“آشیانه” نام یک سری مراکز غیر انتفاعی و حامی کودکان خیابانی افغانستان است. تنها در کابل حدود ۱۲۰۰۰ کودک ۸ تا ۱۸ ساله خیابانی، نیمی از روز خود را در کلاسهای آموزشی “آشیانه” سپری می‌کنند و باقی روز را به کارهای خیابانی خود می‌گذرانند صعود قیمت زمین و اجاره مستغلات در شهر کابل، سه سال و نیم پس از حمله نظامی آمریکا به افغانستان و سقوط طالبان، عملاً ادامه فعالیت‌های این مراکز را غیر ممکن و آنان را با تعطیلی مواجه کرده است. آنچه در پی می‌خوانید برگردان گزارش “تام کوقلان” گزارشگر بی بی سی در کابل با نام “کودکان خیابانی کابل آشیان از دست می‌دهند” با استفاده از گزارش خبرگزاری رویتر با همان نام در تاریخ دوم ماه می سال جاری است.
• سیمای امروز
بازار آزاد اقتصاد کابل پس از جنگ، حالا قدرتمندتر از راکتها و بمب‌ها در حال غرش کردن است. “آشیانه”، که پناهگاه بیش از ۱۰۰۰۰ کودک خیابانی افغان است و برای آنان خدمات حیاتی و حمایتی همچون غذا، تحصیل و… فراهم می‌کند، با تعطیلی شعبه اصلی اش در مرکز شهر کابل روبرو است. این مرکز از هجوم اجاره‌های افزایش یافته و قیمت‌‌های سرسام آور مستغلات در دو سال اخیر، بیش از حملات توپخانه‌های جنگجویان آسیب می‌بیند..
بنای مرکزاصلی “آشیانه”، در چهارراه مالک اصغر و در مرکز شهر کابل، که از سال ۱۹۹۷ در اجاره این سازمان غیر انتفاعی حامی کودکان بوده است، اینک توسط مالک آن به یک شرکت بین المللی فروخته شده و قرار است در زمین آن یک هتل پنج ستاره ساخته شود.
در کابل افزایش قیمت مسکن و خرید و فروش زمین با سطح قیمت بالای مستغلات در شهرهای بزرگ غرب قابل رقابت شده است. به طوریکه قطعه زمین ۱/۲ هکتاری که “آشیانه” در آن جای دارد، در حاشیه وزارتخانه‌ها و مراکز دولتی افغانستان، ارزشی معادل ۵ میلیون دالر یافته است.
• کودکان کار
قشر کوچکی از مقاطعه‌کاران و کمپانی‌های بین‌المللی نخستین سودبرندگان افزایش قیمت مستغلات کابل هستند. مهندس محمد یوسف، مدیر و موسس “آشیانه” می‌گوید ” اجاره ماهانه مرکز ۱۵۰۰ دلار بوده است. ما مدتی است در جستجوی جای دیگری هستیم، اما اجاره‌ها به خصوص در مرکز شهر بسیار بالاست. جایی کوچکتر و دور از مرکز شهر، که از محل اصلی زندگی کودکان خیابانی فاصله زیادی دارد، هم اکنون ماهیانه ۱۰۰۰۰ دالر اجاره داده می‌شود.” او می‌افزاید بودجه سالیانه تمامی مراکز آشیانه در کابل، مزار شریف و استان پراوان ۱۰۰۰۰۰ دالر است.
شهر کابل حدود پنجاه هزارتن کودکان کار را در خیابان‌های خود جا داده است.
بسیاری از این کودکان والدین خود را در درگیریهای ۲۴ سال گذشته از دست داده و اغلب به‌طور دسته‌جمعی در انبوه زباله‌ها و در گوشه و کنار تل آشغالها زباله گردی می‌کنند. اغلب برای تامین معاشی اندک به واکس زدن کفش عابرین و یا فروش آب، آدامس و روزنامه در چهارراههای پر رفت و آمد مشغولند.
