بر اساس آمار رسمی که سال گذشته از سوی وزارت کشور اعلام شد بیش از۳۰ هزار نفر از جمعیت ۸۸ هزار نفری شهر بم در زلزله پنج دی ماه سال ۸۲ جان خود را از دست دادند، اما از سوی دیگر آمارهای غیر رسمی تلفات ناشی از این زمین لرزه ۳\۶ ریشتری را بالغ بر۴۰ هزار نفر اعلام کرد.
اما موضوعی که در این میان بایستی بدان توجه ویژهیی نشان داد، وضعیتی است که در اثروقوع این قبیل حوادث بر چهره منطقه حادثه دیده مستولی میگردد. در واقع عمق زلزله رودبار، زنجان و اردبیل به هیچ وجه در حد و اندازههای زلزله سال گذشته بم نبود. از این حیث وقتی تصاویر این فاجعه از شبکههای تلویزیونی داخل و خارج از کشور پخش گردید، به یکباره درد و اندوه عمیقی سراسر وجود مردم ایران و جهان را فرا گرفت.
مرگ خاموش ۱۲ هزار کودک
بر اساس آمار یونیسف صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل، ۱۲ هزار کودک ایرانی بر اثر زلزله بم کشته شده اند. طبق گزارش این صندوق، ۱۸۰۰ نفر از کودکان شهر بم پدر و مادر و ۵هزار نفر دیگر نیز یکی از والدین خودشان را از دست داده اند.
شرایط نامناسب اقتصادی اغلب خانوادههای ساکن در شهر بماز یک طرف و تحمل رنج و درد ناشی از بی خانمانی و آوارگی، همه و همه دست به دست هم داده تا شرایط یک زندگی مشقت بار همراه با نابسامانیهای روحی و روانی را برای مردم بم بویژه کودکان این شهر کویری به همراه داشته باشد.
گزارشهای رسیده از وضعیت شهر بم بعد از گذشت یکسال از وقوع زلزله، حاکی از این واقعیت است که شرایط برای ادامه یک زندگی عادی میسر نشده و مردم هنوز در شوک این فاجعه بسر میبرند.
بمیها هنوز که هنوز است نتوانسته اند به شرایط روحی مطلوب برسند و هنوز در کوچه پس کوچههای بم آوارهای به جا مانده از زلزله روی هم انباشته شده است .
وضعیت بهداشتی منطقه گرچه دارای شرایط بحرانی از نظر شیوع بیماریها نیست، اما در بیشتر نقاط دور افتاده و دور از چشم، مردم همچنان در چادرهایی بدون امکانات زندگی میکنند و حتی سرویس بهداشتی و حمام ندارند .
پیامدهای روانی زلزله بم
وقتی خبر وقوع زلزله بم برایاولین مرتبه از رسانهها به گوش مردم اقصی نقاط کشور رسید، به یکباره وحشت و ترس از عمق فاجعه وجود مردم را فرا گرفت. به گونه ای که در همان روزهای ابتدایی اکثر زنان و کودکان تهرانی دچاربحرانهای روحی و روانی شده بودند و به محص دیدن تصاویری از شهر زلزله زده بم و شنیدن اخبار زلزله،از خود بیخود شده و ترس از وقوع چنین حادثهیی در تهران، خواب راحت را از آنها گرفته بود.
به اعتقاد روانپزشکان و روان شناسان اجتماعی، زلزله یکی ازوحشتناک ترین و دلخراش ترین حوادث غیر مترقبهیی است که انسانها همواره از وقوع آن در بیم و هراس بسر میبرند. تخریب آوار بر روی افراد و ماندن در زیر خروارها خاک و در نهایت عدم امداد رسانی بموقع و مطلوب به افراد مدفون گردیده در زیر آوار، توهمی است که همه ما از وقوع یک زلزله چند ریشتری در وجود خود داریم. بخصوص که شرایط جغرافیایی ایران به گونهیی است که به عنوان یک سرزمین زلزله خیز بر روی گسلهای متعددی قرار گرفته و همین مساله هراس مردم را از چنین حوادث ناگواری دو چندان مینماید.
