کمپین بین المللی دفاع از حقوق بشر در ایران: چهاردهمین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو (۳۱ می- ۱۸ ژوین) درحالی به کار خود ادامه می دهد که روز پنجشنبه جواد لاریجانی رییس هیات ایران، در جلسه بررسی گزارش ایران مجبور شد در حضور نماینده کشورهای عضو و سازمان¬های غیردولتی بین المللی، انتقادات صریحی را نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران شاهد باشد. برخی از سازمانهای غیردولتی که این بار برخلاف جلسه ماه فوریه فرصت داشتند در جلسه کشورها حضور داشته باشند، برخلاف ادعاهای لاریجانی با نام بردن از افرادی مانند عمادالدین باقی، شیوا نظرآهاری، میلاد اسدی، هنگامه شهیدی و افراد دیگری که هم اکنون به خاطر ابراز عقایدشان در زندان هستند، ادعاهای وی را در حضور صدها تن از مسوولان عالی رتبه کشورهای جهان به چالش کشیدند.
ابراهیم مهتری یکی از جوانانی که پس از انتخابات به زندان افتاده بود و به طرز غیرقابل تصوری مورد آزار و اذیت جسمی قرار گرفته بود، بدنش توسط آتش سیگار سوزانده شده بود و آزار جنسی شده بود، شاهد زنده ای بود که چشمان بسیاری را به خود خیره کرد. برخی خبرنگاران مطرح وقتی عکسهایی از بدن وی و حتی آثار شکنجه ای که هنوز بر بدن وی باقی مانده است را مشاهده کردند با تکان دادن سر از اینکه نمایندگان ایران بدون توجه به شاهدان زنده خشونت در زندان های ایران به طرح ادعاهای واهی پرداختند ابراز شگفتی کردند.
جواد لاریجانی از تیغ تیز انتقادات نیز در امان نبود. در میان جلسه روز پنج شنبه یکی از حضار در میان سخنان وی فریاد زد: «آقای لاریجانی شما دروغ می گویید.» ماموران او را به بیرون هدایت کردند. لاریجانی هنگامی که ایران را بهترین دموکراسی های منطقه نامید حضار را به خنده وا داشت. لاریجانی در پاسخ به انتقادات سازمانهای بین المللی، به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در امریکا پرداخت و به این کار انچنان ادامه داد که رییس جلسه به وی گفت که این جلسه برای وضعیت حقوق بشر ایران است نه کشورهای دیگر (آمریکا). او یک بار دیگر به جواد لاریجانی هشدار داد که از طفره رفتن به موارد مطرح شده خودداری کند و پاسخ بدهد.
در جلسه بررسی گزارش ایران، ۱۲ کشور نظرات خود را مطرح کردند که کشورهای آمریکا و انگلیس و نروژ به صراحت از موارد نقض حقوق بشر و کارشکنی ایران در پذیرفتن گزارشگر ویژه انتقاد کردند. در مقابل کشورهایی مانند چین، کویت، پاکستان، ونزوپلا و کوبا از متحدان استراتژیک یا همسایگان ایران، وضعیت حقوق بشردر ایران را مورد ستایش قرار دادند.
یکی از دیپلمات های کشورهای غربی به کمپین گفت که جمهوری اسلامی لابی و تلاش بسیاری انجام داده بود که کشورهای دوست خود را برای ۱۲ جای خالی سخنرانان در بخش دولتی ثبت نام کنند که به نوعی جدالی جدی برای ثبت نام دراین زمینه وجود داشت. ۱۰ سازمان غیردولتی نیز (۷ سازمان منتقد و سه سازمان حامی ایران) موارد خود را مطرح کردند. سه سازمان غیردولتی ایرانی نیز به ستایش وضعیت حقوق بشر و دستاوردهای ایران در این زمینه پرداختند. نکته جالب آنکه یکی از اعضای هیات دولتی پس از پایان جلسه از سازمان های غیردولتی همراه دولت دست داد و از آنها تشکر کرد.
حضور یکی از مسوولان وزارت اطلاعات در میان هیات اعزامی نیز قابل توجه بود. یکی از اعضای همراه هیات ایران به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت «خودشما تصورش را بکنید. وقتی یکی از چهره های وزارت اطلاعات را به عنوان همراه هیات دولتی و غیردولتی عازم می کنند چگونه امکان دارد که هیچ یکی از سازمانهای غیردولتی موردی را بر خلاف مواضع دولت ایران اتخاذ کنند. یکی دیگر از افراد نزدیک به هیات ایران نیز به کمپین گفت که متنی که توسط سازمان های غیردولتی در این اجلاس خوانده شد، پیش از قرایت از نظر مسوولین ایرانی گذشته بود. به این ترتیب انتظار انتقاد از دولت ایران حتی به ملایم ترین شکل نیز با چنین روشی وجود نداشت.
