسکن تا قسطی شدن نان شب, تورم خوراکی ها از حقوق کارگران جلو زده است.

خاطرات کنراد ولف در ارتش سرخ 

حزب اتحاد ملت در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور؛ سیاست خارجی ایران نیازمند بازنگری راهبردی در قبال آمریکاست