اهمیت توافق تهران و ریاض در پکن و نقش نوظهور چین در معادلات قدرت در خاورمیانه تا آنجاست که این توافق در تمام کشورها مورد توجه قرار گرفت. این رویداد در عمده ترین خبرگزاریها و رسانه ها بازتاب یافت و مورد تحلیل قرار گرفت. چین تا امروز در حل هیچ مناقشه بین‌الدول که خود مستقیما یک طرف آن نباشد شرکت و نقش آفرینی نداشته است. این شاید مهم‌ترین نقش آفرینی جمهوری خلق چین در مناقشات بین‌المللی باشد از زمان تاسیس. آنچه دیروز در پکن رخ داد از چشم امریکا هم یک نقطه عطف در مناسبات ابرقدرت‌هاست. اما کاملا بجاست که فعالین سیاسی ما از جهات دیگری نیز توافق نامه امروز ایران و عربستان را مورد توجه قرار دهند. برخی از این موارد را در زیر بر می‌شماریم:
۱- «سفر موفقیت آمیز گروسی» به تهران و از پی آن فضای بسیار ملایم اجلاس شورای حکام آژانس بین المللی هسته ای نیز دلیل دیگری است که باید علاوه بر گشایش در مناسبات تهران و ریاض مورد توجه قرار گیرد. تهران از این سفر و از این فضا ابراز خوشحالی و تل‌آویو از آن ابراز خشم کرد.
۲- بیرون کردن ایران اینترنشنال از بریتانیا و لغو امتیاز نامه فعالیت آن در بریتانیا یکی از اصلی ترین مطالبات ایران از عربستان بوده است. این درخواست تا حدود زیادی اجابت شده است. دولت بریتانیا تا کنون واکنشی در این مورد نداشته است، هرچند بسیار بعید است که مخالف این انتقال بوده باشد. گرچه باید اذعان داشت که اخبار دیگری مبنی بر دلایل این تغییرات از جمله «افزایش تهدید تروریستی» یا شکایت خانم رعنا رحیم‌پور نیز شنیده میشود.
۳- منشور شش نفره آقای پهلوی و پنج همراه دیگر ایشان امروز انتشار یافت. طبق این منشور موضوع فعالیت، برنامه عمل سیاسی و سمت گیری استراتژیک آنها بر محور مبارزه در خارج کشور و با هدف «افزایش انزوای بین المللی جمهوری اسلامی» تدوین شده است. لذا تغییر رفتار عربستان سعودی و اجلاس دیروز آژانس و رویکرد گروسی برای آنها هم دلسرد کننده بوده است. مذاکرات هسته ای وین – البته اگر شروع شود – هم رویدادی خلاف مسیری است که این منشور پیش پای امضا‌کنندگان گذاشته. انتظار نمی‌رفت مطالبه «گنجانیدن سپاه پاسداران در لیست نیروهای تروریستی» از برنامه عمل این ۶ نفر به ناگهان حذف شود در حالیکه تا همین دو هفته پیش این محوری ترین خواسته آنها بود.
۴- خبرهایی بود که شرکت مادر تلویزیون ایران اینترنشنال، Volant Media در صدد متنوع کردن اسپانسرهای خویش است. به نظر می رسد این کار اکنون فوریت بیشتری یافته باشد. با انتقال مرکز فعالیت های آن به واشنگتن تلاش ها و امکانات برای جذب سرمایه گذارانیکه دهها میلیون دلار ثروت سرگردان دارند و بسیار هم همفکر هستند، بسیار گسترده تر شده تا بقای این رسانه دیگر کمتر گروگان روابط تهران و ریاض باشد.
۵- چندی پیش خبرهایی علیه فرزندان شمخانی انتشار یافت. شایعات زیادی بود که احتمالا جای او سست است. حالا با فرستادن وی به چین به نظر می رسد که تیر رقبای وی به سنگ خورده است. قابل توجه است که علی باقری کنی هم که همه کاره مذاکرات ناکام وین بود و همه مشتاقان بازگشایی رابطه با غرب دشمن درجه یک او بودند نیز از جلوی صحنه برداشته شده است.
۶- واکنش بسیار تند نفتالی بِنِت، نخست وزیر سابق اسرائیل نسبت به عزم عربستان برای گشایش با تهران، و اعتراض شدید نتان یاهو به گروسی که پس از بازگشت از تهران گفت حمله به تاسیسات اتمی ایران غیرقانونی است، و مصاحبه نامنتظره زراعتی با نتان یاهو شاید دارد نشان می دهد که در صورت عادی شدن روابط تهران ریاض، تل آویو بیش از هر جای دیگر شیشه عمر شکننده‌ی ایران اینترنشنال را در دست خواهد گرفت.
فرخ نگهدار
جمعه ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ – لندن
