پنجشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۴ - ۰۵:۳۷

پنجشنبه ۲ مرداد ۱۴۰۴ - ۰۵:۳۷

بیش از شش دهه حضور کارگران افغانستانی در ایران!
از ویژگی‌های یک جامعۀ رو به رشد یکی هم رشد تجربه و تخصص در میان کارگران بومی است. کارگران بومی تمایل خود را به انجام کارهای پیش‌پاافتاده از دست می‌دهند....
۲ مرداد, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: گروه کار کارگری سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
نویسنده: گروه کار کارگری سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
استعفاء یا تمکین به رای ملت!
اگر رهبر پیام ملت را بشنود و خود را با مطالبات ملت همراه و هماهنگ کند، هزینه عبور از نظام ناکارآمد، فسادپرور و تبعیض‌آمیز ولایت فقیه به حداقل ممکن می‌رسد...
۲ مرداد, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: مصطفی تاجزاده
نویسنده: مصطفی تاجزاده
سخنی با تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران کشور
نه تنها در کلام، بلکه در عمل باید ملت ایران از سوی حاکمیت عزیز شمرده شود و خواسته‌های مردم مورد توجه قرار گیرد. گام اول در این مسیر، آزادی و...
۱ مرداد, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: زهره تنکابنی
نویسنده: زهره تنکابنی
حمله هوایی اسرائیل به زندان اوین: نقض آشکار قوانین بین‌المللی و مطالبه برای بررسی کیفری به‌عنوان جنایت جنگی
رها بحرینی، پژوهشگر امور ایران در سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد که تحقیقاتش نشان می‌دهد که حمله هوایی اسرائیل به زندان اوین «نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه» بود و «باید...
۱ مرداد, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: شهناز قراگزلو
نویسنده: شهناز قراگزلو
ادعای خسارت علیه اسراییل و آمریکا
تجاوز دوازده‌روزۀ اسراییل و آمریکا به میهن‌مان از زاویه‌های گوناگونی قابل بررسی و نتیجه‌گیری است. زاویه و هدف اصلی یافتن راه‌ها و اقدامات لازم برای مقابله و پیش‌گیری از چنین...
۳۱ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: گروه کار نهادهای شهروندی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
نویسنده: گروه کار نهادهای شهروندی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
در بیست‌وپنجمین سالگرد درگذشت احمد شاملو، یاد شاعر بزرگ آزادی را گرامی می‌داریم
ما اعضای کانون نویسندگان ایران به‌رسم هر سال در بیست و پنجمین سالگرد درگذشت شاعر بزرگ آزادی؛ احمد شاملو، پنجشنبه ۲مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۵عصر در گورستان امامزاده طاهر کرج حضور...
۳۱ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: کانون نویسندگان ایران
نویسنده: کانون نویسندگان ایران
یگانگیِ در ژرفا
تا با ذهنی به پویایی اندیشه دریایی بپرورند: - آرام و در سطح بی‌کرانش ماهیانی بپرورند: - بالنده! که در آب‌های راکد نمی‌میرند و در جویبار آگاهی باله‌های آزادی می‌گشایند.
۳۱ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: مسعود دلیجانی
نویسنده: مسعود دلیجانی

چرا در ایران روز جهانی زبان مادری جشن گرفته نمی شود؟

بر اساس تبیین یونسکو، بارزترین مؤلفه فرهنگی و هویت جمعی هر قوم و ملتی، زبان آن است. اهمیت آموزش و تدریس به زبان مادری نه تنها بمثابه یک حق طبیعی و مسلم انسان، بلکه به عنوان اساسی ترین وسیله ارتباط انسان و مؤثرترین واسطه کـُنش و واکـُنش او با محیط خویش است. ترقی و پیشرفت انسانها و جوامع آنها ارتباط کاملا ً مستقیم با توانایی آنها در تحصیل دانش و آموختن علم از گهواره تا گور دارد.

بیست و یکم فوریه مناسبتی است بین المللی برای جشن گرفتن روز جهانی زبان مادری که توسط سازمان ملل تصویب شده است. اما متاسفانه در ایران اهمیت چندانی به این مناسبت مهم داده نمی شود. زیرا هموطنان فارس زبان ضرورتی در مورد جشن گرفتن حق طبیعی و قانونی که هرگز از آن محروم نبوده اند، تا قدر آن را بدانند، نمی بینند. بقیه اقوام ایرانی نیز اجازه ندارند از سرنوشت تلخ و محتوم زبان مادری خویش در داخل کشور “تک زبانی” ایران گله و زاری یا ادعای مطالبه بکنند. دبیرکل یونسکو در پیام خود بمناسبت روز جهانی زبان مادری تأکید می کند که روز بین المللی زبان مادری امسال به تحصیل چندزبانگی اختصاص داده شده است که فرصتی برای اتحاد و بسیج شدن جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار و بویژه اهداف چهارم توسعه پایدار در تضمین آموزش فراگیر و باکیفیت برای همه و ترویج یادگیری مادام العمر است. تحصیل و اطلاعات در زبان مادری کاملاً برای بهبود یادگیری و تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس ضروری است که از قدرتمندترین موتورهای توسعه بشمار می آیند. این زبان ها ارزش ها و چشم اندازهای جهانی را با خود منتقل می کنند که باعث غنای بشریت می شوند. بها دادن به این زبانها افق های ممکن را در آینده باز می کند و انرژی لازم برای دستیابی و رسیدن به آنها را تقویت می کند. وی درخواست می کند آموزش چندزبانی در همه جا از جمله در تحصیل و سیستم های مدیریتی، آثار فرهنگی، مدیا، فضای مجازی و تجارت به رسمیت شناخته شود.

