پرسش : آقای ثقفی ضمن سپاس از شما که در این گفتگو شرکت کردید ؛ اخیرا اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ، طی مصوبه ای از طرف – مجمع تشخیص مصلحت – تغییر کرده است ۰ به موجب این تغییر، مسئله خصوصی سازی در همه عرصه ها از جمله : بانکداری ، بازرگانی خارجی ، بیمه و بویژه نفت و گاز مجاز اعلام شد ه است ۰ نخستین پرسش ما این استکه: با توجه به موج خصوصی سازی که طی سالهای اخیر درجمهوری اسلامی ایران به جریان افتاده ، چه ضرورتی منجر به این شد که اصل ۴۴ قانون اساسی تغییر بکند؟!
پاسخ : عرض شود؛ مشکلات اقتصادی که در مجموع گریبان جامعه ما را گرفته به گونه می باشد که تقریبا می شود اعلام داشت : تمام رشته های صنعتی در دست دولت بوده است ۰ به علت بوروکراسی فوق العاده قوی و مدیریت فوق العاده ضعیفی که در این دستگاه بوروکراتیک اعمال می شد ، تقریبا کا رها به حالت توقف در آمده است ۰ میلیارد ها تومان سرمایه در دست بخشهای دولتی است که بلا استفاده مانده و این در حالتی استکه کشور ما ایران ، کشور بسیار ثروتمندی است، از نظر منابع نفت و گاز و سایر معادن خیلی غنی است اما متاسفانه وضع اقتصادی بسیار اسفناکی بر ایران حاکم است ۰ من اینجوری می بینم : که سردمداران امور مملکت ، هیچگونه برنامه ریزی مشخصی برای آینده ندارند و تنها برای فرار از تنگناها و یکمقدار تقسیم منابع باقیمانده بین به اصطلاح نزدیکان حکومتی یا دارو دسته های حکومتی ، متاسفانه دست به هر عملی می زنند ۰ از جمله : ما شاهد این هستیم که یک سری برنامه های خصوصی سازی که آقایان دارند اجراء می کنند ، کارخانجات را می فروشند و هم منابع و معادن را می فروشند ۰ این فروش را هم کاملا به زیر قیمت همان مواد اولیه و ماشین آلاتی که این کارخانجات و این منابع دارند ، اینها به دیگران واگذار می کنند ۰
خدمت شما ، در این مورد بعنوان یک نمونه از این خصوصی سازی ها عرض کنم مثالش : کارخانه الکتریک رشت است _ از شما عذر می خواهم ، چرا که در شرایطی هستم که تازه از سفر بم آمدم و در جایی هستم که به آمار و ارقام فراهم آمده در این زمینه ، الان دسترسی ندارم _ همین حد اطلاع می دهم که کارخانه الکتریک رشت ، تنها و تنها ، زمینش ۸۰ میلیارد تومان می ارزد ۰ ماشین آلات آن ، مقدار زیادیش هنوز دست نخورده باقی مانده است و باز نشده، می دانید که این کارخانه ، بزرگترین کارخانه صنعت الکتریکی کشور است و همه قطعاتش را خودش تولید می کند ۰ این کارخانه ایکه تنها زمین سابقش ۸۰ میلیارد تومان ارزش دارد ۰ مدتی است به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به چهار (۴ ) خانم فروخته شده است ، که البته هویت اینها را سعی می کنند ، مخفی نگهدارند ولی بقرار مرسوم ، خود کارگران این کارخانه می گویند که آنها _ خریداران _ مربوط به خانواده کارگزاران هستند ۰ آقای قبه معاون قبلی آقای کرباسچی ، مدیر عامل جدید این کارخانه شده است ۰ حتی حقوق کارگران ، اخراجی را که حدود ۷۰۰ نفر هستند تا حال حقوق قانونی آنها را هم نپرداختند و تنها به فکر این هستند که کارخانه را تعطیل کنند و مواد اولیه را بفروشند و زمینش را هم به ساختمان سازی اینها اختصاص بدهند !
