جشن‌های نوروزی در ایران سیاست‌ها و سنت‌های حکومتی را به چالش کشیدند!
چون اَبر به نوروز رُخ لاله بشُست
برخیز و به جام باده کن عزم دُرست
کین سبزه که امروز تماشاگه توست
فردا همه از خاک تو بر خواهد رُست
خیام
جشن‌های امسال از چهارشنبه سوری تا دیدوبازدیدها نوروزی و سیزده بدر، هم تداوم مراسم هر ساله جشن و سرور بود، هم دهن‌کجی به حکومت و توصیه‌های آن و هم به‌نوعی ادامه جنبش «زن، زندگی، آزادی» است.
مشاهده تاثیرات و تغییراتی که عامل آن جنبش انقلابی «ژینا» بود، اکنون کار دشواری نیست و بسیار ملموس‌تر شده است. در زندگی عادی و روزمره مردم تابوهای مذهبی و مردسالاری، یکی پس از دیگری شکسته می‌شوند و مردمی که با فرهنگ انضباطی حاکمیت سازگار نیستند یک گام جلوتر می‌روند.
چالش سبک زندگی در ایران امروز، به‌معنای واقعی تضادهای بنیادین اجتماعی-طبقاتی و هم‌چنین تنش‌های هویتی و زیست‌محیطی را بیش از پیش به نمایش می‌گذارد. در حالی که موضوع مرکزی این چالش، صرفا حجاب زنان نیست اما حکومت سعی دارد آن را برجسته‌تر کند تا به چالش‌های طبقاتی سایه بیاندازد و آدرس غلط به جامعه بدهد. چالش کنونی سبک زندگی در ایران، همه شئونات اجتماعی و فرهنگی را شامل می‌شود.
نوروز یکی از مهم‌ترین جشن‌های تاریخی حوزه تمدن جمعیت قابل‌توجهی از جمعیت غرب آسیا و ایران تبدیل شده است. فقط ایرانیان نیستند که نوروز را جشن می‌گیرند، بلکه حدود ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان از جمله افغانستان، قزاقستان و در میان کردهای ترکیه، عراق، سوریه و جاهای دیگر این روز را جشن گرفته و سال نو را به یکدیگر تبریک می‌گویند.
در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی، هر حرکتی سیاسی محسوب می‌شود چرا که حاکمیت کوچک‌ترین روزنه‌ای برای اظهار وجود آزادانه مردم باقی نگذاشته است.
نوروز ۱۴۰۳، در سراسر ایران متفاوت از سال‌های پیشین بود، به‌ویژه در کردستان که همواره نوروز در آن رنگ و بویی خاص و سیاسی‌تر دارد. بیشتر از یک ماه، جشن و سرور و برنامه‌های متنوع شاد نوروزی در کردستان جریان داشت و آشکارتر از گذشته، کلیه اهداف و سیاست‌ها وایدئولوژی حکومت را به چالش طلبیدند.
عید نوروز امسال در شرایطی برگزار شد که مردم اسیر بحران‌های مختلفی هم‌چون بحران اقتصادی و سیاسی هستند. در چنین شرایطی قاعدتا جشن و شادی کردن نباید از ته دل باشد بلکه از سر این که ایدئولوژی حاکمیت جشن و شادی را ممنوع کرده است آن‌ها از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا اعتراض خود را ابراز دارند.
برای دومین سال پیاپی، جشن‌های نوروزی با رمضان، ماه روزه مسلمانان مصادف شده که در ایران از ۲۱ اسفند آغاز شده است.
در سال‌های اخیر به دلیل مقاومت جوانان، مقامات ایران تا حدودی از اعمال قوانین و محدودیت‌های سخت‌گیرانه ماه رمضان صرف نظر می‌کنند.
با وجود این‌که مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی از جمله احمد وحیدی، وزیر کشور، تعطیلی رسمی پارک‌ها و تفرجگاه‌های ایران را در سیزده‌بدر تکذیب کرده‌اند، گزارش‌های میدانی از شهرهای مختلف آشکار می‌کند که ماموران حکومتی از صبح دوشنبه ۱۳ فروردین، ورودی بسیاری از تفرجگاه‌ها و پارک‌ها را مسدود کردند.
اما با وجود همه تهدیدها و محدودیت‌های حکومتی و تعطیلی پارک‌ها و تفرجگاه‌ها در برخی شهرها، میلیون‌ها ایرانی به سنت هرساله در طبیعت حضور یافته و آخرین جشن‌های نوروزی را به‌جا آورند.
تعطیلات نوروزی سال ۱۴۰۳ نیز با همه فراز‌و‌نشیب‌هایی به پایان رسید اما سایه بحران‌های اقتصادی و سیاسی، همچنان بر بالای سر جامعه ایران باقی‌ست. همان‌طور که کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کرده بودند، نرخ ارز در ایران در نخستین روز پس از پایان تعطیلات نوروزی ۱۴۰۳ افزایش یافت. به طوری که در ساعت ۹ صبح روز دوشنبه ۱۴ فروردین، نرخ دلار آمریکا به ۶۲هزار و ۵۰۰ تومان رسید، نرخ یورو نیز از ۶۷ هزار تومان عبور کرد و نرخ یک پوند معادل ۷۸ هزار و ۴۵۰ تومان شد.
بی‌تردید نوروز می‌ماند در عین این‌که تازگی می‌آفریند؛ امکان‌های جدید، زندگی‌های نو، مناسبات تازه، قدرت بخشی به حیات جمعی و… تمامی اعیاد و جشن‌ها چنین خصلتی دارند و رمز ماندگاری‌شان نیز در همین است. آن‌ها زندگی می‌بخشند.
جشن‌ها و اعیاد نشانه‌ای مهم برای افزودن به ارزش زندگی شهروندان است؛ کاری که جامعه آگاه و مدرن وظیفه مهمی در قبال آن دارند. امید است زندگی همگان در مسیر افزودن بر ارزشِ خویش، جامعه و دیگران قرار گیرد. ما زندگی را جشن می‌‌گیریم و نمی‌گذاریم به ورطه فراموشی سپرده شود. اگر زندگیِ دوباره جشن و سرور می‌خواهد پس لاجرم شادی و سرور عنصر اساسی حیات انسانی است. بدون آن، زندگی صرفا زیستی کسالت‌بار خواهد بود. حیات شایسته جشن و سرور است و سرور تداوم بخش حیات!
چهارشنبه پانزدهم فروردین ۱۴۰۳-سوم آوریل ۲۰۲۴