بر طبق داده های منتشر شده توسط سایت اتــنـولـوگ، حدود ۶۹۰۹ زبان و گویش زنده در دنیا وجود دارند؛ اگرچه اکثریت قاطع این زبانها توسط تعداد محدودی از ساکنان کره خاکی مورد استفاده قرار می گیرد. بعنوان مثال در کشور چهارمیلیونی پاپوا نیوگینی (گینه نو) بیش از ۸۳۰ زبان وجود دارند. یا در کشور دویست هزار نفری وانوآتو، ۱۱۴ زبان و گویش مختلف وجود دارند. انجیل به بیش از ۲۲۸۷ زبان دنیا ترجمه و تکثیر شده است. اما ۹۴% از جمعیت جهان فقط با ۳۸۹ زبان و گویش صحبت می کنند. زبان فارسی نیز در رده ۳۴ زبانهای زنده دنیا قرار دارد که بر اساس سایت اتــنـولـوگ زبان مادری حدود نیمی از ایرانیان است. بر طبق داده های این سایت، زبان آذری در رده ۴۹ و زبان کـُردی در رده ۵۶ و زبان بلوچی در رده ۹۷ جدول زبانهای زنده دنیا قرار دارند. از منظر زبانی بیش از دوسوم کشورهای جهان جمعیتی کمتر از بلوچستان دارند. اما در بلوچستان ایران تدریس و نشر به زبان بلوچی ممنوع است؛ در حالی که در بلوچستان پاکستان این گونه نیست. بر طبق قانون اساسی افغانستان بلوچی یک زبان برسمیت شناخته شده است. در مورد تبعیض و سرکوب زبانی و فرهنگی، می توان به بسیاری از اقوام و “ملیت های” دنیا اشاره کرد که از حق تدریس به زبان مادری خود بصورت عامدانه و جابرانه محروم اند.

شوربختانه در ایران مطالبه برحق برای خواندن و نوشتن و آموزش و سخن‌گفتن به زبان مادری را “خواسته دشمن روی گسلهای قومی و در راستای تجزیه ایران” قلمداد کرده و با نگاه امنیتی و سرکوبگرانه آن را به حاشیه می رانند. اگرچه همه می دانند ایران همانند هند، سوئیس، اسپانیا، بلژیک، بریتانیا، کانادا و ده ها کشور دیگر، یک مملکت چندزبانه بوده و است. بر طبق اصل پانزده قانون اساسی جمهوری اسلامی، زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و “کتب درسی” باید با این زبان و خط باشند. ولی استفاده از زبان های قومی و محلی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آن ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است. اما علیرغم این حق تصریح شده در قانون اساسی کشور، تقریبا نیمی از مردمان ایران از حق طبیعی خود برای آموزش به زبان مادری محروم اند.

شش سال پیش بمناسبت همین روز نوشتم که متاسفانه فرهنگ تبعیض و تحقیر دیگران در ایران و بخصوص بین هموطنان مرکز نشین نهادینه شده است. تحت تاثیر بمبارانهای تبلیغاتی نظیر “هنر نزد ایرانیان است و بس!” و “فارسی شکر است”، بسیاری از آنها از درک این حقیقت ساده عاجز اند که زبان مادری هر کسی برای او “شکر” است؛ این حلاوت مختص زبان فارسی نیست. بلوچها نیز به زبان بلوچی می گویند “عسل” یا “شـهـد”! “بلوچی مئی وتی شهدین زباننت”. زبان های زنده و رایج در بین اقوام ایرانی مانند بلوچی، آذری، کردی، عربی، ترکمن، طالشی، گیلک و غیره زبان های پویایی اند که علیرغم تبعیض و سرکوب فرهنگی، در کنار زبان فارسی به حیات خود ادامه داده اند. در یک سیستم متمدن، دمکراتیک و مدرن این زبان ها باید برسمیت شناخته شوند. همان گونه که در کشورهای همسایه نظیر پاکستان، افغانستان و عراق چند زبانی برسمیت شناخته شده است.

