کوهستان کرکس، دستکم سالانه یک میلیارد تُن از حجمش را از دست می دهد تا در مقابل از دست رفتن این منبع استراتژیکِ تولیدِ آب شیرین، سنگِ قبر و سنگِ نمای ساختمان تولید شود. آنچه گفته می‌شود این کوهستان را دچار خام فروشی کرده قانون معادن است که روز به روز کرکس را در مقابل معادن لاغرتر کرده است.
مقامات حفاظت محیط زیست استان اصفهان می گویند، انرژی ای که برای نظارت بر معادن در نطنز و پیگیری مسایل آنها در شورای عالی معادن گذاشته اند، معادلِ همه ۹۵۰ معدن دیگر استان است اما مسئله اینجاست که تغییر قوانین معدن در شورای عالی معادن پیچیده و دشوار است. مهم تر از آن اینکه با قوانین فعلی معادن، کارِ چندانی نمی توان کرد مگر اینکه این قوانین تغییر کند.
کوهستان کرکس اما حالِ خوبی ندارد و هر روز در مقابل قانون معادن که عرصه را بر آن تنگ تر کرده، لاغرتر می شود. اهالی روستاها و شهرها هم به این واسطه از آنچه به واسطه فعالیت معادن، محیطِ زیست و منابع آبی شان را تهدید می کند، نگران اند.
به گفته فعالان محیط زیست، روزانه بیش از ۱۰۰ تریلی، سنگ از کرکس روانه شرکت های سنگبری می‌شود. با این وجود باید گفت، در کمترین مقیاس، روزانه ۳ هزار تُن، ماهانه ۷۸ هزار تُن و سالانه ۹۳۶هزار تُن، از کوهستان کرکس، دومین منبع آب شیرین اصفهان کم می شود تا در نمای ساختمان ها و سنگ قبر ها استفاده شود. فرایندی که به گفته مقامات حفاظت محیط زیست کشور، چهره کرکس را مانندِ مناطق جنگ زده کرده است.
نطنز نگین زمردینی در حاشیه کویر و اتلاق چنین عنوانی به این خطه واقع شده در شمالِ اصفهان، تنها دلیلش، کوهستان کرکس است. کرکس دومین منبع آب شیرینِ اصفهان پس از زاینده رود شمرده می‌شود که تمامی روستاها و شهرهای شهرستان نطنز را سیراب و قنات ها و باغات آنها را پرآب و سرسبز می کند. اما آنچه از دهه ۷۰ به این سو، به واسطه ایجاد معادن سنگِ تراورتن و گرانیت سیاه در این منطقه رخ داده، از این کوهستان چهره مخوفی ساخته است که رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور آن را به مناطق جنگ زده تشبیه می کند.
آنچه سلاجقه از مشاهداتش در کرکس توصیف و شرایط کنونی این کوهستان را ناشی از فعالیت معادن ، رها شدن باطله ها و به هم ریختن چهره این منطقه می‌داند که موجب از بین رفتن هویت و تخریب منابع آبی شده است، سالهاست که اهالی روستاها و شهرهای دامنه های کرکس، آن را فریاد می زنند و صدایشان هم به جایی نمی رسد.کم آب شدن قنات ها، گرد و غبار ناشی از فعالیت معادن که مناطق مسکونی و باغاتِ آنها را تحت تاثیر قرار داده است، تنها بخشی از آسیب هایی است که اهالی روستاها و شهرهایی چون کُمجان، طرق رود و اوره را نسبت به آینده‌ی شهر و دیارشان نگران کرده است.
نگرانی زمان پررنگ تر می شود که بدانیم، در محدوده ۳ هزار و ۴۱۸ کیلومتری شهرستان نطنز در حدود ۶۰ معدنِ فعال وجود دارد که گفته می شود دستکم روزانه ۳ هزار تن، ماهانه ۷۸ هزار تن و سالانه ۹۳۶ هزار تن، انواع سنگ از کوهستان کرکس را روانه سنگبری ها در اصفهان، کاشان و قم می کنند. این اما در حالی است که گفته می شود روزانه بیش از صد تریلی، سنگ های کوهستان کرکس را از منطقه خارج می‌کنند.
اما از ۶۰ معدن فعالِ شهرستان نطنز، ۳۹ معدن در منطقه حفاظت شده کرکس که حدود ۱۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از مساحت حدود ۳۰۰ هکتاری این کوهستان را تشکیل می دهد، قرار دارند و مابقی در خارج از این محدوده فعال هستند.
همچنین با استناد به آمار به دست آمده از وبسایت” کاداستر” وابسته به وزارت صمت هم، تاکنون بیش از ۴۰ محدوده برای مزایده ساخت معدن جدید و نزدیک به ۴۵ درخواست اکتشاف در شهرستان نطنز صادر شده است.
این شرایط در حالی است که اهالی روستاها و شهرهای توابع نطنز، به شدت از روند فعالیت معادن و تاثیر آنها بر آبدهی قنوات، تولید گرد و غبار و تاثیر آن بردرختان، باغات و همچنین تخریب منظر کوهستانِ کرکس و به تبع آن، روستاها و شهرها ابراز نگرانی می کنند.
پانویس:
۱. گزارش زیر را در گفت و گو با محمد درویش، رییس حفاظت محیط زیست استان اصفهان، ناهید قاسمی کمجانی، معاون معدنی سازمان صمت اصفهان بخوانید:
«کوهستان کرکس در سراشیب نابودی» https://irna.ir/xjMKBx
۲. ناگفته نماند که شرکت آب منطقه ای باز هم صلاح ندید تا دررابطه با شرایط دومین منبع آب شیرین اصفهان که از دست می رود با ما گفت و گو کند!
۳. متن بالا بر گرفته از کانال تلگرام محمد درویش است. https://t.me/darvishnameh/10854
