مصاحبه کننده: علی صمد
بخش دوم: سازمان دانش آموزان پیشگام و سازمان جوانان پیشگام
سازمان دانش آموزان پیشگام چه زمانی تاسیس شد و رابطه آن با دانشجویان پیشگام چگونه بود؟
این سازمان در تهران در همان روزهای اول انقلاب تاسیس شد. در روزهای اول انقلاب و تشکیل ستاد سازمان در دانشکده فنی، هر یک از رفقا مسئولیت سازماندهی بخشی از نیروهایی را که به ستاد سازمان مراجعه میکردند برعهده داشتند. مریم سطوت مسئولیت سازماندهی دانش آموزانی را که به ستاد مراجعه میکردند بر عهده گرفت. پس از چند هفته آنها طرحی در جهت تشکیل سازمان دانش آموزان پیشگام ارائه دادند. آن طرح درستاد سازمان در خیابان میکده در جلسه ای با شرکت من و تعدادی از دانش آموزان مورد بررسی قرارگرفته و همانجا تصمیم گرفتیم که تاسیس این سازمان را اعلام کنیم. در تاسیس این سازمان، دانشجویان پیشگام نقشی نداشتند. سازمان دانش آموزان پیشگام پس از تاسیس، بسرعت گسترش یافت و کمیته هایی در محلات و مدارس تشکیل داد. گسترش این سازمان، ضرورت شرکت کادرهای با تجربه تری را جهت سازماندهی این نیرو ضروری ساخت و تعدادی از کادرهای سازمان دانشجویان پیشگام که تمایل به فعالیت در این زمینه داشتند، به این سازمان پیوسته و مسئولین این سازمان را شکل دادند. در شهرستانها هم بتدریج این سازمان برمبنای الگوی تهران تشکیل شد.
ساختار تشکیلاتی سازمان دانش آموزان پیشگام چگونه بود؟
تشکیلات دانش آموزان پیشگام بر اساس کمیته های مدرسه و سپس محلات و مناطق سازمان یافت. مسئولین و بخشی از رده های میانی این تشکیلات را نیروهای غیر دانش آموز و عمدتا دانشجویان تشکیل میدادند. چاپ نشریه نبرد دانش آموز و موفقیت این نشریه در گسترش و نظم این سازمان تاثیر زیادی داشت و بالاخص رابطه سازمان مرکزی و شهرستانها را مضمون میداد. در ایالات هم سازمانهای دانش آموزان پیشگام بر اساس همین الگو و با همکاری مسئولین این تشکیلات در تهران شکل گرفت.
نشریه نبرد دانش آموز از چه زمانی انتشار یافت و چه مضامینی را منتشر مینمود؟
چند ماه پس از شکل گیری سازمان دانش آموزان پیشگام ایده انتشار یک نشریه برای دانش آموزان مطرح شد. این نشریه مطالبی متنوعتر از دیگر نشریات سازمان منتشر مینمود و تلاش میکرد که کمتر بیک نشریه خشک حزبی شبیه باشد. در این نشریه تلاش میشد که مسایل سیاسی و تحلیل های سازمان با زبانی ساده که برای دانش آموزان قابل درک باشد تشریح شود. نشریه نبرد دانش آموز با استقبال زیادی مواجه شد و بدلیل فرم و مطالب متنوعش توسط دانش آموزانی که سازمان را تایید نمیکردند نیز خوانده میشد. انتشار این نشریه پس از ادغام سازمانهای دانش آموزان و دانشجویان پیشگام تا زمان ضربه به سازمان تداوم یافت. مسئولیت این نشریه باهیبت غفاری و اعضا تحریریه آن اردشیر بهتویی و دوتن دیگر که نامهای آنان را فراموش کردم بودند که بعدا به حزب توده ایران و اقلیت پیوستند. بعد از انشعاب ۱۶ آذر و جدایی هیبت غفاری، مسئولیت نشریه با اردشیر بهتویی بود و مرتضی میثمی، احمد ثقلینی و پیروز کامور عضو تحریریه نشریه بودند.
دیگر سازمانهای مشابه مانند معلمان پیشگام چه رابطه ای با دانشجویان پیشگام داشتند؟
معلمان پیشگام با استفاده ار تجربه دانشجویان پیشگام در ستاد سازمان توسط تعدادی از معلمان عضو سازمان شکل گرفت و شکل گیری و فعالیت های آن هیچ رابطه مستقیمی با دانشجویان پیشگام نداشت.
