بحرانهای عمیقی در عرصه های گوناگون، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ما را فرا گرفته است، از پیامدها و نتایج این بحرانها فروریزی ارزشهای اخلاقی است که یکی ازعوارض آن نهادینه شدن تدریجی خشونت درجامعه است که با شیوه های گوناگون در عرصه های زندگی مردم تاثیر گذاشته است و یکی از کاربرد های ابراز خشونت استفاده از چاقو در درگیریهای و اختلافات اتفاقی یا دیرینه است، آمار چاقو کشی درکشور نشانگر روند رو به افزایش این پدیده است در زمان قاجار چاقو کشی و قمه کشی در میان جاهلها و لاتها مرسوم بوده و به نشانه قدرت و توانمندی خود آنرا به کمر می بسته اند،
در زمان رضا شاه حمل قمه و قداره ممنوع گردید، اما یکی از لاتهای معروف تهران معروف به نجف حمال موفق به ساختن چاقوی ضامن دار شد که دارای دو ویژگی بود هم در جیب جا گرفت و هم با فشار دادن ضامن، تیغه چاقو سریعاً آزاد میشد از آن پس دیگر چاقوی ضامن دار به اسلحه اصلی چاقو کشان تبدیل گردید
در دهه ۲۰ و۳۰ که نیروی انتظامی چندان قدرتمند نبود، شهرهای بزرگ ایران جولانگاه عربده کشی و چاقو کشی لاتها بود که شاه در کتاب مأموریت برای وطنم بآن اشاره کرده است، در آن سالها کافه ها، کاباره ها، فاحشه خانه ها و قمارخانه ها و محلات متوسط نشین و فقیرنشین محل قدرت نمائی و کسب در آمد آنان بود و حمل چاقو و چاقو کشی به لاتها و جاهلها اختصاص داشت و جای زخم چاقو بر صورت و بدن در بین لاتها نشانگر قدرت نمائی و ارعاب رقیبان بود. اما از میانه دهه چهل با رشد نسبی مدرنیته و توانمندی و تسلط نیروهای انتظامی و امنیتی از میزان لاتها و چاقو کشها کاسته شد و دایره قدرت نمائی آنان محدود گردید.
پس از انقلاب با توجه به شرایط خشونت زای جامعه و مشکلات اقتصادی و فروریزی ارزشهای اخلاقی و عدم آموزش و تربیت نسل جوان و بیکاری روز افزون، آمار چاقو کشی رو به افزایش نهاد، چنانکه بر طبق آمار پزشکی قانونی روزانه ۱۶۰۰ مورد دعوا و درگیری در میان شهروندان روی میدهد که برای تعیین جراحات وارده به پزشکی قانونی مراجعه می کنند که در ۱۵ درصد این درگیریها ابزار برنده سرد یعنی چاقو، قمه و تیغ موکت بری بکار رفته است بر طبق همین آمار های رسمی در دهه ۸۰ تعداد ۱۶ هزار نفر بر اثر اصابت چاقو یا قمه دچار نقص عضو شده اند و در سال ۹۳ تعداد ۵۹۰ هزار دعوا و درگیری در ایران بوقوع پیوسته است، در مجموع ۱۲ در صد درگیریهای همراه با چاقو کشی منجر بمرگ شده است.
علل و عوامل چاقوکشی
۱- نهادینه شدن خشونت در جامعه
مردم در عرصه های گوناگون هر روز با انواع خشونت روبرو میشوند برخورد خشن حاکمیت با دگراندیشان برخوردهای خیابانی که گاهی با ضرب و شتم همراه است، اعدام و شلاق زدن و گرداندن لاتها در محلات توام با کتک زدن، دیدن این صحنه ها خشونت را به امری عادی در زندگی مردم تبدیل کرده است که خود ذر بروز خشم و خشونت تأثیرگذار است و روند رشد خشونت را در بین جوانان افزایش میدهد، از اینرو مردم با کوچکترین برخوردها یا اعتراضات در حین رانندگی یا صف خرید یا اتوبوس و مترو یا بروز مسائل و اختلافات در امور خانوادگی، همسایگی، همکاری تحمل را از دست میدهند و به خشونت متوسل می شوند که ۱۵ در صد این درگیریها با چاقوکشی همراه است
۲- کاهش رفتار مداراجویانه و تحمل پذیری
فشارهای اقتصادی، کمبودها، فاصله طبقاتی روزافزون، بیکاری جوانان، تبعیض بین شهروندان در تمام عرصه ها موجب سرخوردگی و عصبیت و کم شدن تحمل و مدارا میشود و حتی کسانیکه هیچگونه سابقه درگیری و شرارت ندارند با کوچکترین پرخاش با خشونت بمقابله میپردازند. روح الله داداشی قهرمان پرورش اندام ایران، بخاطر سبقت گرفتن از اتومیبلی که حامل چند نوجوان بود توسط یکی از سرنشینان اتومبیل که ۱۷ ساله بود با چاقو بقتل رسید.
