مصاحبه با رفیق مریم تنگستانی، پیرامون کنگره ۱۳

۱- رفیق مریم تنگستانی، با سلام و سپاس از اینکه وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید. گفتگو را با این پرسش آغاز می کنم: در نوشته ها و اظهارنظراتی که پس از کنگره اخیر در برخی رسانه ها  انتشار یافتند، اغلب از متمایز بودن این کنگره با دیگر کنگره های سازمان صحبت به عمل آمده است؛ آیا شما نیز چنین تمایزاتی را دیدید و اگر آری، کدام تمایز ها را می توانید نام ببرید و ارزیابی شما از این تمایزات چیست؟

با سپاس – من با شرکت در کنگره سیزدهم در واقع دومین بار است که در کنگره های دوره ای سازمان شرکت می کنم. اگر بخواهم به سوال شما پاسخ دقیق با توجه به تجربه خودم بدهم می بایست روی چند مورد تاکید کنم:

الف- من شاهد بودم که آمادگی اعضا در این کنگره نسبت به اسناد ارائه شده در قیاس با کنگره پنجم (که من در آن شرکت داشتم) در سطح نسبتاً مطلوبی بود.

ب- بحث های بسیاری در اجلاس های پیش از کنگره سیزدهم انجام شده بود و اعضای سازمان نسبت به اسناد ارائه شده از آمادگی خوبی برخوردار بودند. بویژه اینکه در سه کنگره آخر سازمان بطور مرتب و منظم نسبت به اسناد پایه ای بحث و گفتگو در درون سازمان صورت گرفته بود و بخشی از بحث ها هم بصورت علنی توسط رفقای عضو کمیسیون برنامه به اشکال گوناگون انتشار بیرونی یافته بود.

ج- چنین سطحی از  آمادگی در میان اعضای سازمان موجب این شد که کنگره براحتی بتواند اسناد پایه ای و بسیاری دیگر از دستور کار کنگره را بخوبی پیش ببرد و از اتلاف وقت در کنگره جلوگیری کند.

چ- اگر بخواهم باز مورد دیگری را مطرح کنم این بود که رواداری در کنگره در سطح بالائی بود و رای اعضای شرکت کننده مبنای تصمیمات کنگره بود و هر گرایشی بعد از رای گیری روی اسناد و تصویب آن راهی جز التزام و احترام به مصوبات نمی توانست از خود نشان دهد. و این برایم بسیار پر اهمیت و جالب بود. در کنگره پنجم درگیری ها و اختلافات اغلب به تصمیم گیری نمی رسید و همین امر کار کنگره پنجم را با کندی مواجه می کرد. در این کنگره ما این مشکل را نداشتیم.

د- موافقین و مخالفین در هنگام رای دادن به اسناد ارائه شده سعی می کردند با ارائه دلیل و برهان تاثیر خود را تا آخرین لحظه روی صاحبان حق رای که اعضای حاضر در کنگره بودند، بگذارند. هر رفیقی برای نظر خود تلاش زیادی انجام می داد اما پس از رای نهائی کنگره، دیگر سند تصویب شده مبنای سازمان در دو سال پیش رو بود و رفقای مخالف با سند مصوب، راهی دیگری برایشان باقی نمی ماند که تا کنگره بعدی تلاش های خودشان را در چارچوب حزبی متمرکز کنند تا بلکه در دوره بعد بتوانند نظر اکثریت کنگره را به سمت مواضع خود جلب کنند. از نظر من این شکل کاری می تواند دمکراتیک ترین روش برخورد با اسناد کنگره توسط  گرایش یا گرایش های مخالف مصوبات کنگره سیزدهم باشد و اگر بر خلاف این مواضع فعالیت شود فاصله ها زیاد و حرف ها و پیشنهادات برخی رفقای گرایش ها فقط در حد ادعا باقی می ماند و این اعتماد را در ادامه تضعیف می کند. البته در این دور باید دید آیا “اقلیت” درون کنگره از چنین سطحی از رواداری و احترام به اسناد کنگره ای برخوردار هست یا نه؟!

ذ- در این کنگره با تصویب اسناد پایه ای در اصل سازمان فدائیان حلق ایران(اکثریت) توانست اعتبار خودش را به عنوان یک سازمان حزبی تقویت کند و چنین شکلی از حزبیت در درون و بیرون سازمان گرایشات مختلفی که می خواهند سازمان را بیشتر  بصورت جبهه یا اتحاد و یا… تعریف کنند بسیار تضعیف کرد. کنگره دوازدهم و سیزدهم تقویت حزبیت در سازمان بود و این از بهترین موفقیت ها در این دو کنگره بود.