سازمان جوانان پیشگام در چه روندی تشکیل شد؟
از اواخر سال ۵۸ ضرورت تشکیل سارمان جوانان مطرح بود. پس از بسته شدن دانشگاهها، سازمان دانشجویان پیشگام نمیتوانست به شکل سابق به حیات خود ادامه دهد. بخش عمده فعالین این سازمان به تشکیلات سازمان فداییان منتقل شده و در کمیته های محلی این سازمان سازماندهی شدند. بسته شدن دانشگاهها تشکیل سازمان جوانان پیشگام را تسریع کرد. این سازمان در اواسط سال ۵۹ از ادغام سازمان دانشجویان و دانش آموزان پیشگام تشکیل شد.
ساختار تشکیلاتی این سازمان چگونه بود؟
تشکیلات این سازمان بر اساس کمیته های محلی و مدارس سازمان مییافت. تشکیلات این سازمان سراسری بود و از تجربیات سازمانهای جوانان احزاب چپ و کمونیست در سازماندهی آن استفاده شده بود. کمیته های این سازمان در تمام سطوح با کمیته مشابه سازمان فداییان در رابطه بوده و مسئول کمیته محلی سازمان جوانان، عضو کمیته محلی مشابه سازمان فداییان بود. مبنا بر این بود که این سازمان در تصمیم گیری های خود استقلال و کمیته های سازمان در تمام سطوح بر فعالیت آن نظارت داشته باشند. انتشار نبرد دانش آموز بعنوان ارگان این سازمان تداوم یافت. کمیسیونهایی نظیر تبلیغات، کارگران جوان، آموزش و …. در جنب هیات اجرایی و کمیته های ایالتی و شهر شکل گرفت که مسئولین آن عضو کمیسیون مشابه سازمان بودند. هر ماه جلسه ای با شرکت مسئولین کمیسیونها و مسئولین کمیته های ایالتی جوانان برگزار میشد و تصمیمات عمومی تشکیلاتی در این جلسات اتخاذ میشد.
وظیفه کمیسیون آموزش چه بود؟
کمیسیون آموزش از کمیسیون های فعال این سازمان بود که وظیفه آموزش نظری اعضا این سازمان را عهده دار بود. این کمیسیون برنامه مطالعاتی تعیین نموده بود که سطوح مختلفی را در بر میگرفت و شامل یک سری کتابهای معین، یکسری تم ها که هر کس میتوانست کتابهای لازم را در آن زمینه ها یافته و مطالعه کند و تعدادی کتاب پیشنهادی در عرصه های مختلف تحت عنوان مطالعه آزاد بود. تصمیم بر این بود که اردوهای چند روزه تفریحی، آموزشی سازماندهی شود که بدلیل ضربات سال ۶۱ عملی نشد.
مسئولین این سازمان چه کسانی بودند؟
مسئول این سازمان مهرداد مینوکده بود واعضا هیات اجراِیی آن مریم سطوت، رضی تابان، محمود پژمان، مرتضی میثمی و هیبت غفاری بودند. پس از جدایی هیبت غفاری در انشعاب ۱۶ آذر که سردبیری نشریه نبرد دانش آموز را بر عهده داشت، اردشیر بهتویی به هیات اجرایی پیوست. کمیته رهبری این سازمان از جمع بزرگتری تشکیل میشد که رفقای دیگری منجمله احمد ثقلینی، فردوس تاج الدین، حسین جواهری، علیرضا اسکندری و مسئولین ایالتی سازمانهای جوانان ( فرهاد سپهوند و کبری سلیمی و ….) عضو آن بودند. من نیز کماکان از طرف رهبری سازمان فداییان مسئولیت نظارت بر فعالیت های این سازمان را عهده دار بودم.
چه درصدی از اعضای سازمان جوانان پیشگام دختر بودند؟
من آمار دقیقی در اختیار ندارم ولی فکر میکنم دختران بیش از۴۰ درصد اعضا این سازمان را تشکیل میدادند.
