سوال یک- شما در چه تاریخی سردبیر نشریه کار بودید و نشریه به چه صورتی اداره می شد؟
تابان: فکر می کنم بعداز کنگره ی سوم مسئولیت سردبیری نشریه ی کار را بر عهده گرفتم و تا کنگره ی ششم که از شورای مرکزی کنار رفتم در این مسئولیت بودم. در آن دوران نشریه ی کار دارای یک سردبیر و یک هیات تحریریه بود. نشریه ی کار دو هفته یک بار منتشر می شد. در هفته هایی که نشریه منتشر می شد. جلسه ی تحریریه روزهای پنجشنبه در دفتر نشریه ی کار در شهر کلن تشکیل می شد و روی سرمقاله – تیتر یک و مطالب اصلی – بحث و تصمیم گیری می شد. روزهای جمعه، شنبه و یکشنبه – غالبا تا دیر وقت – کار تهیه ی مطالب، و صفحه بندی نشریه به اتمام می رسید. صبح روز دوشنبه نشریه به چاپخانه می رفت و عصر همان روز در دفتر کار توسط گروه توزیع، توزیع می شد.
از نظر فنی و صفحه بندی کار سخت بود. مطالب تایپ می شد و به صورت دستی در برگه های «آ – سه» صفه بندی می شد. بعدتر یک دستگاه چاپگر «آ – سه» خریداری شد و توانستیم با استفاده از برنامه ی فارسی «زرنگار» تمام کار صفحه بندی را به صورت کامپیوتری انجام بدهیم که این از نظر پیشرفت فنی یک گام بزرگی به شمار می رود و فشار بر بخش فنی کار را به مقدار زیادی کم کرد.
سوال دو- وضعیت سیاسی کشور در دوره سردبیری شما، چگونه بود؟ در آن وضعیت نشریه کار به چه شکلی و با چه تیراژی انتشار می یافت( بصورت هفتگی، دو هفته یک بار، ماهانه، آنلاین)؟ خوانندگان نشریه چه کسانی بودند؟
تابان: همان طور که گفتم به صورت دو هفته یک بار توزیع می شد. از تیراژ آن در آن دوران الان اطلاعی در خاطرم نمانده است. دوره ای که من سردبیری نشریه ی کار را بر عهده داشتم مصادف با دومین دوره ی ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، دوم خرداد و آغاز ریاست جمهوری محمد خاتمی و حوادث مربوط به قیام دانشجویی در سال ۷۸ بود. طبیعی بود که در این زمان ها بحث های داغ و تندی در هیات تحریریه ی نشریه ی کار صورت بگیرد و صورت می گرفت. تحریریه کار در مجموع موضع انتقادی و رادیکال نسبت به وقایع ۲ خرداد و خود آقای خاتمی داشت. ما حملات او به نیروهای مخالف جمهوری اسلامی را پاسخ می دادیم. از جمله یکی از اظهارات او که گفته بود دست مخالفین به خون آلوده است را با یک یادداشت سیاسی تحت عنوان «دستان چه کسی به خون آلوده است؟» پاسخ دادیم. این موضع گیری ها در خود سازمان هم با مخالفت و اعتراض روبرو می شد. من الان می توانم ادعا کنم که در آن دوران نشریه ی کار یک خط جدا از اصلاح طلبی که همه چیز را در خود می بلعید را دنبال می کرد.
تا آن جا که یادم می آید. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۰ که شورای مرکزی سازمان تصمیم به حمایت از آقای خاتمی گرفت و او برای دومین بار به ریاست جمهوری برگزیده شد، من دیگر سردبیر نشریه ی کار نبودم و در شورا هم حضور نداشتم.