اما نکته مهم تر اینکه بعد از آنکه مسوولان وعدههایی را در رابطه با آبادانی شهر بم به بازماندگان حادثه داده بودند، هنوز به آنها عمل نکرده و همین مساله باعث رنجش و دلخوری مردم از وعدههای بی سرانجام و بدون نتیجه مسوولان مربوطه گردیده است.
بر اساس آمار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بر اثر وقوع زلزله بم۵۲ هزار و ۷۵۶ واحد مسکونی و تجاری بطور صد درصد تخریب شده بودند که هم اکنون روند بازسازی آنها آغاز شده است. اما اینکه این روند با چه سرعتی پیش برود، نکتهیی است که پاسخ آن را با گذشت زمان میتوان متوجه شد.
همچنین یکی دیگر از مشکلات حاد بعد از وقوع زلزله بم، عدم حمایت از بازماندگان این حادثه است. بطوری که مدیرکل بهزیستی استان کرمان با انتقاد از روند حمایتی دولت میگوید: اگر تا کنون سرپا ایستاده ایم و توانستهایم مددجویان را مورد حمایت قرار دهیم به سبب کمکهای خارجی نهادهای خیریه بوده است.
وی میافزاید : پس از گذشت یک سال از زلزله بم و تحت پوشش قرار گرفتن ۱۷ هزار مددجو، هنوز دولت هیچ گونه بودجهیی را برای تامین مستمری آنها به سازمان بهزیستی پرداخت نکرده است.
مدیرکل بهزیستی استان کرمان با اعلام این مطلب که این ۱۷ هزار مددجو تحت پوشش هیچ بیمهیی نیستند، میگوید: روند کمکهای دولتی بشدت ضعیف است و اگر کمکهای خارجی نبود قطعا نمی توانستیم این تعداد مددجو را تحت حمایت قرار دهیم.
اینک پس از زلزله هولناک دی ماه ۸۲، با پالایشی که از سوی سازمان ثبت احوال کشور صورت گرفت و بر اساس آخرین فرمهای جمعآوری و تحویل شده توسط هلال احمر در حال حاضر بالغ بر ۱۲۷ هزار و ۴۲۵ تن است که به گفته رفیعزاده، فرماندار بم علیرغم برخی شایعات، این جمعیت هیچ افزایشی نیافته است.
وی از احداث ۳۸ هزار واحد اسکان موقت در متراژ ۲۰ متر مربع با مجموع ۷۶۰ هزار متر مربع خبر میدهد و اقدامات انجام شده را بزرگ، سنگین و هزینهبر میداند و نسبت به پایان اسکان موقت تمام مردم ابراز خرسندی میکند و معتقد است: بیش از ظرفیت مورد نیاز واحد اسکان موقت در بم احداث شده است و بحث اسکان موقت از نظر او تمام شده است.
مردم زلزله‌زده بم چه میگویند؟
دختر جوان ۱۸ ساله ای میگوید: تنها وسیله گرمایشی ما در چادری که ۴ نفر در آن زندگی میکنیم، یک بخاری است و خدا میداند که چگونه شب را به صبح میرسانیم. در تمام طول روز همواره آرزو میکنیم که هیچ گاه روزمان شب نشود چرا که شرایط سختی را در چادر پشت سر میگذاریم.
فرد دیگری که مربی یک مهد کودک در اردوگاه مرحوم ایرج بسطامی است، با ابراز نارضایتی از وضعیت اسکان موقت در کانکسهای ۱۸ متری میگوید: نمیدانیم وسایلمان را کجا جای دهیم، خودمان که جای مناسبی نداریم اگر مهمانی به دیدنمان بیاید بشدت به مضیقه میافتیم.
او تاکید میکند که تغییرات در روند بازسازی برای مردم بم محسوس نیست.
به سراغ ساکنین اردوگاه دیگری رفتیم، این اردوگاه حدود ۱۷۰ نفر جمعیت داشت.
زن بیسرپرستی که همسرش را در جریان زلزله از دست داده بود، میگفت: در وسط اتاق، چوب پنبهیی تعبیه کرده تا صدای گوش خراش جویده شدن چوبها توسط موشها، فرزندانش را اذیت نکند.
به گفته وی فرزندانش شبهای سختی را در چادر سر میکنند.