۳- عدم امنیت و عدم رعایت قانون
در رژیم هائی که قانون مدار نیستند و حفظ امنیت خود را بر امنیت و آسایش مردم ترجیح میدهند و عملکردشان فقط در تامین منافع هیات حاکمه میباشد، مردم از امنیت و آسایش بر خورد دار نیستند. در این شرایط مردم ناچارند صیانت از خود را عهده دار شوند و بعضی از شهروندان که هیچگونه خصلت و ویژگی لمپنی ندارند برای حفظ جان و زندگی خود یا بدست آوردن حقوق پایمال شده خویش از حربه چاقو استفاده می کنند، بویژه کسانیکه شبها از محله های خلوت عبور می کنند ناچارند برای دفاع از خود چاقو حمل کنند.
۴- استفاده از چاقو برای اخاذی
بعضی از جوانان بیکار و عصیانگر که مناسبات ناعادلانه جامعه را بر نمی تابند و از تربیت و آموزش صحیح برخوردار نیستند برای کسب پول در مواجهه با قربانیان از چاقو استفاده می کنند، اینگونه رویدادها را هر روز میتوان در روزنامه های کشور مطالعه کرد یا در فیلم هائی که توسط رهگذاران ضبط شده است مشاهده کرد، هر کدام از این دزدیها یا اخاذی ها اصلاحات خاص خود را دارد مانند زورگیری، خفت گیری، گروگان گیری، باج گیری که معمولاً بوسیله چاقو انجام میگیرد.
۵- درگیری لاتها
هر گروه از لاتها از منابع مادی خاصی تغذیه می شوند مانند فروش مواد مخدر، واسطه گری زنان تن فروش، دزدی و زورگیری و باج گیری، سرپرستی باندهای گدایان و اداره قمارخانه ها، این باندها گاهی بر سر منافع یا تجاوز به قلمرو یکدیگر و تقسیم غنائم با یکدیگر با چاقو یا قمه درگیر میشوند. میزان این باندها روز بروز در حال افزایش است.
۶- تبلغات آگاهانه لات پروری در رسانه ها
جمهوری اسلامی از آغاز تاکنون پیوند تنگانگی با لات ها و لمپن ها داشته است و بخشی از آنانرا همیشه زیر سلطه خود دارد و در رسانه ها تلاش میکند که لمپن ها و لاتها را بعنوان جوانمرد و پشتیبان طبقات فرودست به افکار عمومی معروفی کند در این راستا دو جلد کتاب درباره لاتهای دهه ۲۰ تا ۵۰ منتشر شده است و از کسانیکه بارها زندانی شده و حتی مرتکب قتل شده اند و در کار نامه زندگی شان باج گیری از زنان ستمدیده تن فروش وجود دارد بعنوان لوطی و جوانمرد یاد می کنند. همچنین از زندگی طیب حاج رضائی یکی از عوامل کودتای ۲۸ مرداد که که حتی مرتکب قتل هم شده بود فیلم سینمائی ساخته اند و بعنوان قهرمان ملی به مردم معرفی میکنند اینگونه تبلیغات در جوانان ناآگاه که زمینه دارند اثر میگذارد و گرایش این دسته از جوانان را به لمپنیزم افزایش میدهد.
چند نکته پیرامون چاقوکشی و چاقوکشان با توجه به شرایط خشونت زای جامعه
۱-چاقوکشی در این سالهای اخیر از انحصار لاتها و جاهل ها بدرآمده و بخشی از شهروندان را که هیچگونه ویژگی لمپنی و سابقه شرارت را ندارند در بر گرفته است از جمله زنان که بیشترین قربانی تبعیضات و خشونت در جامعه هستند، بعضی از زنان که شرایط خود را آسیب پذیر میدانند و خود را در معرض خطر می یابند برای دفاع از خود چاقو حمل می کنند.