ر- دیدن کاندیداهای جوانتر و یا نسل بعد از انقلاب در شورای مرکزی سازمان یکی دیگر از موضوعات جذابی  بود که برایم بسیار جالب بود.

۲- آیا مصوبات کنگره سازمان و وظایفی که این مصوبات بر دوش سازمان قرار داده اند، می توانند در جهت گسترش پیوند و رابطه عمیقتر سازمان با نیروهای ملی – قومی کشور قرار گیرند؟

سند برنامه ای سازمان در کنگره سیزدهم نسبت به مسائل ملی- قومی توجهات زیادی هم از جنبه حقوقی، شکل حکومتی، غیر متمرکز بودن قدرت، مخالفت با هر نوع تبعیض در کشور، تاکید بر دمکراسی و حق و حقوق مناطق مربوطه در چارچوب ایران و در ادامه بر گفتگو، همکاری و در صورت امکان اتحاد با سازمان های منطقه ای و سراسری تاکید مشخص کرده است. سازمان همواره در تاریخ فعالیت خود نسبت به مردم مناطق مختلف کشور حساسیت بسیاری از خود نشان داده و همشیه جزء سازمان هایی بوده است که از خواسته های به حق مناطق قومی دفاع کرده است. در سند برنامه ای مصوب کنگره سیزدهم فرصت و امکانات ویژه ای مطرح شده که امیدوارم مورد توجه بیشتر سازمان های مناطق قومی واقع گردد. البته یکی از مشکلات ارتباطی با جریانات ملی- قومی فقط مختص به سازمان های سراسری نیست. خود این دوستان نیز در تضعیف ارتباط ها و همکاری نقش زیادی داشته اند و همین امر مشکلات بوجود آمده را دو چندان کرده است. از نظر من برای گفتگو و همکاری نمی شود با پیش شرط وارد مذاکره شد در ایران سازمان های بسیاری برای برداشتن تبعیض علیه مناظق مربوطه مبارزه می کنند و مناسب است رابطه بهتر و محترمانه ای با این جریانات گرفته شود. خلاصه کنم که سازمان مانعی برای همکاری با جریانات سابقه دار و مترقی در این مناطق قومی- ملی نداشته و ندارد و امروز بهتر از گذشته می توان با مصوبات موجود سازمان گام ها را مشترکاً برداشت.

۳- در یکی از نشستهای جوار کنگره، پانلی برگزار شد که به جوانان اختصاص یافته بود. ضمن استقبال از این حرکت کنگره، و بر پایه شواهد بسیار، آن گروه از این نسل جوان که علاقه مند به سیاست است، در جستجوی پاسخ به پرسشها و نکات نا شکفته بسیاری، در ذهنشان نسبت به تاریخچه سازمان بویژه در سالهای قبل از انقلاب، هستند. بنظر شما در وضعیت کنونی سازمان، چه مشکلاتی در راه برقراری ارتباط میان سازمان و نسل جدید جوانان وجود دارد؟

در پانل کنگره بخشی از فعالین سیاسی جوان با گرایشات مختلف سیاسی به ارائه نظرات خود پرداختند و کنگره هم برخورد محترمانه و خوبی با آنها داشت. سوالات طرح شده و توجهات گرداننده پانل و پاسخ های این بخش از فعالین سیاسی، جذابیت این پانل را در کنگره زیاد کرده بود. این پانل تلاش داشت به شکاف بین دو نسل بپردازد. هر چند هر یک از فعالین سیاسی مهمان تلاش کردند تاکیداتی را از زاویه های مختلف مطرح کنند اما گفته های این دوستان گویای این بود که شناخت آنها از دو نسل پیش از انقلاب و بعد از انقلاب اندک است و این کافی نیست. بخشی از این عدم شناخت به جمهوری اسلامی ایران بر می گردد که با سرکوب، ارتباط نسل ها را دچار وقفه کرد و هر گونه ارتباط علنی با فعالین سیاسی را با هزینه های بسیار بالائی مواجه ساخت و نیز بخش دیگری هم مسئولیتش به سازمان و نسل های قبل بر می گردد که در این عرصه کار خاصی را انجام ندادند. در صورتی که با ارائه و نوشتن خاطرات و تاریخچه فعالیت خود تلاش هایی را می توانستند سامان دهند. حتی آن کارهایی هم که انجام شده است بیشتر عکس العملی در برابر کارهای تبلیغاتی حکومت ایران بوده است. فدائیان حرف و حدیث زیادی برای گفتن دارند اما نمی دانم چرا به گفتگو با نسل جوان و فعال کشور نمی پردازند؟ به نظرم ما می بایست بدنبال روش هایی باشیم که فضای گفتگو و فقط گفتگو میان دو نسل آغاز و هموار شود و این نیاز به تلاش و رواداری همه نیاز دارد.