سوال سه- از زمان دوره ای که شما سردبیر بودید تا امروز چه تحوالاتی در نشریه ایجاد شده است؟ ارزیابی شما نسبت به این تغییرات چیست؟
تابان: تحولات ایجاد شده در این مقطع را البته باید سردبیران و دست اندرکاران بعدی توضیح بدهند. من فقط از دور ناظر بر این تحولات هستم و از همین دور حدس می زنم که «کار» متاسفانه نتوانسته پا به پای زمان پیش برود و تحول پیدا کند و به همین جهت هم نقش آن متاسفانه رو به کاهش بوده است.
سوال چهار- آیا در دوره ای که شما سردبیر نشریه کار بودید در اشاعه مواضع سازمان در میان مردم چقدر موفق شدید؟
تابان: در دوران سردبیری من و اصولا بعد از سرکوب سازمان و مخفی شدن آن، ارتباطی به شکل گسترده بین کار و «مردم» وجود نداشته است. در سال های مورد بحث مخاطبین نشریه ی کار اصولا ایرانیان خارج از کشور بودند. یکی از دغدغه های من – که حتی یک بار به استعفای کوتاه مدتی از سردبیری کار و عضویت در شورا انجامید – این بود که چطور میشود نشریه ی کار را به داخل کشور رساند. در این زمینه متاسفانه تلاش زیادی نمی شد. در آن دوران مثل امروز ارتباطات گسترده نبود، اینترنت هنوز وجود نداشت و به همین جهت رساندن کار به دست علاقمندان در ایران مشکلات خودش را داشت و سازماندهی هایی می طلبید که انجام نمی شد.
ما در جریان قیام دانشجویی سال ۷۸ قدم هایی در این راه برداشتیم. از جمله چند شماره ی فوق العاده نشریه کار تهیه کردیم در چهار صفحه ی کوچک (قطع آ چهار) و آن ها را از طریق فکس به مراکزی که فکر می کردیم مناسب است، از جمله هیات تحریریه ی روزنامه ها و جاهایی مثل دفتر تحکیم وحدت و بعضی از انجمن های اسلامی که شماره های آن ها را تهیه کرده بودیم، فکس می کردیم. در همان دوران بعد از پایان صفحه بندی هر شماره ی نشریه ی کار در همان دیر وقت یکشنبه یک نسخه ی کوچک خلاصه از مواضع مهم نشریه تهیه می کردیم و باز از طریق فکس به ایران می فرستادیم که البته کار بسیار سخت و پردردسری بود.
با این حال مخاطبین اصلی کار عمدتا در خارج از کشور بودند. در آن دوره دو روزنامه در خارج از کشور با هم رقابت میکردند. یکی کیهان لندن بود که هفتگی بیرون می آمد و امکانات بیشتری داشت و دیگری نشریه ی کار بود. حکومت هم کیهان هوایی را داشت. «بازار» در خارج از کشور در آن دوران عمدتا بین این سه نشریه تقسیم می شد. با توجه به همین مقایسه است که می گویم امروز در مقایسه با دوران ما، «کار» حوزه نفوذ و میزان تاثیرگذاری خود را به میزان زیادی از دست داده است.
سوال پنج- در شرایط امروز انتشار نشریه حزبی تا چه حدی ضروری است؟ امروز در عصر ارتباطات، نشریات حزبی لازم است چه سیمایی داشته باشند؟
تابان: این سوال در واقع متوجه ناکامی هایی است که من پیشتر به آن اشاره کردم. به نظر من دوران نشریات حزبی به شکلی که ما قبلا داشته ایم با تحولات امروز جهان و پیدایش اینترنت و فعالیت آنلاین سپری شده است. نشریه ی حزبی به دلیل محدودیت هایی که در کار آن ایجاد می شود قادر به رقابت در عصر اینترنت و فعالیت آنلاین نیست و ضرورتی هم ندارد. الان اعلامیه ها و مواضع هر سازمانی در چندین وب سایت مختلف می تواند منتشر شود، قبلا این طور نبود و جایی برای طرح مواضع سازمانی وجود نداشت و به همین جهت ارگان حزبی لازم بود. الان دیگر این محدودیت ها از بین رفته و ارگان های حزبی چندان ضروری به نظر نمی رسند.