این یک نمونه از خصوصی سازی ها است که ما در جامعه می بینیم ۰ هر گونه تغییری که در قوانین داده می شود ، متاسفانه فقط برای تسهیل این غا رت است ، غا رتی که بطور عجیبیی دارد از این منابع صورت می گیرد ۰ ما در ابتدای انقلاب شاهد این بودیم که بسیاری از این کا رخانجات ورشکست شدند ۰ در ابتداء همان تغییر حکومتی که در سال ۵۷ صورت گرفت ، بسیاری از این کارخانجات ورشکست بودند و با میلیارد ها دلار و یا میلیارد ها تومان، هر کدام از این کارخانجات ، دیگر با ره بر سر پا آمده تا دو باره به ثمن بخس به عده ای از وابستگان دولت فروخته شوند ۰ این نوع خصوصی سازی و چنین نمودی از خصوصی سا زی که ما در این مملکت می بینیم در دنیا بی سابقه است ۰ کا رخانه چیت ری نیز به همین ترتیب قابل بحث است ۰ این کارخانه در وضعیتی قرار گرفته که زمین بسیار ارزشمندی وسط شهر دارد ۰ کارخانه به مدیران همانجا واگذار شده که طبیعتا وابستگان حکومتی هستند ۰ در این میان بخاطر واگذاری ، ابتداء زمین کارخانه کمتر از ۱۰/۱ ( یک و دهم ) قیمت به فروش می رسد ۰ گفتنی است : مدیران جدیدی که آنجا هستند تنها به فکر این می باشند که آنرا دست به دست کنند و به صورت ساخت و ساز و آپارتمان سازی که قیمتش خیلی بالاتر از تولید کالا است در بیاورند و سود کلانی به جیب زنند !
می توانم بگویم : دقیقا این شکل خصوصی سازی است که صورت می گیرد و حتی قوانینی که شما _ در پرسش تان هم بود _ تغییر می یابد و هرچیز دیگری در این زمینه ، هر شکل که بتوانند با بقایای آنچه را که از جیب ملت ساخته شده است ، همه را به رانت خواران واگذار کنند تا کار خود را به انجام رسانند !
پرسش : در اینجا این سئوال پیش می آید که در این مورد مشخص ما با دو نگرش روبرو هستیم ، یکی از این دو می گوید ؛ خصوصی سازی نه تنها دست غارتگران بومی را باز می کند بلکه دست غارتگران بین المللی را هم بازتر خواهد کرد ۰ بویژه در مورد نفت و گاز ، اما نگرش دومی هم وجود دارد که مدعی است ؛ این خصوصی سازی علیرغم مشکلات و مسائلی که _ شما به آن هم _ اشاره کردید ، اعلام می دارند : این خصوصی سازی نهایتا منجر به توسعه اقتصادی یا چه بسا که توسعه سیاسی جامعه ایران بشود ۰ حال از نظر شما این روند خصوصی سازی چه پیامد هایی می تواند داشته باشد ؟
پاسخ : اصلا چنانچه به خصوصی سازی در سطح نظری که امروز در جهان سرمایه داری وجود دارد و ما در اینجا با آن روبرو هستیم ، نگاه کنیم ، می بینیم که دولت بخشهایی از مسائل اقتصادی را به بخش خصوصی واگذار کرده که این بخش خصوصی با شریک شدن به اصطلاح در اقتصاد جامعه ، نتواند حقوق بیشتری بدست بیاورد بلکه بتواند با یک بخش از مردم متوسط ، درچرخه اقتصادی بطور کلی قرار بگیرند ۰ اصل خصوصی سازی که در دهه اخیر مطرح شده ، طرح هایی بوده که بطور مشخص روش نئولیبرالیسم را برای پیاده شدنش در جامعه ما بکار برده است که ما اصل را بر این می گذاریم که _ فعلا _ بدان کاری نداریم ۰ فرض را بر این می گیریم که این ادعا صحیح باشد ۰ فرض را بر این می گیریم که اگر این مسئله ، آنطور که بانک جهانی و صندوق بین المللی پول ادعا می کند ، لااقل به همان ترتیبی پیش برود که اقشار دیگری از مردم به اصطلاح در این چرخه اقتصادی قرار بگیرند و انحصار مرتب ضعیف تر بشود ، به فرض درست بودن این قضیه ، آنطور که ادعا می کنند که دموکراسی گسترش پیدا می کند ، به فرض صحت همه این قضایا و پیش فرض ها ، در ایران اساسا چنین