این کتاب رهآوردی همگانی است. چکیده ی اشک و اندوه و خونِ دلخوردنهای نویسندگان و شاعرانِ بسیاری در شبهای مقاومت زنان و مردانِ کوبانی در برابرِ جنایتکاران است. کتاب نیست، کتیبه است. در این کتیبه حکایتِ سیصد گلِ سرخ و صد گلِ نصرانی نوشته شده است. میتوان آن گلها را بویید؛ و از هرکدامشان عطر خوش آشنایی نسبت به جانِ جهان و جهانِ احساس و هم‌چنین معنای زیستن را استشمام کرد. آیندگان برای رسیدن به آزادی و دموکراسی باید از کانال این مفاهیم بگذرند. چون در گیرودارِ پیدایش این مفاهیم است، که ورق بلند و ضخیم تاریخِ، با وجودِ گردوغبارِ دهه ها سکوت و بی تفاوتی در تمامِ سطوحِ آن، از اوراق دیگر جدا شده، و برگشته است. آری با خیزشِ به ویژه زنِ کوبانی، که به گواهی این کتیبه، با معرفت و آگاهی نسبت به موقعیّتِ انسانی و قومی و پیوند فراقومی خود با بدنه ی تمامِ بشریت، صورت گرفته است، کهن ترین و سنگین ترین ورق تاریخ برگشته است. این کتیبه – کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین- دربردارنده ی واژههای زرّینِ این نخستین ورقِ تازه ی تاریخ فردای ما است. برخی از این واژه ها را باهم میخوانیم:
“به نظرم بی معنی است که ازدواج کنم و یک کودک به این جهان بیاورم، قبل از آن که جای خوبی برای زندگی کودکان به وجود بیاوریم.” ص. ۲۵۹
“… روشِ ما زنان این است. ما برای مبارزه مان یک مبانی فکری برای آزادیمان ساختیم. در حالی که مبانی داعش بر اساسِ تجاوز به زندگی ساخته شده است”. “موقعیّت زنان در کردستان موقعیّتِ تمام زنان علیه نظامِ مردسالار در جهان است و این باعث میشود من بسیار خوشحال شوم. به این مفهوم، من افتخار میکنم به همه ی زنان، ما حتّی زنانِ مبارزی از کشورهای دیگر داریم، که اینجا میجنگند.” از مصاحبه با بیجن، زنِ سیودوساله ص. ۲۶۲
“آن کسانی که داعش را به موصل هدایت کردند و مجوزِ گرفتنِ سلاحها را به داعش دادند، دولت مردانِ ترکیه بودند که یکبار قطار سلاح برای داعش فرستادند. حالا من چگونه میتوانم از این دولتها درخواستِ سلاح کنم؟ امّا در نهایت، این دولتها، روزی که داعش علیه خودشان سلاح بردارد، خواهند فهمید.”
در حالِ حاضر مردم در کوبانی در حالِ مبارزه در دفاع از انسانیّت هستند و هیچکس نمیتواند این را انکار کند.”
“در نهایت باید بگویم ما در مدیترانه زندگی میکنیم و بسیاری از قدرتها میخواهند این منطقه در هرج ومرج به سر برد، بنابراین ما باید آماده ی دفاع از مردم خود در تمامِ زمانها بیاشیم.”
“ما در زندگیمان خوشحال هستیم و خودمان را برای ترویجِ ارزشهای انسانی نامزد میبینیم.” گفتگو با ریحانه ص. ۲۶۴/ ۲۶۵
“من میخواهم همه ی انسانها آزاد و برابر زندگی کنند. برای لقمه ای نان، برای مأمنی که زیرِ آن آرام گیرند و از سرزمینِ خود آواره نشوند. برای تحقق اینها باید جنگید و مبارزه کرد.” از نامه ی کادریه آرتاکایا به خانوادهاش ص.۲۶۹
در اینجا نویسندگان و شاعرانِ پراکنده در کشورهای مختلف از سویی و زنان و مردانِ کوبانی از سویی دیگر به همآوازی برخاست هاند. دهها شعر و جُستار به زبانهای فارسی، کردی و ترکی، چندین گفتگو با زنانِ مبارز کرد و روایت هایی از چگونگی زندگی و مرگ زنان و مردان و انگیزه های آنها برای مبارزه، سخن از عشق و آزادگی را به اوج رسانده اند. در این میان نگاه ها به پس زمینه ها، زمینه چینی ها برای راه اندازی موتورِ دایناسورهای داعشی در منطقه زیرِ ذرّه بین گذاشته شده است. میخواهم بگویم که نویسندگانِ این کتیبه احساس و اندیشه را درهم سرشته اند. آنچه از دلِ برمیآید سرشتی خردمندانه دارد و آنچه از مغز گویندگان جاری میشود، بری از برانگیختگی های حسی و عاطفی آنها نیست.
مقاومت زنان و مردان کوبانی، در برابر ایلغارِ وحشتناکترین جنایتکاران تاریک اندیش جهان، زیرِ مجموع های به نامِ داعش، سرنوشتِ فردای به ویژه زن را در خاورمیانه رقم زده است. مبارزات این مردمان با کشمکشهایی در میانِ دولتهای منطقه همراه بوده است، که سیاستهای یک بام و دو هوای اغلب آنها را آشکارا در برابرِ نگاهِ مردمانِ جهان قرار داده است. حالا همگان میدانند که هارترین کارتلها و جناحهای سیاسی در دولتهای امریکا، عراق، ترکیه و عربستان، چگونه برای در اختیارداشتنِ چاه های نفتی، نه تنها مردم منطقه که تمامِ بشریّت را به بازی گرفته اند. و چه سیاستها که به کار میگیرند و الغاء میکنند و شگفتا که تمامی یکسره دروغ هستند. و چه استراتژیها که بهانه ی گریز و شانه خالی کردن از زیرِ بارِ مسئولیّتها و پاسخگویی به پرسشها برای مقامات سیاسی، فرهنگی و قضایی هستند.