دو سال پیش نیز بمناسبت همین روز در مقاله ای بنام “فارسی را پاس بداریم، بقیه زبان‌ها را زاپاس” نوشتم که دکتر حسن روحانی در بند ۴ بیانیه شماره سه خود در مورد حقوق اقوام، ادیان و مذاهب که در ۹ خرداد ۱۳۹۲ منتشر شد، قول تدریس زبان مادری ایرانیان بطور رسمی در سطوح مدارس و دانشگاه‌ها و اجرای کامل اصل ۱۵ قانون اساسی را داد و در بند ۵ همان بیانیه قول تقویت فرهنگ و ادبیات اقوام ایرانی و پیشگیری از زوال آنان را داد. در بند ۸ بیانیه نیز قول به تغییر نگاه امنیتی نسبت به اقوام و فرهنگ‌ های آنها را داد. اما در عمل این گونه نشد، علیرغم این که او بیشترین آرا را در مناطقی مانند بلوچستان، کردستان و ترکمن صحرا بدست آورد. وعده های حسن روحانی در عمل توخالی از آب درآمدند و او نتوانست یا نخواست نگاه امنیتی بر مؤلفه زبان مادری را تغییر دهد. این قرائت امنیتی ـ شوونیستی برای تحریک احساسات توده ها و به اصطلاح عـِـرق ملی مورد سوءاستفاده فراوان قرار گرفته است؛ علیرغم این که همه پذیرفته ایم که زبان فارسی زبان مشترک همه ایرانیان است. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای “یکپارچه” اما چند زبانی مثل سوئیس، هندوستان، بلژیک و کانادا حتی یک زبان رسمی واحد یا به اصطلاح مؤلفه “وحدت” و هویت ملی وجود ندارد.

بر اساس تبیین یونسکو، بارزترین مؤلفه فرهنگی و هویت جمعی هر قوم و ملتی، زبان آن است. اهمیت آموزش و تدریس به زبان مادری نه تنها بمثابه یک حق طبیعی و مسلم انسان، بلکه به عنوان اساسی ترین وسیله ارتباط انسان و مؤثرترین واسطه کـُنش و واکـُنش او با محیط خویش است. ترقی و پیشرفت انسانها و جوامع آنها ارتباط کاملا ً مستقیم با توانایی آنها در تحصیل دانش و آموختن علم از گهواره تا گور دارد. متأسفانه فرزندان بلوچ و اقوام دیگر نه تنها با نابرابری زبانی (در مقایسه با فارس زبانان) آموزش ابتدایی را آغاز می کنند که قبل از فراگرفتن نوشتن و خواندن، ناچارند زبان مادری جدیدی را یاد بگیرند؛ بلکه وحشتناک تر از آن با کمداشت و کاستی های فراوان در عدم وجود تسهیلات آموزشی، مدرسه مناسب، معلم و امکانات مالی و غیره روبرو اند. این عدم توازن دوگانه و تبعیضات چندلایه باعث تولید رقابت نابرابر و ستم مضاعف و بروز نارضایتی و شکاف های عمیق در بدنه جامعه و “هویت ملی” می شود. اکثریت فرزندان هموطنان فارس زبان در تهران، مشهد، کرمان، شیراز، اصفهان،  یزد و صد‌ها شهر دیگر با امکانات نسبی بسیار فراوان آموزش و پرورش را به زبان مادری خود آغاز می‌کنند. چالش بزرگ فرزندان این هموطنان یادگرفتن نوشتن الفبا وخواندن است و بس. اما در بلوچستان و مناطق قومی یا ملیتی ایران علاوه بر فراگیری حروف الفبا و اعداد، یادگرفتن زبان جدیدی به نام زبان فارسی نیز مطرح است. بسیاری از محققان و کار‌شناسان امور آموزش و پرورش بر این عقیده‌اند که آموزش اجباری به زبانی غیر از زبان مادری یکی از عوامل عمده اُفت آموزشی و بازماندگی از تحصیل در ‌‌همان “آغاز” کار است. حال بگذریم از این حقیقت تلخ که، بعنوان مثال، ما بلوچ‌ها در مدارس کپری بدون امکانات اولیه و علیرغم فقر و سوءتغذیه و کمبود معلم و تسهیلات آموزشی، باید با افتخار با هموطن فارس زبان از شهرهای بزرگ و کوچک ایران در کنکور رقابت کنیم. هر نوع اعتراض در مورد این تبعیضات علنی و عامدانه و ظالمانه و آشکار، با انگ تجزیه طلبی بیرحمانه سرکوب می شود.

 

عبدالستار دوشوکی

مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن

فوریه ۲۰۱۷

تاریخ انتشار : ۲ اسفند, ۱۳۹۵ ۱۰:۳۰ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!