مسئله ای مفهوم ندارد ۰ در مورد آزادی سرمایه خارجی در کشور ، اولا برای اولین بار در تا ریخ معاصر ایران است که به سرمایه دار خارجی اجازه داده می شود که تا ۹۰ و ۹۹ در صد حتی ۱۰۰ در ۱۰۰ از سرمایه ها را در اختیار داشته باشد ۰۰۰ که فرض می کنیم حالا این هم بخاطر این باشد که سرمایه ها به ایران بیایند ، منتهی سیستم داخلی به گونه ایست که در همین بخش نفت و گاز ، طبق گزارشات مستندی که ما داریم ۰ متاسفانه هر قسمتی به یکی از ارگانها واگذار شده است ۰ این ارگانها جریانات مطلق العنانی هستند که به هر ترتیب که می توانند عمل می کنند ۰ مثلا : فارس جنوبی یا حتی صنایع نفت و گاز هر کدام به یکی از ارگانها واگذار شده و حالت پخش غنایم را دارد و اینها بدون هیچ ضابطه و بدون هیچ به اصطلاح کنترلی که در کا رشان باشد در اختیارات تشان است که دست در دست یکدیگر تماما خود را در خدمت شرکت های خارجی قرار بدهند ۰
متاسفانه در همین بخش نفت و گاز ، که شما هم اشاره کردید _ کارهایی من در همین زمینه انجام دادم که امیدوارم که در فرصت های دیگر بتوانم توضیحات بیشتری بدهم _ همین قدر بگویم : هیچگونه ضابطه ای در اختیار شرکتهای خارجی قرار داده نمی شود ۰ فقط نوعی توزیع و تقسیم صورت می گیرد ، مثلا فرض کنید بخشی در دست شورای نگهبان است ۰ بخشی را به حوزه علمیه واگذار کردند و آنها هم چون خودشان ، هیچ تخصصی ندارند ، تنها با گرفتن یک سهمی از این ها _ که ما حتی توانستیم قرار داد هایش را پیدا کنیم ، که در آینده این اسناد را خواهیم گفت _ اینها بطور مشخص در حال فروش هستند ۰ بعد ما شاهد این هستیم که شرکت هایی که در ایران سالها فعال بودند و سالها این شرکت ها در حال کار بودند ، الان به ثمن بخس ، سهام هایشان را به خارجی ها واگذار می کنند ، فقط به خاطر اینکه ؛ مثلا اقرار بکنند به اینکه ما داریم امتیاز به شرکت های خارجی می دهیم ! شرکت انگن ۶۰ در صد سهام کارخانه پاک فرش را خریده است ۰ کارخانه پاک فرش جزء گروه بهشهر بوده که قبلا در ابتداء سال ۵۷ مصادر شد ، بسیار بدهکار بوده ، دوباره با وامهای گرفته از جیب ملت ، ساخته شد ۰
تمام این قضایا به گونه ای است که به هیچ عنوان بخش خصوصی به مفهومی که مورد نظر صندوق بین المللی پول یا بانک جهانی بوده و است ، مشارکتی در این قضیه ندارد بلکه عده ای رانت خوار هستند که احساس می کنند ، اولا سند را به نام خود کنند و ثانیا دلالی ای بگیرند و با سودی که می برند ، باز هم به ثمن بخس وبا فروختن امتیازات به غیر ، به راحتی بتوانند و می توانند به آن مبلغی دست پیدا کنند که می خواهند ۰
حال اصلا آنچه در این وسط وجود ندارد آن هدف خصوصی سازی است که در سطح جهان مطرح می باشد ۰ یعنی به علت اینکه آن فساد حاکم به دلیل بوروکراسی حاکم و به سبب آنکه در ایران عنان و مطلق العنانی آن بخشهای اقتصاد رهایی که در جامعه مان وجود دارند ۰ آنقدر اینها خود سرانه عمل می کنند که حتی اخیرا هم در گزارش بانک جهانی بود : – خصوصی سازی در ایران ، اصلا پیشرفتی نداشته است – ولی سردمداران همه تلاش خودشان را می کنند تا اظهار دارند که اینها همان خصوصی سازی است ۰ خیلی مشخص است ، آنچه که حتی بعنوان خصوصی سازی در سطح جهان مطرح می شود و آنچه در ایران است ، فاصله بسیار زیادی با هم دارند !
امروز آنچه در ایران اجراء می شود ، تنها و تنها گذراندن قوانین برای باز گذاشتن دست همان به اصطلاح مراکز قدرت اقتصادی است که وجود داشته است !!