۲- مدارس که باید جایگاه واقعی آموزش و پرورش باشد و کودکان و نوجوانان را برای سازندگی آینده کشور تربیت کند، افزون بر اینکه طبق آمار رسمی ۱۶ در صد از دانش آموزان به نحوی با مواد مخدر در ارتباط هستند، چاقوکشی نیز بمدارس سرایت کرده است بطوریکه تاکنون چندین دانش آموز در صحن مدرسه بدست همکلاسی یا هم مدرسه ای خود با چاقو به قتل رسیده اند که قاتل و متقول هر دو زیر ۱۶ سال بوده اند.
۳- استفاده چاقوکشان از دنیای مجازی
بعضی از لاتها و قمه کشان از رسانه های مجازی برای قدرت نمائی و کسب شهرت و ارعاب رقیبان استفاده می کنند، در ماههای اخیر لاتهای استان مازندران در رسانه های مجازی ظاهر شده و هر کدام با شمشیر یا قمه ای در دست درحالیکه جای زخم چاقوها و خالکوبی های اندام شان را به رخ رقیبان می کشند رجزخوانی می کنند و نفس کش می طلبند یا در قهدریجان انتقام جوئی لاتهای یک محله را از لاتهای محله دیگر بنمایش گذاشته اند که چگونه صورت رقیبان را با قمه خط می انداختند تا همواره ضرب شصت طرف مقابل را بخاطر داشته باشند، در حالیکه وبلاک نویسی مانند ستار بهشتی که در رسانه مجازی از حقوق مردم دفاع کرده بوده را به قتل رساندند اما با این لاتها هیچگونه برخوردی نمیشود.
۴- هیچ مکانی برای چاقوکشان ممنوعیت ندارد
حدود ۲ سال پیش در دعوایی که بین دو خانواده در شهر قم روی داد یکی از طرفین که با چاقو مجروح شده بود را به بیمارستان رساندند اما طرفهای مقابل با چاقو و قمه و عربده کشان به بیمارستان حمله کردند و پس از مضروب کردن نگهبانان، مرد مجروح را روی تخت بیمارستان بقتل رساندند، اتفاق مشابهی نیز در بیمارستان اردبیل روی داد. در مراسم عاشورا سال گذشته در کرمانشاه بین دو گروه از جوانان دعوا در گرفت که چند نفر با چاقو مجروح شدند، در قهوه خانه ها و رستورانها و حتی داخل اتوبوسها موارد چاقو کشی وجود داشته است، حتی میدانها و سالنهای ورزشی نیز از دست چاقو کشان در امان نیست. در چند سال اخیر که متاسفانه تماشاگران رعایت شئونات اخلاقی را نمی کنند و رکیک ترین فحشها را نثار تیم مقابل می کنند افزون بر آن تاکنون در چندین مسابقه فوتبال و کشتی چاقوکشی روی داده است و حتی ورزشکاران نیز مجروح شده اند.
۵-در تمام محله های متوسط نشین و فقیرنشین انواع چاقو، قمه، قداره، شمشیر، پنجه بکس و گرز با اشکال و ابعاد گوناگون بفروش می رسد. این نوع ابزار هیچ کاربردی جز برای دعوا و حتی کشتن انسان ندارند و نیروی انتظامی هیچ نظارتی بر فروش این ابزار نمی کند.
لاتها و چاقو کشها همواره در خدمت ارتجاع بوده و بر علیه نیروهای مترقی و مردمی عمل کرده اند، در زمان مشروطیت، شیخ فضل الله نوری از این قداره بندان مزدور برای بیشبرد اهداف خود که مخالفت با مشروطه بود استفاده میکرد، در کوتای ۲۸ مرداد لاتها و چاقوکشهای معروف تهران و نوچه هایشان نقش تعیین کننده ای در پیروزی کودتا داشتند. عکس شاه در چند روز پس از کودتا در کاخ مرمر در برابر لاتهای معروف تهران یعنی طیب، حسین رمضان یخی، ناصر جیگرکی، محمود مسگر و گیل گیلی نشانگر قدردانی شاه در نقش این الوات در بازگشت تاج و تخت به او بود. رژیم جمهوری اسلامی از آغاز تاکنون بر طبق اعترافات سران سپاه از اراذل و اوباش برای سرکوب مردم استفاده کرده است تصاویر لاتهای چاقو بدست و هفت تیر به کمر در تظاهرات مردمی سال ۸۸ و آزار و اذیت جوانان دستگیر شده در کهریزک توسط الوات، نشانگر پیوند حاکمیت با چاقو کشان است.
یداله بلدی
