پنجشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ - ۲۳:۰۶

كار، ارگان سازمان فداييان خلق ايران (اكثريت)

پنجشنبه ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ - ۲۳:۰۶

چپ ها و یک روحانی مسیحی ایده آلیست

برکلی کوشید تا از تجربه گرایی خاص خود یک فلسفه مذهبی و ایده آلیستی بسازد و می گفت چیزی وجود دارد که بصورت آگاهی انسان درآمده باشد و ایده های بشر زیر پوشش قوای حسی وادراکی او هستند. برکلی نه تنها به واقعیات مادی بلکه به دو مقوله زمان و مکان نیز باور نداشت و وجود مستقل یا مطلق آنان را رد می کرد. او یک تجربه گرای دگماتیست و یک پوزیویتیست تجربه گراست که اشیاء مادی پشت این تجربه ها را انکار می کند.

قهرمان کتاب فلسفی ممنوعه “ژرژ پولیتسر” در پیش از انقلاب، یک روحانی مسیحی ایرلندی بنام جرج برکلی (George  Berkeley 1685-1753) بود که مدافع ایده آلیسم ذهنی در مقابل ماتریالیسم و منکر جهان عینی و محیط اطراف انسان است. آن زمان اشاره می شد که ساواک برای مطالعه یا داشتن آن کتاب به مبارزان اجتماعی حکم “۱۰ -۳سال” زندان می داد.

جرج برکلی، روحانی اسقف، فیلسوف، نماینده ایده آلیسم مذهبی و منفی کلیسا، می خواست که موضوع خدا و خالق را در مرکز فلسفه زمان خود قرار دهد. او مخالف ماده گرایان بود و می گفت که دین مسیح باید بر اساس اخلاق بنا گردد. وی ماتریالیسم، علم و فلسفه زمان خود را دشمن جهان بینی مسیحی می دید و بدلیل نفی مادی محیط و جهان اطرافش مورد تمسخر نزدیکان مذهبی خود قرار گرفت و لقب سفسطه گر گرفت.

برکلی زیر پوشش مبارزه با آته ایسم و شکاکی به مبارزه با آزاداندیشان زمان خود پرداخت. او را، چون می گفت که جهان فقط از ایده ها و تصورات انسان ناظر تشکیل شده، پایه گذار ایده آلیسم ذهنی مدرن نامیدند. گرچه پوزیویتیسم وی غیرمادی بود، او خود را ایده آلیست نمی دانست. در نطر برکلی جهان فقط از ایده ها تشکیل شده و خارج از آگاهی انسان هیچ شیئ و هیچ نوع هستی وجود ندارد. او می گفت که جهان مادی و محیط اطراف فقط در تصور ما وجود دارند.

جهان بینی برکلی گرچه ایده آلیستی، ولی مخلوطی است از نظرات احساس گرایی و مشاهده تجربه ها. او به قصد خدمت به دین و مسیحیت، از تجربه گرایی در مقابل ماده گرایی استفاده می کرد و مدعی بود که متفکر معمولاً در منطق و سبک اش بشکل مثالی می اندیشد.

برکلی به نقد ماتریالیسم هابس و اسپینوزا پرداخت و متکی به عقلگرایی دکارت  و تجربه گرایی لاک بود. با توجه به تاثیر برکلی روی هیوم گفته می شود که او یک مثبت گرا و پوزیویتیست انتقادی است. برکلی همچون لاک می گفت که تنها قوای حسی، اساس و منبع شناخت انسان اند. گرچه نظرات برکلی پایه مذهبی دارند، اما او را در کنار لاک و هیوم از نمایندگان فلسفه تجربه گرایی انگلیسی هم به شمار می آورند.

نظر برکلی در باره خالق شبیه نظر “موناد” های لایبنیتس است. او با انکار جهان خارج در ذهن، به ساختار جهانی تفکر فیشته و جهان تصوری شوپنهاور نزدیک می شود. او احساسات را منبع شناخت می دانست و به نفی آثار مادی اشیاء می پرداخت و همچون لاک شناخت را فقط بر اساس قوای حسی ممکن می دانست. برکلی غیر از مخالفت با عقلگرایان دینی و آزاداندیشان اجتماعی به انتقاد از تجربه گرایی لاک نیزپرداخت. کانت یکی از منقدین نظرات برکلی بود. لاک و دکارت و اسپینوزا خلاف برکلی، جهان طبیعی و خارجی را یک واقعیت می دانستند.

جرج برکلی فرزند یک زمیندار مرفه بود و در دانشگاه در رشته های الهیات و فلسفه و منطق و زبان درس خوانده بود و غیر از شغل اسقفی مدتی معلم زبانهای یونانی و عبری بود. او سالها میسیونر و مبلغ مسیحیت در امریکا در میان بومیان و سیاهان و سرخپوستان و انگلیسی های مهاجر بود. وی درپایان عمر علاقه خاصی به افکار متافیزیک و الاهیات و فلسفه مسیحی نوافلاتونی پیدا کرد. برکلی یکی از اصلاح گرایان اجتماعی زمان خود نیز بود و می گفت با حاکمان باید از موضع اطاعت منفی برخورد کرد. او با سفارش سویفت به محافل ادبی دربار آن زمان راه یافت.

