مصاحبه ورونیکا فرنزل با آندره بارت
آقای بارت، شما در کلاس درس، اخلاق، تاریخ، سیاست و جغرافیا را آموزش می دهید. نود درصد دانش آموزان شما مسلمان هستند. آیا در آنجا با نظرات رادیکالی نیز روبرو هستید؟
آندره بارت: مثلا دانش آموزان با ریشه فلسطینی می گویند: یهودیان سرزمین ما را اشغال کرده و از آن خود کرده اند، بله چنین گفتاری در یک مدرسه می تواند به سرعت به تعصبات ضد یهودی دامن بزند و نظریه های توطئه را تقویت نماید که: یهودیان جنایتکار، خشن، بخیل یا شرور هستند.
واکنش شما چگونه است؟
من در آغاز تلاش می کنم فضای مناسبی برای گفتگوها ایجاد کنم، ترجیح می دهم اظهاراتشان را بدون هیچ گونه کامنتی گوش کنم. فکر می کنم باید برای شنیدن آنها رغبت بیشتری نشان بدهم تا فرصت گفتگو مهیا شود. دانش آموزان باید جدی گرفتن خودشان را حس کنند، نه فقط مورد حمایت قرار گیرند. پس از آن ما صندلی های کلاس را دایره وار می چینیم تا کسی در بالا یا پایین جلسه قرار نگیرد، من هم در کنار آنها می نشینم و به حرف ها گوش می دهم و در آخر سعی می کنم انگشت به ارزش های مشترک بین ادیان بگذارم و به تفاهم و در کنار هم بودن را گوشزد نمایم.
نظر یا پیشنهاد شما چه طوری پذیرفته می شود؟
بله، می توانم بگویم من در کلاس خودم به یک برادر بزرگ تبدیل شده ام. دانش آموزان من که از هفتم تا دهم مدرسه را تشکیل می دهند اغلب به من اعتماد می کنند و نظر مرا می پذیرند. آنها از تضاد ها نتیجه گیری های لازم را می نمایند. از این طریق می توانم فرآیند یادگیری را در آنها تحریک نمایم و چیزی در آنها تغییر یابد. البته من نمی توانم تاکید کنم که آیا این روش می تواند برای هر یک از آنها مفید واقع می شود یا خیر. اما کاردر این رابطه را ضروری می دانم. با بررسی های من، این روش به طور مناسبی جواب می دهد.
اگر کسی شما را با قمه یا چاقو تهدید کند، مانند آنچه که برای یک معلم در مدرسه برلین اتفاق افتاد, چگونه برخورد خواهید کرد؟
باید بگویم من به دنبال گفتگو در شرایط دشوار هستم. بیشتر گفته ها منعکس کننده نظرات دانش آموزان نیست، بلکه از اطرافیان یا خانواده ها گرفته شده است. ما دانش آموزی داشتیم که حاضر نشد در مراسم یک دقیقه سکوت معلم مقتول در فرانسه شرکت کند. ما تصمیم گرفتیم این موضوع را به شیوه ای کاملاً متفاوت مورد نقد و بررسی قرار دادیم. دانش آموزان من به این واقعیت اشاره و انتقاد کردند که در مدارس فرانسه اغلب تمایزی بین اسلام گرایی رادیکال و اسلام وجود ندارد، زیرا اسلام را با محتوای تروریستی تعبیر و تفسیر می کنند یا به مسلمانان نسبت تروریست داده می شود. اما در قران سوره هایی است که می گوید: اگر شخصی را بکشید، عمل شما مانند کشتن تمام بشریت است.
علل این حقایق ساده که تنوع عقاید ما را تهدید می کند چیست ؟
حداقل بخشی از این مشکلات، به نوع تعبیر ها بستگی دارند که نمود آنها در مسائل روز و ازجمله در سیاست استفاده می شود و من تا آنجا که بتوانم با دانش آموزانم مطرح می کنم. شما می توانید آن دسته تعبیرهای رادیکال را بیشتر از هر چیز در AfD “حزب راستگرا در آلمان” ببینید که دریک انتخابات عمومی انتخاب شده است. این تعبیر ها در مدرسه ها و در محیط اجتماعی ما اتفاق می افتد و می تواند در نگرش ما اثر های خاص خود را بگذارد.
شما، بین تضاد آزادی دین و آزادی بیان چه می کنید؟
باید گفت که قانون اساسی ما بر آزادی بیان و آزادی دین تاکید دارد. ما شاهد قطب بندی هایی در گفتگو های بین دانش آموزان می شویم. به طور مثال در قرآن سوره هایی وجود دارد که می شود از آنها به یهودی ستیزی تعبیر کرد. اما این تضاد ها نمی توانند مانع ادامه گفتگوهای ما باشند. ما باید به گفتگو ها ادامه بدهیم.