پرسش : از نظر شما پیامد های این خصوصی سازی در زندگی توده های مردم و زحمتکشان چه می تواند باشد؟
پاسخ : باید بگویم : پیامد هایش روز به روز ما در سطح جامعه ، آنگونه که ما شاهدش هستیم ۰ آمار کودکان خیابانی روز به روز افزایش می یابد ۰ آمار زنان خیابانی روز به روز افزایش پیدا می کند ۰ آمار کارگران بیکار روز به روز افزایش پیدا می کند۰ سطح در آمد توده ها آنقدر پایین آمده که واقعا فقر با تمام چهره کریه اش در هر گوشه مملکت دیده می شود ۰ من همین چند ساعت پیش از بم آمدم ۰ آنجاییکه زلزله شده ، در آن جا با همه کمک های وسیع خارجی که شده به جرئت می توانم بگویم : هیچ گونه کاری برای مردم نکردند ۰ تمام این پولها ئیکه امداد رسانان بین المللی ، از تمام کشور ها دادند ، تمام اینها در درون این بوروکراسی حیف و میل شده است و رفت ۰ تنها کارها ئیکه صورت گرفته از جانب چند موسسه امداد رسان داخلی ، یا بعضی از امداد رسانان خارجی که مستقیما مثلا خودشان کارهایی انجام دادند ۰ خانه ها خراب ، هنوز آ وار برداری از خرابی زلزله ، حالا که ۹ ماه از زلزله می گذرد ، تمام نشده است ۰ ما حتی یک ساختمان که از جانب یک ارگان دولتی ، از جانب یکی از این ستادهای مسئول باز سازی ، که بگویم تمام شده و ساخته شده در بم ندیدم ۰ بقول معروف : – تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل – سوء تغذیه کودکان ، آواره گی زنان و کودکان ، بیکاری ، فقر و اعتیاد بیداد می کند ۰ جالب اینکه بشما بگویم : الال نیروی کار در بم _ همین بمی که اینقدر هم ظاهرا از سوی دوربین ها به اش توجه میشه _ برای کار پیدا کردن با ماهی ۶۰ هزار تومان التماس می کنند ۰ یعنی اگر حقوق رسمی در ایران چیزی حدود ۱۱۰ هزار تومان است که حالا مثلا میشه حدود ۱۴۰ دلار در ماه ، آن مردم حاضرند و التماس می کنند با ماهی ۷۰ دلار بتوانند اینها استخدام بشوند ! ولی هیچ کاری برایشان وجود ندارد ۰
این وضعیتی است که تقریبا تمام نیروی کار ایران با آن روبرو هست ۰ اینرا می دانم که آینده ما باید واقعا منتظر شورشهای عظیم مردمی باشیم ۰ فکر نمی کنم به این وضعیت مردم بتوانند ، تحمل کنند ۰ روز به روز ما شاهد ورشکستگی بخشی از بخشهای اقتصادی هستیم ۰
در این رابطه چندی قبل کفاشان اکثر شان ورشکست شدند ۰ صنف خیاط و تولیدی لباس اینها اکثرا ورشکست شدند ۰ بازار ها تقریبا بطور کامل حالت رکود را دارد اما از اینطرف چیزی که گسترش پیدا کرده ، قاچاق کالاست ۰ چیزی که گسترش پیدا کرده ، اعتیاد و خرید و فروش مواد مخدراست ، چیزی که گسترش پیدا کرده بزه کاری است ۰ اخیرا شما شنیدید ۳۰ کودک از جانب فردی به نام – محمد بسیجه – و همد ستش درذدیده شده و به آنها تجاوز شده و کشته شدند ۰ یعنی اینها چیزی عادی است ۰ حتی یکی از مادران و پدران گم شده ، مشخصا گفته بود : – وقتی ما زنگ زدیم به نیروی انتظامی که بگوییم : بچه مان گم شدند ، بما گفتند : برید تو آشغالها بگردید تا پیداشون کنید !- در این جمهوری ما یک همچین وضعیتی داریم ۰ این خصوصی سازی ، بازتاب شبه نئولیبرالیسم است ۰ در ایران نئولیبرالیسم هم نیست، ممکنه نئولیبرالیسم با همه فسادی که داره ، یک بخش اش چهار تا کا ر نمایشی یا شغل ایجاد کنه که چهار نفر روی شغل جدید برند ۰ ولی در جامعه ما به هیچ عنوان ، دقیقا و متاسفانه بازتابی ندارد
پرسش : آخرین پرسشم را با شما در میان می گذارم : با توجه به رانت خواری اقتصادی یا اقتصاد رانتی که شما به آن اشاره داشتید۰ یا بوروکراسی دولتی و مقوله هایی که بر شمردید ، شما به عنوان یک کارشناس اقتصادی ، چه راه حلی را برای برون رفت از این بن بست اقتصادی پیشنهاد می کنید ؟
پاسخ : من فکر می کنم به واقع راه حل توی این مملکت ، همچنان اقتصادی نیست و امکان راه حل اقتصادی در این شرایط وجود ندارد ۰ ما بهتره که در این زمینه سکوت کنیم ۰ چون با این دستگاه دولتی هر برنامه ای که ما بدهیم ، آ ن برنامه قطعا با شکست مواجه می شود!
آقای ثقفی از شما به خاطر این گفتگو متشکریم !!
