انتشار برخى ناگفته ها از زبان حسن روحانى دبیر پیشین شوراى امنیت ملى جمهورى اسلامى که قبل از على لاریجانى، نماینده حکومت ایران در گفتگوها با آژانس بین المللى انرژى اتمى و اتحادیه اروپا پیرامون پرونده هسته اى ایران بود، بازتاب گسترده اى یافته است. سخنان روحانى در جمع اعضاى شوراى عالى انقلاب فرهنگى نخست در فصلنامه مطالعات راهبردى و سپس در سایت اینترنتى خبرگزارى فارس درج شد. انتشار این سخنان، خشم طرفداران دولت احمدى نژاد و تیم جدید مذاکرات هسته اى را برانگیخت. سایت بازتاب وابسته به محسن رضایى که از سیاست خارجى کنونى حکومت دفاع مى کند، در نوشته اى که عکس حسن روحانى کنار آن آمده بود (بعداً عکس روحانى از کنار این مطلب حذف شد) نوشت:
«در شرایطى که طى چند ماهه اخیر با تغییر روند پرونده هسته اى، امتیازدهى یکطرفه به بیگانگان متوقف شده است، مشاهده می شود که برخى جریانات داخل کشور، در صدد کارشکنى در حل پرونده هستند. یک کارشناس ارشد پرونده هسته اى در گفتوگو با «بازتاب» ضمن اعلام این مطلب اظهار داشت: انتشار برخى مطالب محرمانه، تحلیلهاى غیرواقعى و اتهام انگیز و داراى پیامدهاى حقوقى به صورت رسمى توسط ارگان مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام، اقدام مشکوکى است که در این اوضاع حساس، امنیت ملى را تهدید می کند. این کارشناس ادامه داد: اعلام اطلاعات محرمانه مربوط به تعداد سانتریفیوژهاى موجود کشور و سانتریفیوژهاى در دست ساخت، هم زمان با آغاز غنی سازى تحقیقاتى، جلوه دادن اختلاف در بین مسئولان عالی رتبه نظام در رابطه با پرونده هسته اى و ذکر مطالبى که به طور تلویحى، صلح آمیز بودن فعالیت هاى هسته اى کشور را زیر سؤال می برد، از جمله همین موارد است و می تواند اثرات منفى بر روند مذاکرات داشته باشد.
این کارشناس خاطرنشان کرد: آیا این مطلب که موفقیت در پرونده هسته اى در زمان مسئولیت چه فردى حاصل شده است، این همه اهمیت دارد که ما امنیت ملى را براى عدم تحقق آن، به خطر اندازیم؟ وى گفت: در شرایطى که طى دو سال گذشته، انبوهى از امتیازات یکطرفه بر رونده هسته اى واگذار شده است، چرا ما رسما اعلام می کنیم که ایران در این پرونده، اروپا و آژانس را فریب داده و مذاکرات را بهانه اى براى پیشبرد برنامه خود قرار داده است؟ این کارشناس در پایان به طنز گفت: با توجه به آن که بازى در پرونده هسته اى به مراحل نهایى خود نزدیک می شود و در تیم ایران نیز همواره در مسابقات مهم، بازیکنانى دیده شده اند که به دروازه خودى گل می زنند، خوشبختانه از این جهت کمبودى نداریم! چراکه برخى مهره ها، گل زدن به دروازه خودى را پیش از مسابقه آغاز کرده اند.» (بازتاب، ۴ اسفند)
علت این انتقاد کم سابقه از حسن روحانى، سخنانى است که وى احتمالاً براى گرفتن انتقام بابت حملاتى که ماههاست طرفداران احمدى نژاد و لاریجانى متوجه او کرده اند، ایراد کرده است. قابل توجه است که روحانى خود وابسته به جناح راست حکومت محسوب مى شود و سابقه طرفدارى از اصلاح طلبان ندارد.