۴- کنگره سازمان در شرایطی برگزار شد که ایران در یک بحران عمیق قرار گرفته است، که شاهد پیامدهای فاجعه بار سیاسی اقتصادی و اجتماعی آن برای درصد بسیار بالائی از مردم کشور هستیم. بنظر شما روند طی شده در کنگره و نتایج آن که در مصوبات و تصمیم گیری های سیاسی نمود پیدا می کنند، تا چه میزان متاثر از وضعیت کنونی ایران است؛ بویژه با در نظر گرفتن چه بسا مهمترین رویداد سیاسی یکماه آینده ایران، یعنی انتخابات ریاست جمهوری کشور، آیا مصوبات کنگره پاسخگوی نیازهای کنونی سازمان برای مواجه با رویدادهای آتی کشور خواهند بود؟

من نمی توانم با اطمینان کامل بگویم که سازمان با مصوبات کنگره سیزدهم می تواند بر تمام بحران های موجود در جمهوری اسلامی و بر وضعیت وخیم اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و بین المللی پاسخ های همه جانبه ای داشته باشد. اما اعتقاد دارم ما حرف ها و پیشنهادهای زیادی برای گفتن داریم. اسناد برنامه ای و خط مشی سیاسی سازمان و حتی قرارهای کنگره در جهت یافتن پاسخ های مناسب به مشکلات موجود کشورمان است و این بسیار دارای اهمیت است. ما فدائیان سعی داریم پاسخ های مناسب خودمان را به جامعه و نیز در میان اقشار و طبقات اجتماعی کشورمان مطرح کنیم و برای انبوه مشکلاتی که در جامعه وجود دارد راه حل ها و پیشنهادات خودمان را ارائه دهیم. داشتن نظر، پیشنهاد، برنامه و سیاست روشن اعتبار یک سازمان سیاسی را افزایش می دهد و در شرایط ویژه حتی موجب جلب و جذب نیرو می شود. به نظرم سازمان ما یکی از جریانات مهم سیاسی کشورمان است که مواضع، تغییرات فکری، وضعیت جناحهای درون حکومتی، تحلیل حاکمیت، اختلافات موجود، تضادهای اصلی و موجود در کشور، وضعیت جنبش های اجتماعی و… با دقت زیاد پیگیری و تحلیل می کند. در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری در ایران پیش از کنگره شورای مرکزی یک تحلیل مشخص و همه جانبه ای از صحنه سیاسی ایران ارائه داد و در کنگره هم این سیاست را در تصویب خط مشی سیاسی و سند مربوط به انتخابات دیدیم. سازمان در کنگره و اسنادش مشخصا گفته است که انتخابات در ایران دمکراتیک و آزاد و حتی منصفانه نیست. در این انتخابات اپوزیسیون دمکرات و مسالمت جو حق شرکت، دخالت و فعالیت در این گونه انتخابات را ندارد. پس نگاه ما به انتخابات روشن است.
سازمان فدائیان با دقت صحنه سیاسی ایران را در نظر دارد و آنرا تحلیل می کند. ما فکر می کنیم در هنگام انتخابات گاه فضایی در ایران بوجود می آید که می شود یکسری فعالیت ها را به اشکال گوناگون پیش برد و یکسری مطالبات را طرح کرد. اما تصمیم گیری به شرکت، یا عدم شرکت یا رای سفید را می بایست پس از تعیین کاندیداها در چند هفته آخر قبل از انتخابات اتخاذ کرد. به نظرم سمتگیری کنونی سازمان می بایست عدم شرکت باشد بویژه اینکه انتخابات ایران در حال رفتن به سمت مهندسی شدن پیش می رود و اگر این باشد سیاست عدم شرکت بهترین گزینه است. اگر این شرایط پیش نیاید می بایست جنبش سبز وارد میدان شود و کاندیدای خودش را مطرح کند. اگر اصلاح طلبان وارد میدان شوند و مشخصاً خاتمی، باید توجه داشت که پیش از هر موردی ما برنامه ایشان را مورد تحلیل قرار دهیم و روشن است که با عنوان تدارکچی نمی توان این بار تغییرات لازم  را برای باز کردن فضای سیاسی امروز ایران، بوجود آورد.