برکلی کوشید تا از تجربه گرایی خاص خود یک فلسفه مذهبی و ایده آلیستی بسازد و می گفت چیزی وجود دارد که بصورت آگاهی انسان درآمده باشد و ایده های بشر زیر پوشش قوای حسی وادراکی او هستند. برکلی نه تنها به واقعیات مادی بلکه به دو مقوله زمان و مکان نیز باور نداشت و وجود مستقل یا مطلق آنان را رد می کرد. او یک تجربه گرای دگماتیست و یک پوزیویتیست تجربه گراست که اشیاء مادی پشت این تجربه ها را انکار می کند.

از جمله اثار برکلی “اطاعت منفی”، “۹۰۰ نکته و یادداشت فلسفی”، “فیلسوف کوچک”، “کوشش برای نگریستن”، “در باره اصول شناخت”، “سه دیالوگ میان یک ماتریالیست” و “فیلون ایده آلیست” اند.

تاریخ انتشار : ۷ بهمن, ۱۳۹۵ ۰:۴۷ ق٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سخن روز

دادگاه نیلوفر حامدی و الهه محمدی، دو خبرنگار بازداشت‌شده، باید علنی برگزار شود!

بازداشت وکیفر خواست علیه الهه محمدی و نیلوفر حامدی فاقد وجهه قانونی است. کیفر خواست مملو از اتهاماتی است که هیچگونه پیوند و ارتباطی با موضوع پوشش اعتراضات ندارد. اگرپوشش خبری این دو، حتی نشر اکاذیب، تشویش اذهان عمومی، تبلیغ علیه نظام بوده باشد، بازداشت نه ماهه آنان فاقد هرگونه دلیل حقوقی است، زیرا که قانونگذار برای این گونه جرائم، حداکثر یک ماه بازداشت موقت و قابل تمدید برای یک ماه دیگر درنظر گرفته است

مطالعه »
یادداشت

از زندان به پارلمان؟ چرا در ایران امکان ندارد!

کان آتالای که اولین نامزد حزب کارگران ترکیه در منطقه زلزله زده هاتای بود به عنوان نماینده پارلمان انتخاب می شود و بر طبق قوانین ترکیه پس از نهایی شدن نتایج انتخابات از زندان آزاد خواهد شد تا به خدمت در پارلمان بپردازد.

مطالعه »
آخرین مطالب

در باب اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران…

همانطوری که در دوران قرون وسطی و قبل از انقلاب علمی صنعتی، فلسفی و اجتماعی رنسانس در اروپا، کلیسای کاتولیلک به عنوان قدرت بلامنازع حاکمه اقتصادی و سیاسی بوده و میدان داری میکرد، روحانیت اسلام، خصوصا اسلام شیعه طی چند صد سال اخیردر ایران نیر پرچمدار ایدئولوژی اسلامی بوده و همزمان با همگامی و پشتیبانی از قدرتمداری پادشاهان دوران خویش، با هدف استقرار حاکمیت قدرتمداری اسلامی با پادشاهان زمان خویش در حال رقابت بودند.

یاد رفیق ما جابر فرجاد گرامی باد!

شورای سردبیری نشریه کار درگذشت رفیق جابر فرجاد را به تمامی بازماندگان و بویژه رفقای فدایی او تسلیت میگوید و یاد رفیق جابر را گرامی و زنده می‌دارد.

بازگشت

درسال گشت خاموشی محمود اعتمادزاده (م. ا. به آذین)، دگراندیشی فرهیخته و چهرهٔ برجستهٔ ادبیات معاصر ایران، نگارشی از او پیش کشتان. امید آنکه در مسیر یادهای پُر فراز و نشیب زندگی او، تصویری ماندگار در اندیشه بجا گذارد. (شهلا اعتماد زاده)

یادداشت

از زندان به پارلمان؟ چرا در ایران امکان ندارد!

کان آتالای که اولین نامزد حزب کارگران ترکیه در منطقه زلزله زده هاتای بود به عنوان نماینده پارلمان انتخاب می شود و بر طبق قوانین ترکیه پس از نهایی شدن نتایج انتخابات از زندان آزاد خواهد شد تا به خدمت در پارلمان بپردازد.

مطالعه »
بیانیه ها

حمله به مرزبانی سراوان و ترور مرزبانان را محکوم مى‌کنیم!

ما از مرزبانان جان‌باختهٔ میهن یاد می‌کنیم. سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) ضمن هم‌دردى با خانواده‌هاى جان‌باختگان و مردم ایران این اقدام تروریستى را شدیداً محکوم مى‌کند.

مطالعه »
پيام ها

حمله به مرزبانی سراوان و ترور مرزبانان را محکوم مى‌کنیم!

ما از مرزبانان جان‌باختهٔ میهن یاد می‌کنیم. سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) ضمن هم‌دردى با خانواده‌هاى جان‌باختگان و مردم ایران این اقدام تروریستى را شدیداً محکوم مى‌کند.

مطالعه »
بیانیه ها

حمله به مرزبانی سراوان و ترور مرزبانان را محکوم مى‌کنیم!

ما از مرزبانان جان‌باختهٔ میهن یاد می‌کنیم. سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) ضمن هم‌دردى با خانواده‌هاى جان‌باختگان و مردم ایران این اقدام تروریستى را شدیداً محکوم مى‌کند.

مطالعه »
برنامه و اساسنامه
برنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
اساسنامه
اساسنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
بولتن کارگری
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

در باب اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران…

یاد رفیق ما جابر فرجاد گرامی باد!

بررسی سند سیاسی ارائه شده به کنگره سوم حزب چپ!

دوازدهمین جلسه دادگاه استیناف حمید نوری در استکهلم برگزار شد!

متنفرم از جنگ…