در بخشى از این سخنان آمده است:
«در جلسه سران نظام این بحث مطرح شد که ما طبق قطعنامه سپتامبر موظفیم که تصویر کامل برنامه هسته اى را در طول سال هاى گذشته به آژانس ارائه کنیم. بحث اصلى این بود که آیا ارائه تصویر کامل مى تواند مشکل را حل کند یا نه؟ اگر تصویر کامل را ارائه می کردیم خود آن تصویر ممکن بود ما را به شوراى امنیت ببرد. اگر ارائه نمی کردیم که به معنى تخلف از قطعنامه بود و به دلیل اینکه قطعنامه را اجرا نکرده ایم به شوراى امنیت می رفتیم. بنابراین بحث این بود که هر راهى را انتخاب کنیم،فرق نمی کند و پرونده ما به شوراى امنیت خواهد رفت.» (سخنان روحانى به نقل از ایران امروز، ٣ اسفند)
در بخشى دیگر، روحانى مى گوید:
«در آن مقطع ما از مذاکرات پشت پرده آمریکا و انگلیس با لیبى مطلع نبودیم. همچنین این موضوع که دلالى که از او قطعاتى را خریدارى کرده بودیم، لیبى هم از همان دلال تجهیزات را خریدارى کرده، اطلاع نداشتیم. ما یک متنى را راجع به آن دلال و تجهیزاتى را که از او خریده بودیم به صورت برگ جداگانه و خصوصى براى البرادعى به ضمیمه همان تصویر کامل پرونده ایران به آژانس، ارائه کرده بودیم. مشخصاتى که آژانس درباره آن دلال و مکان هایى که با او معامله کرده بودیم، به ما می داد، این اطلاعات و مشخصات را در واقع لیبى در اختیار آمریکایی ها و انگلیسی ها قرار داده بود.
لیبایی ها تمام مسائل را از ابتدا تا انتها به آمریکایی ها و انگلیسی ها گفته بودند و هرچه که از این دلال و دیگران خریدارى کرده بودند را تحویل آمریکایی ها دادند و هرآنچه که آمریکایی ها و انگلیسی ها از آنها خواسته بودند به آن ها عمل کردند… به هر حال، از اطلاعاتى که از طریق لیبى به دست آورده بودند، متوجه شدند که ممکن است ما چیز دیگرى هم از دلال گرفته باشیم که اطلاع نداده ایم. ما تجهیزاتى را که از این دلال گرفته بودیم گفته بودیم جز یک مورد و آن هم، مورد مربوط به p٢ بود که نگفته بودیم و به خاطر این که این ها از طریق لیبى به دلال دست پیدا کرده بودند، اطلاعات کافى را به دست آورده بودند. به ما گفتند که آیا شما نقشه هاى p٢ را خریدارى کرده اید یا خیر؟ که معلوم شد که در این رابطه اطلاعاتى دارند، البته ما قصد داشتیم p٢ را بعدا در اظهارنامه ها بنویسیم. ولى به هر حال آنکه این مورد را تخلف محسوب کردند.»
روحانى تصریح مى کند:
«روسها هم نمی خواهند ما چرخه سوخت داشته باشیم، هم به دلیل اقتصادى که قصد دارند که سوخت را به ما بفروشند و ایران بازار آن ها باشد و هم به دلایل امنیتى، بنابراین در مسئله چرخه سوخت، نوعى اتفاق نظرى وجود دارد.»
حسن روحانى ظاهراً در پاسخ به سخنان یکى از حاضران مى گوید:
«یکى از اعضاى این جا گفتند که باید این مسئله مخفى انجام می گرفت. قرار این بود که آشکار نباشد ولى به هر حال از طریق جاسوسان آشکار شد. قرار این نبود که این موضوع اعلام شود… علت این که پرونده ما پیچیده شده به همین خاطر است. آنها می گویند اگر شما در پى چرخه سوخت واقعى بودید چرا مخفیانه کار کردید؟ تمام اشکالات از اینجا نشئت می گیرد. اگر آشکارا انجام می دادیم، مسئله خیلى ساده تر بود. از ابتدا قرار بود به خاطر یک سرى دلایل مثلا فشار غرب براى تهیه مواد اولیه و امثال آن، براى مدتى اعلام نشود البته همه می دانستیم که این موضوع زمانى آشکار می شود . فعلا نمی خواهم تاریخچه این مسئله را بیان کنم.»