۵- روند طی شده تا کنونی در سازمان برای ایجاد تشکل بزرگ چپ را چگونه ارزیابی می کنید و رابطه مصوبات کنگره با آینده این روند را چگونه می بنید؟

مدتهاست که حرکت و تلاش در این عرصه آغاز شده است. اما با وجود مشکلات زیاد، اراده برای فراتر رفتن از وضعیت موجود در میان بخش هایی قابل توجه از سه سازمان و منفردین چپ دمکرات احساس و دیده می شود. این درست است که گام ها با کندی و با موانع بسیاری مواجه هست اما عزم و نیرو برای به نتیجه رساندن این تلاش بسیار قوی است. همین موضوع امیدها را تقویت می کند و مخالفین وحدت را به فکر وا می دارد. اگر چپ دمکرات با وجود تنوع نتواند در اشتراکات خود وحدت کند چگونه می خواهد با دیگر نیروهایی که با آنها فاصله دارد اتحاد کند؟ چپ برای ایجاد و تقویت اتحاد نیروهای جمهوریخواه می بایست متحد باشد. اگر حزب متحد چپ دمکرات تشکیل شود فضا برای نیرو گرفتن و طرح هر چه بیشتر در جامعه و جنبش های اجتماعی نسبتاً فراهم می شود. فعالین سه سازمان و کنشگران چپ باید اراده دمکراتیکی را که تلاش دارد با گفتگو و توافق بر سر اشتراکات موجود، خود را متحد کند همگونه تلاشی را سامان دهند. مانع تراشی، غر زدن، تاکید بر اختلافات، پروژه وحدت را دچار ضعف و تردید می کند. اشتراکات می بایست مبنای وحدت باشد و نه اختلافات. با چنین رواداری می توان گام ها را استوار برداشت!

۶- کنگره چه چیز کم داشت، که به نظر شما کنگره آتی باید آن را رفع کند؟

مواردی وجود دارد که من فقط چند مورد از آن را مطرح می کنم:

یک- شرایط بهتر برای مشارکت هر چه بیشتر اعضای سازمان که در این دور به دلایل مختلف نتوانستند در کنگره شرکت کنند.
دو- سازماندهی بهتر و منظم تر پانل ها
سه- ایجاد شرایط برای حضور بیشتر وسائل ارتباط جمعی مجازی و غیر مجازی ، خبرنگاران ، فعالین مدنی و سیاسی علاقمند به سازمان
چهار- انتشار هر چه زودتر و به موقع اسناد تهیه شده برای کنگره سازمان
پنج- انجام تبلیغات ضرور و همه جانبه بیرونی برای بازتاب اسناد مصوب سازمان
شش- افزایش مشارکت هر چه بیشتر فدائیان داخل کشور در کنگره.

۷- این که کنگره های سازمان به رویدادی معمول در حیات سازمان تبدیل می شوند (یا شده اند)، خوب است، بد است، طبیعی است، نشان بلوغ است، روندی خنثی است، …؟

امر برگزاری کنگره های دوره ای سازمان منطقاً می بایست به روالی معمولی در زندگی حزبی ما تلقی شود. خوشبختانه چنین روحیه ای در سازمان بسیار قوی و جا افتاده است. و این بسیار خوب و بقول شما نشانه بلوغ در سازمان می باشد. اما اگر این دوره یی بودن همراه با مصوبات لازم و ضروری همراه نباشد می تواند کنگره های دوره یی سازمان را از مضمون تضعیف یا در ادامه تهی کند. هر کنگره می بایست حرفی برای گفتن داشته باشد. نو بودن و مدرن شدن جزیی جدای ناپذیر از زندگی حزبی در تمام مراحل آن است و سازمان ما در چنین مسیری گام بر می دارد.

 8- پیام شما به خوانندگان کار و علاقه مندان به سازمان چیست؟ 

پیام من این است که فدائیان در سازمانی مبارزه سیاسی می کنند که دارای سمتگیری اجتماعی دفاع از کارگران، زحمتکشان و طبقه متوسط ایران است. این سازمان برای یک زندگی بهتر، برای آزادی، دمکراسی، حقوق بشر و عدالت اجتماعی در یک جامعه مدرن مبارزه می کند و برای رسیدن به چنین ارزش هایی تاکنون هزینه های بسیاری نیز پرداخته است. در این مبارزه و در میدان عمل اشتباهاتی را نیز کرده است اما زنده بودن و پویائی سازمان در این بوده است که با انتقاد از خود و با اتخاذ سیاست های مدرن و امروزی و با احترام به سبک های مختلف زندگی، به انواع نظرات دمکراتیک موجود در جامعه، به تنوع و … می خواهد مبارزه ای را سازمان دهد که همه جریان های موجود و دمکرات و مترقی ایران بتوانند با زبان گفتگو و توافق اشتراکاتی را بوجود آورند که هر طیفی یا گرایشی بتواند در ایران فردا و دمکراتیک ما براحتی حرف خودش را با مردم در میان بگذارد و رای آنان را مبنای خود قرار دهند. سازمان ما در چنین مسیری تلاش می کند و در چنین سازمانی راه برای ورود دمکرات های چپ هموار است.