برای دانش آموزان چه پاسخ هایی دارد؟
به دانش آموزانی که از این نقل قول ها استفاده می کنند پاسخ می دهم که به نظر من قرائت تحت اللفظی قرآن قدیمی است. و در ادامه تصدیق می کنم که ارزشهای مهمی در قرآن یافت می شود. قسمتهای حساس، که اتفاقاً در عهد عتیق یعنی در کتاب مقدس و تورات نیز وجود دارد که آنها را مبنای بحث قرار می دهم و می پرسم: هسته اصلی مسائل و مشکلات امروز ما در چیست، بنابراین من یک روش کلاسیک آموزشی را انتخاب می کنم و لحظاتی را در کلاس های خود تجربه می کنم. مثلا مدرسه ما با موزه یهود یان همکاری آموزشی دارد، ما کارگاه های آموزشی برگزار می کنیم و محتوای برنامه های درسی خودمان را با چارچوب های آنچه را که در آنجا ارائه می شود هم آهنگ می کنیم. تنها در مواقعی که دانش آموزانی که به طور معمول هرگز به موزه نمی روند با یهودیان فعال در موزه ملاقات می کنند. لحظه های انسانی به معنای واقعی به وجود می آیند، شما یک نوع تربیت و یا یک تجربه جدید را شاهد می شوید. آنها متوجه آدم هایی می شوند که متفاوت نیستند. زیرا معمولاً بیشتر آنها فقط در خانه ها و بین اطرافیان خود در باره یهودیان صحبت هایی شنیده بودند. البته همه معلمان با تغییر شیوه های کار در آموزش موافق نیستند.
در شرایط دشوار چه توصیه ای به همکاران خود می کنید؟
هیچ دستورالعمل کلی وجود ندارد، درهر شرایطی باید دوباره با هم نشست و به مذاکره پرداخت؛ راه روشن تری وجود ندارد. اگر کسی با من تماس بگیرد و راه حلی بخواهد، پیشنهاد می کنم که در کلاس درس دور هم جمع شویم و در مورد آن با هم صحبت کنیم. من به عنوان یک معلم باید در آغاز شک و تردیدها و ابهامات را تحمل کنم, این امر بستگی به نگاه خودم در باره روش و راه حل مسائل دارد و نقشی که برای خود به عنوان معلم قائل هستم.
شما از دیگران چه انتظاری دارید؟
سیستم مدرسه ما باید اساساً تغییر کند، باید منصفانه تر شود، سلسله مراتب کمتری داشته باشد و ما معلمین باید از تعصبات فاصله بگیریم و حساسیت بیشتری برای دانش آموزان در یاد گیری دروس آموزشی ایجاد کنیم. ما نباید از رنجش برخی مسائل، وظایف خود را نادیده بگیریم. ما باید به طورجدی متون درسی را نقد کنیم. وقتی یک جوان دانش آموز از امکان فضای نژادپرستی در مدرسه رنج می بردو احساس می شود که از بیان آن احساس ترس می کند، باید امکان دیالوگ را برای او فراهم نماییم تا زمینه ای برای رادیکالیزاسیون برای او ایجاد نشود. پیشنهاد من این است که با دانش آموزان به گفتو بنشینیم، روشی که من دارم انجام می دهم.
یاد آوری: در باره دین و دولت در آلمان
در قرن های گذشته، جهان بینی مردم نیز به شدت با مذهب و کلیسای آلمان گره خورده بود. بایدها و نبایدهای آنها بر نحوه زندگی مردم حکم می راند. تنها زمانی بود که جنبش معنوی روشنگری در اواخر قرن هفدهم در اروپا ظهور کرد و “عرفی سازی” آغاز شد، یعنی رویگردانی از دین و کلیسا. روشنگری اعلام کرد که مردم باید در عمل اساساً به دلیل برهان و عقل و نه قوانین دین هدایت شوند. برخی از بندها را می توان در قانون اساسی یافت. حقوق شهروندان, مستقل از اعتقادات مذهبی است و هیچ کس نمی تواند “مجبور به شرکت در برنامه های مذهبی شود و یا سوگند مذهبی یاد کند.” دولت موظف است از نظر ایدئولوژیک بی طرف بماند و نباید با هیچ یک از مجامع مذهبی هم گرایی داشته باشد.
این مصاحبه پس از سر بریدن یک معلم منتقد اسلام توسط یک مسلمان طرفدار داعش در فرانسه توسط خبرنگار آزاد، خانم ورونیکا فرنزل با آقای آندره بارت معلم ۳۹ ساله یک مدرسه متوسطه در فرانسه صورت گرفته است.
پنجشنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۰- ۸ آوریل ۲۰۲۱