سخنان روحانى، از آن جهت حائز اهمیت است که وى نزدیک به دو سال، بالاترین نماینده حکومت در مذاکرات هسته اى بوده است و بر اساس اطلاعات خود، اعلام مى کند که جمهورى اسلامى اساس فعالیت خود براى دستیابى به چرخه کامل سوخت هسته اى را از آغاز بر مخفى کارى گذاشته بود. این اقدام جمهورى اسلامى، نقض صریح پیمان عدم گسترش سلاحهاى هسته اى (ان. پى. تى.) است. در این معاهده که ایران از امضاکنندگان است، آمده است:
«هر کشور فاقد سلاحهاى هسته اى امضاکننده پیمان، اقدام به پذیرش کنترلهایى… صرفاً به منظور تضمین اجراى تعهدات خود طبق این پیمان براى جلوگیرى از هدایت انرژى هسته اى از مصارف صلح آمیز به سوى سلاحهاى هسته اى یا مواد منفجره هسته اى مى کند. روند کنترلهاى مصرح در این ماده باید در مورد منابع یا مواد معین قابل شکافته شدن اجرا شود، خواه در داخل یا خارج از تأسیسات اصلى هسته اى تولید، فرآورده یا مصرف شود. کنترلهاى پیش بینى شده در این ماده شامل همه منابع یا مواد معین قابل شکافتن در همه فعالیتهاى صلح آمیز هسته اى در خاک کشور، تحت رژیم حقوقى آن یا به گونه اى دیگر تحت کنترل آن است.» (ان. پى. تى. ماده ٣)
روحانى به صراحت اعتراف مى کند که جمهورى اسلامى این ماده را نقض کرده است و خود به عنوان نمونه، احداث مخفیانه تأسیسات نطنز را ذکر مى کند. سخنان روحانى، خط بطلانى بر همه اظهارات مقامات حکومت است مبنى بر اینکه گزارشها و قطعنامه هاى آژانس بین المللى انرژى اتمى در انتقاد از مشى هسته اى جمهورى اسلامى، «غیرقانونی» و «غیرکارشناسی» است.
صرفنظر از اینکه نطق روحانى با چه انگیزه اى انتشار یافته باشد، خشم مسئولان جدید از این سخنان قابل درک است. با این سخنان، کل بناى استدلال هاى حقوقى جمهورى اسلامى در بحران هسته اى فرو مى ریزد.
در اینجا روى سخن با حکومت یا کسانى که از هر فرصتى براى از زیر ضرب بیرون آوردن جمهورى اسلامى بهره مى گیرند نیست. خطاب این نوشتار به آن دسته از شخصیت ها و گروه هاى مترقى ایرانى و خارجى است که در بحران هسته اى فعلى، در درجه اول شباهت هاى آن را با تدارکات آمریکا و متحدانشان براى جنگ کوزوو و جنگ عراق مى بینند و نه نفس قضیه هسته اى ایران را. بدگمانى به «جامعه بین المللی» و تصمیمات و قطعنامه هاى مراجع حقوقى جهانى، به مواردى باز مى گردد که در آن، ایالات متحده با اعمال فشار و پراکندن اطلاعات نادرست، موفق شد یا کوشید آراى این مجامع را در راستاى نقشه هاى جنگى خود کانالیزه کند.
موردى که امروز کمتر به آن اشاره مى شود، مربوط به دوران ریاست جمهورى کلینتون است. در آستانه جنگ کوزوو، دولتهاى غربى و به ویژه آمریکا و آلمان، ادعا کردند دولت بلگراد شمار زیادى از مردم کوزوو را در جریان تصفیه قومى کشته است. جنگ هوایى علیه یوگسلاوى آغاز شد و تنها ماه ها بعد روشن شد که ادعاهاى مزبور در توجیه جنگ، از اساس دروغ بوده است.
مورد دیگر، نمایش وقیحانه کالین پاول وزیر خارجه آمریکا در شوراى امنیت پیش از آغاز جنگ عراق بود که ضمن آن کوشید با اتکا به دروغ، وجود سلاحهاى کشتار جمعى در عراق را به اعضاى شوراى امنیت بقبولاند. اما آن بار، جامعه بین المللى این ادعا را نپذیرفت و رأى به جنگ علیه عراق نداد.