نوشتارها، در این مجموعه، هریک چشماندازِ نوینی را در برابر نگاهِ خوانندگان قرار میدهند. حتّی گفتگوها و گزارشها از کوبانی و شهرها و روستاهای همجوارِ آن همین ویژگی را دارا هستند. در بستر تلاش برای فرافکنی نوری بر واقعیّت و تغییر و تحوّلاتِ شتابان این منطقه از جهان، در این دوره از تاریخ، نوشتار پرویز قاسمی در ص. ۱۶۲ این دفتر، خبر از نهادینه شدنِ ساختارهای دموکراتیک در شهر و روستاهای کردستان در خاکِ سوریه دارد. این نهادها توانسته اند در غیابِ دولتی کلاسیک و سنّتی، دولتی مردمی را که خود آن را خودگردانی دموکراتیک مینامند، برپا دارند، که در تمامِ این سالهای جنگ و خونریزی، در عینِ حال با کارِ تشکیلاتی و سازماندهی مدبّرانه ی خود، توانسته است کارها و مسئولیّتها را در نهادهای مدنی، میانِ زن و مرد تقسیم نماید. رهآوردِ چنین تدابیری هم اداره ی سیاسی و اقتصادی منطقه و هم همکاری و همیاری اکثریتِ قریب به اتفاق مردم با پشتوانه ی نژادی و زبانی گوناگون است. در کنارِ شعر و نوشتار نویسندگان و شاعران و مبارزان آسیایی، جستارهایی چند از نویسندگان اروپایی آمده است، که به نوبه ی خود نگاهِ تیزِ انتقادیشان در رابطه با این جنگ، متوجّهِ دولتهای اروپا و امریکا است. در عینِ حال تمامِ این زبانآوران براین نکته تأکید میورزند که کوبانی نمودار تجربه ی دموکراسی در کردستان است. دیوید گریبر، در جستاری به نامِ “چرا جهان از کوبانی غافل است؟” مینویسد:
“با بیرون راندنِ عواملِ رزیم اسد در ۲۰۱۱، و به رغم خصومتِ تقریباً تمامِ همسایگانِ خویش، روژاوا نه تنها استقلالِ خود را حفظ کرده، بل تجربه ی چشمگیری در دموکراسی نیز محسوب میشود. مجامع عمومی – نهادهای مدنی- در حکمِ هیئتهای تصمیمساز نهایی شکل یافته اند، شوراهایی که براساسِ توازنِ قومیتی دقیقی گزینش شده اند، برای مثال در هر واحدِ شهرگردان سه افسرِ ارشد هستند اعم از کرد، عرب، آشوری یا ارمنی- مسیحی، و حداقل یکی از این سه تن باید زن باشد. شوراهای زنان و جوانان، و با شباهتی کم نظیر با جنبش «موهرس لیبرس- زنانِ آزاد در اسپانیا» ارتش از زنانِ جنگجوی غیرِنظامی موسوم به ستاره ی وایجیای – اتحادیه ی زنانِ آزاد- که ستاره ی عنوانش به الهه ی باستانی بینالنهرین، ایشتار، اشاره دارد، که سهمِ عمده ای از عملیاتِ جنگی علیه داعش را عهده دار شده اند.” ص ۱۴۰/۱۳۹ برگردان ع.ثباتی
در این بخش پایانی باید از گفتگوی هنرمندِ هلندی یوناس استال، با صالح مسلم محمّد از رهبرانِ حزب دموکراتیک سوریه، یاد کنم که با زبانی ساده و تشکیلاتی خبر از شیوه ی ادارهی روژوا میدهد. در این زبان تجربه ای خودنمایی میکند که حاصلِ سالیانِ سال کار مداوم و هدفمند برای خودگردانی دموکراتیک روژوا است. این گفتگو طولانی نیست امّا در هر پاسخی که به پرسشها داده میشود، بسا از متدها و شیوه های کاری، در گستره ی برساختنِ جامعه ای دموکراتیک یاد میشود، که خود برآمده از آموزشهای فردی از واقعیّتهایی هستند، که زندگی برای مردم رقم زده است. به این ترتیب میتوان گفت خودگردانی دموکراتیک روژوا، تجربه ی ویژه مبارزان کرد در جریان تاریخی زندگی، و تلاشهای آنها برای دستیابی به آزادی و دموکراسی است.
کتابِ کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین با سرمایه گذاری نشرِ ارزان و به کوشش و همیاری شبانه‌روزی عباس سماکار و بهرام رحمانی در این دوسه ماهِ اخیر که محاصرهی کوبانی نفسها را در سینه ی مردمانِ آگاه حبس کرده بوده است، در فرم آ۵ در ۳۵۳ صفحه همراه با عکسهایی رنگی فراهم آمده است.
گوتنبرگ
۲۸ بهمن ۱۳۹۳
*برای تهیّه ی این کتاب میتوان با شماره تلفنهای ۴۶۸۷۵۲۷۷۰۹+ و ۴۶۷۰۴۹۲۶۹۲۴+ تماس بگیرید.
مؤسسه ی نشر ارزان
اسد رخساریان