همین الان همین نشریه ی کار «آنلاین» چه چیزش حزبی است؟ اعلامیه های سازمان را که سایت های دیگر هم منتشر می کنند. می ماند «یادداشت های سیاسی» یا «سرمقاله» که هر روزنامه ی دیگری هم دارد و می تواند داشته باشد. باقی مطالب این نشریه مطلقا «حزبی» نیست و هر سایتی را که باز می کنید آن ها و یا مشابه شان را می توانید ببیند. به نظر من «ارگان حزبی» در این شرایط کارکرد خود را از دست داده است. نیازهای داخلی تشکیلات را می توان با یک «خبرنامه ی داخلی» برطرف کرد. نویسندگان حزبی باید آزاد باشند که در نشریات غیرحزبی فعالیت داشته باشند. این نشریات هم تمایلشان به این یا آن جریان در طول زمان مشخص می شود، اما نباید حزبی بشوند.
من این ایده را چند بار در زمانی که در سازمان فعال بودم مطرح کردم. حتی با انتشار «اخبار روز» کوشیدم که نمونه ی عملی آن را هم ارائه بدهم. متاسفانه در سازمان بنا به دلایل زیاد به این ایده ها توجه نشد. من فکر نمی کنم که نشریه ی کار – ضمن احترام به همه ی تلاش های دست اندرکاران آن-، توانسته باشد مسیری رو به رشدی را طی کند.
سوال شش- چندین سال است که نشریه کار به صورت “کار آنلاین” در آمده است. با توجه به تجربیاتی که در دوره سردبیری نشریه داشتید چه توصیە های برای بهتر شدن نشریە کارآنلاین دارید؟
تابان: من حرف هایم را در صحبت های قبلی گفتم. اما اگر قرار است نشریه ی کار آنلاین به همین شکل باقی بماند به هر حال باید تکلیف خود را روشن کند که یک وب سایت خبری – سیآسی است، یک ارگان حزبی است، یک جُنگ تعریف نشده از نظریات مختلف است؟ برای آن که یک وب سایت خبری سیاسی باشد، باید بتواند حداقل در عرصه ی وب سایت های خبری از نظر سرعت و دقت در ارائه ی اخبار با دیگر وب سایت ها رقابت کند. به این مسایل احتمالا گردانندگان این وب سایت بهتر می توانند پاسخ بدهند که مثلا چند درصد از مراجعین برای اطلاع از اخبار به «کار آنلاین» مراجعه می کنند؟ اصلا چه میزان از مراجعین به سایت سازمانی و چه میزان غیرسازمانی هستند. با دانستن اطلاعاتی از این دست است که می توان در مورد آینده ی «کار آنلاین» تصمیم گرفت. اما در یک کلام من فکر می کنم که وب سایت های خبری سیاسی که کنترل حزبی بر آن ها وجود ندارد امروز بهتر می توانند نیازهای جناح های سیاسی و از جمله جنبش چپ کشور ما را برآورده کنند.
«کار آنلاین» امروز در هر وضعیتی که باشد ادامه ی تلاشی است که از سی و پنج سال پیش شروع شده است. برای تداوم انتشار «کار» در طول این سی و پنج سال زحمات زیادی کشیده شده و جان های بزرگی از دست رفته است. من نسبت به همه ی دست اندرکاران نشریه ی کار که به خاطر افشای استبداد جمهوری اسلامی جان خود را از دست داده، صدمه دیده و دچار مشکلات شده اند و دیگرانی که در این راه زحمت کشیده اند، از سردبیران تا نوجوانانی که در روزها و سال های دورتر نشریه ی کار را در زیر تهاجم بی امان حزب الهی در سر چهارراه ها و در خیابان ها و کوچه و پس کوچه ها به دست مردم می رساندند تا بذر آزادی و استقلال را در میهن ما بارور سازند، ادای احترام می کنم.