اکنون شمارى از منتقدان سیاست آمریکا در قبال جمهورى اسلامى به درستى مى گویند ادعاهاى دولت آمریکا که در سالهاى اخیر، دو بار با ادعاهاى دروغین، اقدام به آغاز جنگ کرده است، قابل اعتماد نیست. اما متأسفانه این منتقدان جنگ افروزى آمریکا، از انتقاد بجاى خود از موارد قبلى، در مورد پرونده هسته اى ایران این نتیجه نادرست را مى گیرند که هر چه آمریکا و متحدانش در مورد برنامه هسته اى ایران ادعا کند، حتماً باید دروغ باشد.
سخنان روحانى نشان مى دهد که استنادها و استدلال هایى که به صدور قطعنامه اخیر آژانس بین المللى انرژى هسته اى منجر شد، درست است، صرفنظر از اینکه چه کسى و چه دولتى آنها را بیان کند. جامعه بین المللى از زبان قطعنامه اخیر مى گوید دولتى که یک بار به مدت سالها، معاهده امضاشده توسط خود را نقض کرده و کوشیده است تلاش براى غنى سازى اورانیوم را از نظر آژانس پنهان کند، نخست باید اعتماد از دست رفته را بازسازى کند. این اعتماد تنها از طریق نظارت دقیق آژانس بر کلیه فعالیتهاى هسته اى ایران بازسازى خواهد شد. از آنجا که داشتن چرخه کامل تولید سوخت هسته اى، از جمله داشتن امکان غنى سازى انبوه، به هر کشور امکان ساختن سلاح هسته اى را مى دهد (روحانى نیز به این امر اذعان کرده است)، جامعه بین المللى خواهان آن است که غنى سازى تحت کنترل انحصارى جمهورى اسلامى صورت نگیرد.
چشم پوشى جمهورى اسلامى از غنى سازى در خاک ایران، اقدامى براى دادن این اطمینان به جامعه بین المللى خواهد بود که ایران به سلاح هسته اى دست نمى یابد. براى هر نیروى ایرانى متعهد به منافع ملى مردم ایران، پایان دادن به اصرار بر غنى سازى در داخل ایران، و نیز پذیرش کنترل دقیق آژانس بر همه فعالیتهاى هسته اى ایران، نه تسلیم به زورگویى و فشار ناموجه خارجى، که جبران لطمه اى است که دو دهه نقض تعهدات بین المللى ایران از سوى جمهورى اسلامى به موقعیت کشور در جهان وارد آورده است. جامعه بین المللى اکنون از ایران نه دست کشیدن از پروژه تولید برق هسته اى، که پذیرش انتقال پروسه غنى سازى به خارج از ایران را مى خواهد. درست است که وارد کردن سوخت هسته اى از خارج، مغایر با «خودکفایی» هسته اى است، اما کدام عرصه اقتصاد مدرن است که امروز، در قرن ٢١، بتوان در آن به «خودکفایی» کامل دست یافت؟ آیا باید به بهاى بحران شدید در مناسبات خارجى، به دنبال «خودکفایی» در فن آورى کهنه شده اى بود که مربوط به نیم قرن پیش است یا تلاش کرد کشور به تکنولوژى واقعاً پیشرفته که امروز در عرصه هایى به غیر از انرژى هسته اى تمرکز یافته است دست یابد؟
مورد خطاب این نوشته، نیروهاى صلحدوست و ترقیخواهى اند که نمى خواهند ایران، عراقى دیگر شود. این نیروها براى جلوگیرى از حدت گرفتن بحران هسته اى، باید جمهورى اسلامى را منزوى کنند و به مردم ایران بگویند حکومت ایران در مورد این بحران، حقیقت را به مردم ایران نمى گوید. امروز وظیفه ملى درجه اول، افشاى تبلیغات دروغ حکومت دایر بر این است که جهان براى جلوگیرى از تجهیز ایران به فن آورى پیشرفته، متحد شده است. هر گونه همراهى با این دروغ بزرگ، ولو نادانسته و با انگیزه هاى شریف، یارى رساندن به حکومتى است که کشور را به لبه پرتگاه کشانده است و اکنون مى کوشد افکار عمومى ایران را به سود خود بسیج کند یا حداکثر خنثى نگه دارد. سخنان حسن روحانى، دروغهاى حکومت را بر ملا مى کند و از این جهت اهمیت بسیار دارد.
۴ اسفند ١٣٨۴