چند در صد مسیولین این سازمان دختر بودند؟
ما تصمیم گرفته بودیم که بکوشیم ۴۰ درصد مسئولین در تمام رده ها دختر باشند. کمیته های این سازمان معمولا ۵ نفره بود و تلاش بعمل میامد که حداقل دو تن از آنان دختر باشند. قصد داشتیم در رابطه با رهبری سازمان جوانان نیز همان سیاست را پیش ببریم که با شروع ضربات عملی نشد. با وجود در صد پایین زنان مسئول در سازمان ( تنها یک نفر در کمیته مرکزی) دو عامل در اجرای این تصمیم بما کمک میکرد. اولا تعداد زیاد دختران فعال این تشکیلات امکان یافتن افرادی را که توانایی داشته و دیگران به آنان بعنوان مسئول اعتماد کنند، افزایش میداد و ثانیا هر جا که ما با مشکل مواجه بودیم تعدادی از دختران عضو تشکیلات سازمان را که دارای توان و تجربه بوده و مسئولیت جدی در سازمان نداشتند به تشکیلات جوانان منتقل کرده و در رده مسئولین قرار میدادیم. یکی از وظایف مریم سطوت که مسئولیت تشکیلات این سازمان را عهده دار بود، در مسافرت ها و سرکشی هایش نظارت بر این امر بود. در این زمینه ما نه صد در صد ولی تا حد زیادی موفق بودیم.
آیا حوزه ها و جلسات و اجلاسهای سازمان جوانان پیشگام بصورت مختلط برگزار میشد؟
در حوزه های پایه ای که بر اساس مدارس شکل گرفته بود طبیعتا دخترها و پسرها مجزا بودند ولی در سایر موارد جلسات مختلط بود.
ارتباط سازمان جوانان پیشگام با دیگر تشکل های جوانان چگونه بود؟
در مدارس کمیته های جوانان متمایل به سازمان مجاهدین فعال بودند. شکل گیری سازمان جوانان همزمان با دوری سیاست سازمان فداییان و مجاهدین بود که به تبع آن، جوانان متمایل به این دو سازمان نیز از یکدیگر فاصله گرفتند. انجمن های اسلامی در مدارس و محلات به پیشگامیها بعنوان دشمن بالفعل و یا بالقوه برخورد داشتند و طبیعتا رابطه پیشگامیها با آنان دور بود. رابطه با سازمان جوانان حزب توده ایران همگام با نزدیکی نظری سیاسی دو سازمان دوستانه تر و نزدیکتر شد.
حد تاثیر گذاری سازمان جوانان حزب توده ایران بر سازمان جوانان پیشگام در سالهای ۶۰ و ۶۱ در چه سطحی بود؟
در این سالها رابطه با سازمان جوانان حزب توده ایران گسترش یافت. در ماههای آخر قبل از یورش سال ۶۱ در جلسات مهم رهبری پیشگام یکی از مسئولین سازمان جوانان حزب توده ایران (معمولا کیومرث زرشناس) بعنوان مهمان دعوت میشد. مسئولین نشریه نبرد دانش آموز و نشریه سازمان جوانان حزب (زهره قاینی) هر هفته با یکدیگر دیدار و گفتگو داشتند.
سازمان جوانان پیشگام چند عضو داشت؟
در بهمن ماه سال ۶۱ نیروهای وابسته به سازمان جوانان پیشگام حدود ۱۰ هزار نفر بودند.
تا چه حد این سازمان در جلب جوانان غیر دانشجو و دانش آموز موفق بود؟
اکثریت قریب باتفاق اعضای سازمان جوانان پیشگام دانش آموز و دانشجو بودند ولی بالاخص در سال ۶۱ تعداد اعضا این سازمان در محلات زحمتکش نشین و در میان جوانان این محلات رشدی سریع داشت، بگونه ای که تشکیلات این مناطق قدرت جلب و سازماندهی نیروهایی را که بسمت این سازمان میامدند، نداشتند.
کمیته مرکزی سازمان جوانان پیشگام چه تدابیری را پس از سال ۶۱ برای ادامه کاری در داخل کشور اتخاذ نمود. آیا تشکیلات این سازمان به تشکیلات فداییان انتقال یافت و یا بصورت مستقل به فعالیت خود ادامه داد؟
پس از سال ۶۲ امکان فعالیت متشکل سازمان جوانان پیشگام ناممکن بود. کمیته های مختلف سازمان فداییان در شکل غیر متمرکز به فعالیت خود ادامه دادند وکمیته های جوانان نیز در رابطه با کمیته های محلی بوده و رابطه مستقیم آنان با مرکزیت جوانان پیشگام قطع شد. با دستگیری هایی که در سالهای بعد صورت گرفت، فعالیت متشکل سازمان جوانان پیشگام در داخل کشور نا ممکن گردید. در خارج از کشور نیز تا دوره ای مسئولین سابق سازمان جوانان پیشگام، مسئولیت پیگیری و موضع گیری در رابطه با مسایل جوانان را عهده دار بودند. پس از مدتی این ارگان که فاقد ارتباطات و مسئولیت های تشکیلاتی بود به یکی از گروههای کار سازمان فداییان بدل گردید.
