جمعه ۲۰ تیر ۱۴۰۴ - ۱۶:۲۱

جمعه ۲۰ تیر ۱۴۰۴ - ۱۶:۲۱

روایت زنان افغانستانی از رد مرز
آنچه می‌خوانید روایت چهار زن افغان‌تبار است که سال‌ها در ایران زندگی کرده‌، فرزند به دنیا آورده‌، کار کرده‌ و روابط انسانی و پیوندهای عاطفی داشته‌اند اما در چند ماه گذشته...
۲۰ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: سوما نگه‌داری‌نیا
نویسنده: سوما نگه‌داری‌نیا
در ستایش ایستادگی: به زندانیان و همۀ آنانی که آزادی را معنا کردند
ما با نام تو، نه فقط از تو، که از همه‌ی آدم‌های ایستاده یاد می‌کنیم. از آن‌ها که هنوز باور دارند: آزادی، امتیاز نیست — فضیلت است و حقیقت، اگرچه...
۱۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: بهروز ورزنده
نویسنده: بهروز ورزنده
عظمت را دوباره به جنبش ضدجنگ برگردانیم
قصد این نوشته بررسی شرایطی که به جنگ اخیر ختم شد، سیاست‌های مرگبار رهبران جمهوری اسلامی و یا جنایات اسرائیل در منطقه نیست. بلکه یافتن راهی برای تقویت جنبش ضدجنگ...
۱۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: رضا جاسکی
نویسنده: رضا جاسکی
شوخیِ تلخِ تاریخ!
اگر به‌فرض در جهان وارونۀ کنونی شانسی هم برای ربودن جایزۀ صلح نوبل برای یک صلح‌طلب قلابی چون ترامپ و به قول خود وی استقرار صلح از موضع اقتدار وجود...
۱۹ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: تقی روزبه
نویسنده: تقی روزبه
ضرورت مقابلۀ هوشیارانه با تهاجم راست افراطی؛ همبستگی مردمی سدّی استوار در دفاع از میهن
هرچند تهدیدهایی چون تکرار کشتار ۶۷ ره به جایی نمی‌برند اما هشداری جدی و خطری جدی‌اند علیه تمامیت ایران و اتفاقاً خاستگاه اصلی‌اش همان نیروی متجاوزی است که سال‌هاست نقشۀ...
۱۸ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: هیئت سیاسی ـ اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
نویسنده: هیئت سیاسی ـ اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشور را منزوی‌تر می کند.
جبهه اصلاحات ایران با انتشار بیانیه‌ای مصوبه اخير مجلس به منظور تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برخلاف مصالح ملی، امنیت کشور و منافع مردم ایران خواند و...
۱۸ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: جبهه اصلاحات ایران
نویسنده: جبهه اصلاحات ایران
بیانیه مجامع اسلامی ایرانیان در باره دستگیریها، اعدامهای اخیر و برخورد با مهاجران افغانستانی
فرصتی فراهم آمد تا بنا بر حافظه تاریخی، ایرانیان در مقابل تهاجم بیگانه، همبستگی ملی کم نظیری را به نمایش بگذارند که افکار عمومی را درجهان تحت تاثیر قرار داد...
۱۸ تیر, ۱۴۰۴
تصویر نویسنده: مجامع اسلامی ایرانیان
نویسنده: مجامع اسلامی ایرانیان

سعید سلطانپور آمیزه شگفت دو دنیا

یادی از سعید سلطانپور در سی امین سالگرد اعدام او

جسارت سعید در بیان افکارش، از یک سو و خود این افکار بلندپروازانه در نوع خود بی نظیر است. سعید ستایشگر فقط قهرمانان و دلاوران مبارز نیست، از غزش مسلسل ها، آمدن فردا، صحبت نمی کند و تنها راوی نیست. او در شعر خود هم، صریح وآشکار نه جزئی از ستایش شونده، که خود آن است

سی سال از اعدام سعید سلطانپور در روز ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ گذشت. سعید هنگام اعدام دبیر کانون نویسندگان ایران بود و ۴۱ سال بیشتر نداشت. او را در ۲۷ فروردین ماه همان سال، در شب عروسی اش بازداشت کرده بودند، اما همراه با اولین دسته از بازداشت شدگان روز ۳۰ خرداد به جوخۀ مرگ سپردند. انگار منتظر فرصتی بودند که او را اعدام کنند و کردند. سعید عضو سازمان چریک های فدایٔی خلق ایران و جزو کاندیداهای این سازمان در اولین انتخابات مجلس در تهران بود. در انشعابات درونی این سازمان جزو جناح اقلیت بود.