به گفته یکی از حاضران در اجلاس فرد اطلاعاتی یادشده فعالیت های حوزه سازمان های غیردولتی را پوشش می دهد و در اعمال فشارهای سال های گذشته روی سازمانهای غیردولتی و حرکت های مدنی نقش موثری داشته است. یکی از افراد حاضر در اجلاس به کمپین گفت: «موضوع حضور نیروهای اطلاعاتی و یا امنیتی که در گذشته و یا حال در ارتکاب به خشونت ویا حمایت از اعمال خشونت نقش داشته اند به خصوص کسانی که در گذشته بازجو بوده اند و سابقه خشونت مستقیم داشته اند، در میان هیات های اعزامی حقوق بشر از کشورهای مختلف پذیرفته نیست و پیگیری های لازم برای شناسایی این افراد و تلاش برای جلوگیری ازحضور آنها در اجلاس آتی صورت خواهد گرفت. نام دوتن در این زمینه مطرح است که پیش از اثبات جزییات مطرح شده در خصوص آنها کمپین از نام بردن آنها خود را معذور می داند.
پس از اینکه سه سازمان غیردولتی نزدیک به دولت و همراه هیات اعزامی ایران بیانیه خود را خواندند به سرعت از جلسه خارج شدند. برخی از اعضای یاد شده از اینکه با فعالان حقوق بشری خارج از کشور رو در رو شوند خودداری می کردند. یکی از این افراد به کمپین گفت: «به دلیل جو بسیار امنیتی هیات، دیده شدن ما با هریک از افرادی که منتقد وضعیت حقوق بشر در ایران هستند در بازگشت به ایران می تواند تبعات جدی داشته باشد.»
فاطمه آلیا، نماینده محافظه کار مجلس درتمام مدت اجلاس در کنار جواد لاریجانی رییس هیات ایرانی نشسته بود. او هنگامی که از جلسه خارج می¬شد با یکی از زندانیان سابق در ایران مواجه شد که به آلیا گفت چطور شما می گویید در ایران شکنجه وجود ندارد؟ او با شرح بخشی از وقایع زندان خطاب به فاطمه آلیا گفت: «مخفی کردن وضعیت حقوق بشر در ایران و سرپوش گذاشتن بر کشتن و شکنجه مردم کارشرافتمندانه ای نیست.» آلیا در پاسخ گفت که هر وقت موردی به مجلس گزارش شده او و همکارانش به پیگیری موضوع پرداخته¬ اند. در همین هنگام یکی از اعضای ایرانی یکی از سازمان های غیردولتی به سوی آلیا آمد و گفت که جواب سخنران آخر آقای لاریجانی خیلی عالی بود. خانم آلیا گفت که سخنران آخر جواد لاریجانی نبوده است که نشان می داد فرد یاد شده اساسا این سخنان را نشنیده است. او پس از آن به کمپین گفت که جو سنگینی در میان افرادی که از ایران برای اجلاس آمده اند وجود دارد چرا که بسیاری از کسانی که در اجلاس هستند نقطه نظرات هیات را قبول ندارند.
نکته جالب این بود که حضور برخی از سازمانهای غیردولتی به نحوی طراحی شده بود که در کار سازمانهای غیردولتی و فعالان حقوق بشر ایرانی اخلال ایجاد کنند و با تلاش برای حضور در سالن های جنبی به اخلال در سخنرانی انها بپردازند. نقطه عطف چنین مداخله ای در سخنرانی یکی از فعالان حوزه زنان بود که وقتی وی گزارشی از وضعیت زنان ارایه می کرد شروع به فحاشی کرد. برخی از حضار با اعتراض به نحوه عملکرد عضو هیات غیردولتی ایران به او گفتند که کار وی برخلاف نظم جلسه و روند برگزاری جلسات است و خواستارخاتمه اختلال در جلسه شدند.
برخی از اعضای هیات غیردولتی در مکان هایی که اعلامیه های جلسات مختلف سازمان های غیردولتی بین المللی و ایرانی حقوق بشری وجود داشت، با برداشتن همه اعلامیه ها تلاش می کردند که اطلاع رسانی برای حضور دپیلمات ها و افراد حاضر در کنفرانس در جلسات آنها با تعداد کمتری برگزار شود.
درجلسه بررسی گزارش ایران جواد لاریجانی بار دیگر با رد موارد مطرح شده در خصوص نقض حقوق بشر در ایران به دفاع از کارنامه قوه قضاییه در این زمینه پرداخت و در حالی که برخی از قربانیان خشونت و شکنجه و زندان نیز در اجلاس حضور داشتند، موارد مطرح شده در این زمینه را رد کرد.
دولت ایران درحالی پا به این اجلاس گذاشت که در کنار هیات رسمی دولتی برخی سازمان های غیردولتی همراه با دولت نیز برای دفاع از کارنامه حقوق بشر ایران در جلسه حضور داشتند. نزدیکی سازمان های که عنوان غیردولتی را یدک می کشیدند، درکنار دولتی ها برای بسیاری از حاضران در کنفرانس جالب توجه بود. به خصوص آن که در جلسات مختلفی که افراد یاد شده حضور داشتند با نگاه انتقادی به وضع حقوق بشر در کشورهای دیگر و طرح بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران عملا دیدگاه های حکومت ایران را منعکس می کردند.
در نشست ماه فوریه کشورهای جهان بیش از یک صد توصیه به دولت ایران مطرح کردند که ۱۲۳ از آنها توسط هیات ایرانی در این جلسه پاسخ داده شد و پاسخ به بخشی از آنها را به نشست این ماه موکول کردند. در این نشست دولت ایران به ۲۰ مورد باقی مانده در زمینه های مختلف از جمله شکنجه و اعدام و آزادی بیان و اجتماعات پاسخ داد. ۶۵ توصیه ارایه شده از سوی کشورهای مختلف نیز توسط دولت ایران رد شد.