در طول حیات جمهوری اسلامی، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت جامعه به صحنه آمده است، توانسته تغییراتی را به حکومت تحمیل کند اما پایداری این تغییرات منوط به تداوم حضور مردم در صحنه بوده است. هم‌اینک نیز با توجه به روبه‌رو شدن کشور با یک تجاوز نظامی می‌توان انتظار فراروییدن تغییرات مشابهی را داشت. در چنین شرایطی رهبرانی نظیر آقای موسوی که مورد اعتماد و وثوق ملی باشند، می‌توانند در پایداری خواست‌های مردمی نقشی حیاتی بازی کنند.

ادامه »

اسراییل در پی تحقق رؤیای خونین «تغییر چهرۀ خاورمیانه»!

دست‌کم دو دهه است که تغییر جغرافیای سیاسی منطقۀ ما بخشی از اهداف امریکا و اسراییل‌اند . نتانیاهو بارها بی‌پرده و باافتخار از هدف‌اش برای «تغییر چهرۀ خاورمیانه» سخن گفته است. در اولین دیدارش با دونالد ترامپ در آغاز دور دوم ریاست جمهوری نیز مدعی شد که اسراییل و امریکا به طور مشترک در حال مبارزه با دشمنان مشترک و «تغییر چهرۀ خاورمیانه»‌اند.

مطالعه »

لحظات اصابت موشک تجاوزگران جنایت‌کار اسراییل به میدان قدس تجریش در تهران

فیلم لحظهٔ اصابت پرتابهٔ متجاوزان به میدان قدس در حین تکاپوی روزمرّهٔ زندگی هم‌میهنان ما، نشانهٔ مستند دیگری از جنایات جنگی اسراییل و جنایات آنان علیه بشریّت است. هرگونه حمایت از تجاوز اسراییل به سرزمین کهن ما، مایهٔ سرافنکدگی و شرمساری است، به ویژه آن‌گاه که زادهٔ این آب‌وخاک باشی. هر گونه جانب‌داری یا سکوت حمایت‌گرانهٔ غرب عیان‌گر پوچی ادعای پای‌بندی به قانونیّت در تنظیم روابط جهانی و متعهّد بودن به حقوق جهان‌شمول بشر است.

مطالعه »

طلوع یک ستاره: صعود تاریخی فوتبال زنان ایران به جام ملت‌های آسیا

این موفقیت، تنها یک افتخار ورزشی نیست، بلکه تجلی امید، اراده و مقاومت زن ایرانی در برابر محدودیت‌ها و نابرابری‌هاست. افتخاری که پیام روشنی به مردم ایران دارد: دختران این سرزمین، حتی در سخت‌ترین شرایط نیز می‌درخشند و جهانیان را به تحسین وامی‌دارند.

مطالعه »
بیانیه ها

میرحسین موسوی و تحول‌طلبی در راه تأمین حق حاکمیت مردم!

در طول حیات جمهوری اسلامی، بارها شاهد بوده‌ایم که هر وقت جامعه به صحنه آمده است، توانسته تغییراتی را به حکومت تحمیل کند اما پایداری این تغییرات منوط به تداوم حضور مردم در صحنه بوده است. هم‌اینک نیز با توجه به روبه‌رو شدن کشور با یک تجاوز نظامی می‌توان انتظار فراروییدن تغییرات مشابهی را داشت. در چنین شرایطی رهبرانی نظیر آقای موسوی که مورد اعتماد و وثوق ملی باشند، می‌توانند در پایداری خواست‌های مردمی نقشی حیاتی بازی کنند.

مطالعه »
پيام ها

بیش از شش دهه حضور کارگران افغانستانی در ایران!

از ویژگی‌های یک جامعۀ رو به رشد یکی هم رشد تجربه و تخصص در میان کارگران بومی است. کارگران بومی تمایل خود را به انجام کارهای پیش‌پاافتاده از دست می‌دهند. جایگزین آنان در این مرحله نیروی کار بیرونی‌ست. در دهۀ پنجاه خورشیدی شرکت‌های خارجیِ پروژه‌ها حتی نیروی کار برای کارهایی چون بیل‌زنی، خاک‌برداری، را به‌همراه داشتند.

مطالعه »
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

بیش از شش دهه حضور کارگران افغانستانی در ایران!

استعفاء یا تمکین به رای ملت!

سخنی با تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران کشور

حمله هوایی اسرائیل به زندان اوین: نقض آشکار قوانین بین‌المللی و مطالبه برای بررسی کیفری به‌عنوان جنایت جنگی

ادعای خسارت علیه اسراییل و آمریکا

در بیست‌وپنجمین سالگرد درگذشت احمد شاملو، یاد شاعر بزرگ آزادی را گرامی می‌داریم