گادامر؛ فیلسوف بی کتاب
زحمات و تحقیقات گادامر، فیلسوف آلمانی، موجب فلسفی نمودن مقوله هرمنوتیک شد. مفهوم هرمنوتیک را به اشکال تفسیر، تاویل، تبیین، فهمیدن و فهماندن در دیالوگ و در متن ترجمه و معنی کرده اند. گادامر مدعی است که فلسفه هرمنوتیک او دشمن بنیادگرایی، ناسیونالیسم و جنگهای مذهبی است، چون اختلافات مذهبی و دینی بر اساس اختلاف هرمنوتیک و تفسیرات گوناگون از کتابهای آسمانی بوجود آمده اند.
در فلسفه هرمنوتیک، مشکل زبان و زبان فهم عناصر مهمی هستند. طبق نظر گادامر فلسفه یعنی فهماندن و فهمیدن، چون انسان در پروسه ای قرار دارد که مدام در حال بحث ودیالوگ با زمان و تاریخ و هم نوعان خود است.
هانس گئورگ- گادامر میان سالهای ۲۰۰۲-۱۹۰۰ میلادی زندگی نمود. او در دانشگاه در رشته های تاریخ و زبانهای کهن و فلسفه و علوم ادبی و تاریخ هنر و اسلام شناسی و زبانهای سانسکریت تحصیل کرده بود، و در سال ۱۹۶۸ میلادی در دانشگاه به عنوان جانشین یاسپر انتخاب گردید.
در روایتی آمده که هایدگر به گادامر گفته بود فیلسوف باید حداقل یک کتاب نوشته باشد، چون او سالها فاقد هرگونه اثر بود. در روایت دیگری پدر گادامر در بستر مرگ از پسرش می پرسد آیا رشته و تحصیل فلسفه وظیفه ای کافی برای زندگی یک روشنفکر است؟
بخشی از فعالیت روشنگری گادامر بعدها درباره مبارزه با” تاریخ گرایی” شد. در تئوری هرمنوتیک او زیر تاثیر نظرات هوسرل و هایدگر و شلایر ماخر و دیلتای بود. نمایندگان تئوری انتقادی در مکتب فرانکفورت بارها به انتقاد از هایدگر گرایی گادامر پرداختند، چون او می گفت که آشنایی با هایدگر برایش مانند یک برق گرفتگی، تکاندهنده بود.
هرمنوتیک گادامر غیر از فلسفه روی رشته های دین شناسی و ادبیات و فرهنگ شناسی وحقوق نیز بی تاثیر نبود. او زیربحث مقوله زبان، مفاهیم غیرزبانی مانند حالات و اشارات و حرکات و سکوت و زبان هنر را نیز مد نظرداشت.
گادامر خلاف نمایندگان روشنگری در قرن ۱۸، پیشداوری برای قضاوت را مفید می دانست گرچه پیش داوری ممکن است حالتی ناخودآگاه باشد. او می گفت هر فهمی نیازبه یک پیش فهم دارد و پیشداوری انسان متکی به دانش و فرهنگ جمعی و عمومی او هستند و به هر متن و پرسشی باید شک نمود و نباید به هیچ نوشته و یا نقل قولی بدون سئوال اهمیت داد.
گادامر در رابطه با تفسیر اشعار پاول سلان، شاعر یهودی تبار اتریشی گفته بود که فهم زبان در آنجا مهم است برای اینکه دردهای تاریخی دوباره بیاد خواننده و شنونده می افتند، چون هر اثر ادبی و هنری بخشی جدانشدنی از تجربه زندگی است، و هرکس اجازه دارد هر شعری را به گونه ای دیگر بخواند و بفهمد.
پایان نامه های تحصیلی گادامر دو کتاب “اخلاق دیالکتیکی افلاتون” و “ماهیت لذت بر اساس دیالوگ های افلاتون” هستند. از جمله دیگر آثار او- دیالکتیگ هگل- امروزه بودن زیبایی ها- سالهای آموزشی فلسفی- ارثیه هگل- مجموعه آثار ۱۰ جلدی- متد و حقیقت- عقل در عصرعلم- درباره اتوبیوگرافی سال های آموزسی ادبیات- و من که هستم، تو که هستی؟- می باشند.
کتاب “متد و حقیقت” گادامر حاوی یک بحث هرمنوتیک فلسفی است که در دهه ۸۰ قرن بیست روی علوم ادبی تاثیر بزرگی داشت، و به علوم انسانی چنان اعتماد به نفسی داد که آنان توانستند در مقابل جامعه شناسی گرایی و تجربه گرایی علوم طبیعی ایستادگی کنند.