آثار به جا مانده‌ی دلخراش زخم‌های عفونی، آشکارا نشان از تخم گذاری پشه‌های خاکی برخاسته از کثافات در زیر پوست کودکان خیابانی کابل است.*
کودکانی که به مرکز می‌آیند علاوه برآزارهای جنسی و خشونت‌های خانگی معمولا از سطح بالایی از ضایعات روانی دوران جنگ رنج می‌برند.
• درختان قطع شده
سال‌های نخستین زندگانی بسیاری از کودکان خیابانی کابل تحت تأثیر حملات و ضد حملات نظامی کابل در دهه پیش رقم خورده است، آن زمان که بیش از بیست هزار نفر از غیرنظامیان توسط رگبار گلوله‌ها و سلاح‌های نیروهای شبه نظامی کشته شدند.
امروز هنوز بچه‌ها در”آشیانه” در کلاسهای هنر، موزیک، رقص، حساب، ورزش و خواندن و نوشتن مشغول هستند. مهندس یوسف در میان صدای اره‌های موتوری می‌گوید: “من نمیتوانم به بچه‌ها بگویم که مرکز در حال تعطیل شدن است”
کارگران آمده اند تا درختان حیاط، جائیکه محل بازی بچه‌هاست را قطع کنند.
در کلاس ریاضی پسر یازده ساله ای به نام حامد می‌گوید آرزویش این است که پزشک شود. پیشتر او در پاکستان آواره بود و پس از مرگ پدرش با خانواده اش متواری شده و به اینجا آمدند. او امیدوار است که به اندازه ای پیشرفت کند که به مدارس عادی منتقل شود.
ماه گذشته جمعاً ۶۶۱ نفر از کودکان “آشیانه” در مدارس عادی پذیرفته شدند.
در کلاسی ۳۰ دختر بچه در حال یاد گرفتن خواندن و نوشتن هستند، دیوارهای کلاس با عکس‌ها و تصاویری از بمب‌های خوشه ای و مین‌های مختلف تزئین شده است. در کلاس کناری دختران در حال یادگیری خیاطی هستند، در حالیکه در محوطه بیرون بچه‌ها دارند نقاشی در طبیعت را تمرین می‌کنند.
• بازار سیری ناپذیر
مدیر “آشیانه” اطمینان دارد که مرکز اصلی “آشیانه” که آشیان ۸۰۰ کودک خیابانی است، تا آخر ماه جون سال جاری تعطیل خواهد شد.
یکی دیگر از شش مرکز آشیانه که ۴۰۰ کودک را پوشش می‌دهد، نیز در حال بسته شدن است.
بودجه “آشیانه” عمدتاً متکی بر کمکهای برخی بنیادهای اروپائی، کمکهای بانک جهانی و تعدادی از خیریات کوچک است.
سال گذشته، “آشیانه” به ازای سرانه ۳ دالردر ماه به بقای خود ادامه داده است. اما بازار مستغلات سیر نشدنی کابل، هر روز میزان سرانه را پایینتر می‌آورد و ادامه حیات و فعالیت چنین مراکزی را بسیار دشوارتر می‌نماید.
مهندس یوسف با تاسف می‌گوید: با وجود مشکلات فراوان در دوره طالبان، “آشیانه” توانست به فعالیت خود ادامه دهد. اگر حالا ما مجبور به رها کردن این کودکان شویم، مایه سرشکستگی و شرم جامعه جهانی خواهد بود. جامعه بین المللی گفته است که آماده کمک به افغانستان برای داشتن آینده بهتر است. آینده افغانستان همین کودکان هستند.
* Leishmaniasis، نوعی بیماری انگلی و بومی افغانستان است، که بوسیله برخی پشه‌های خاکی انتقال می‌یابد و به صورت بیماری‌های عفونی پوستی و یا عفونت‌های داخلی بارز می‌شود. تخم نوعی از این پشه از طریق نیش آن به زیر پوست قربانی منتقل می‌شود. آثار جراحات بیماری به طور ماندگاری، شکل پوست بدن و یا اتدامهای داخلی را تغییر می‌دهند.