روح سرکش و ناآرام سعید همچون روح زمانۀ او و هم گام با دیگر رهپویان چون او بود. جان سعید در رودخانه پویان، رو به دریای آرزوهای خوش، بی باک و بی هراس از دشواری راه در شنا بود. آنان که دلیری را جرم می دانستند، پیکر استوار سعید را بی رحمانه به رگبار بستند تا صدای او را خاموش کنند. صدای خسته اش اما هم چنان در اوین می خواند:

 

ببین هنوز از این قتلگاه می خوانم،

صدای خسته من رنگ دیگری دارد،

صدای خسته من سرخ و تند و طوفانی است

صدای خسته من آن عقاب را ماند

که روی قلۀ شبگیر بال می کوبد

و تیره های تفته فریادش

روی مدار آینه و انقلاب می چرخد

 

صدای سعید اما، بعد از سی سال از خاموشی او، هم چنان از اعماق جامعه می جوشد و می خروشد:

 

با کشورم چه رفته است

با کشورم چه رفته است

که زندانها

از شبنم و شقایق

سرشاراند

و بازماندگان شهیدان

انبوه ابرهای پریشان و سوگوار

در سوگ لالههای سوخته

میبارند ….

 

*******

 

متنی که در زیر می آید، بخشی از یک نوشته دربارۀ سعید است که سال ها پیش در مورد سعید سلطانپور در نشریه اتحاد کار شماره ۱۴، ارگان سازمان اتحاد فدایٔیان خلق ایران، چاپ شده است:

زندگی سعید در دهۀ چهل شکل گرفت، مثل تمامی افراد موثر دیگر نسل او. سعید متولد ۱۳۱۹ در سبزوار بود، شهرستانی کوچک. اما ورود او به تهران، کار با گروه تآتری آناهیتا، زندگی او را دگرگون ساخت. از مسایٔل اجتماعی و سیاسی آغاز دهه چهل تاثیر پذیرفت و از جریانات فکری رو به رشد نیمه دوم دهه چهل، برکنار نبود که هیچ، خود در فضای آن سال ها با شجاعت بی نظیر در شعرش، به اعلام این افکار پرداخت. اولین شعر های منتشر شده سعید اگر نه به لحاظ انسجام و کلام، بدون شک در محتوا و مضمون، بارزترین نمونه های پیشگام در انتشار اندیشه هایی هستند، که بعد ها منجر به پیدایش و تشکیل جنبش نوینی در جامعه ما گشتند. بدین لحاظ نیز حضور سعید، حضوری متقدم نسبت به حضور جنبش فدایٔی، به عنوان یک جنبش با آغازی مشخص بود. اما از طرف دیگر این جنبش خود حاصل جهت گیری عمومی در ابعاد مختلف مبارزات روشنفکران آن روز ایران بود که یک عرصۀ آن شعر بود، که در این عرصه، با توجه به آن چه که در دهه چهل سعید منتشر کرده است، باید گفت که سعید، در میان نسل خود، بیش از همه در مضمون به جنبش تکوین یافتۀ بعدی، نزدیک تر و خود گویٔی در فضای آن بود که می سرود. سعید بسیار قبل از آن که سیاهکلی در میان باشد، یا حتی به طور مشخص، با دست اندرکاران تدارک سیاهکل وارد ارتباط معینی، فراتر از آشنایٔی های فردی شده باشد، می سرود که «یک گلوله برای شروع خون کافی است». صدای سعید نسبت به همۀ شاعران هم دوره خود، «رنگ دیگری داشت». و به قول او «سرخ و تند و طوفانی» بود و ندا می داد که:

 

ما به امید مسلسل ها می مانیم،

ما غرور سنگ ها و خنده فواره ها را مرگ می سازیم،

و سحر آغاز می داریم بر مردار شب اوازهامان را

وهمۀ ذرات پاک آسمان صبح می نوشند نغمه پروازهامان را

 

درست به همین اعتبار هم، سعید قبل از آن که متعلقات بعدی جنبش فدایٔی قلمداد شود، باید از پیشگامان این جنبش، دانسته شود. شکی نیست که به خصوص در نیمۀ دوم دهۀ چهل برخی از شاعران هم عصر سعید، … در اشعارشان گرایش به جنبشی از نوع آن چه که بعد از سیاهکل پا به عرصه وجود گذاشت، داشته اند، ولی هیچ کدام از آن ها با تمام نقطۀ قوت هایٔی که در زمینه های دیگر شعری دارند، در این زمینه خاص به قدرت و قوت سعید برخورد نکرده اند. جسارت سعید در بیان افکارش، از یک سو و خود این افکار بلندپروازانه در نوع خود بی نظیر است. سعید ستایشگر فقط قهرمانان و دلاوران مبارز نیست، از غزش مسلسل ها، آمدن فردا، صحبت نمی کند و تنها راوی نیست. او در شعر خود هم، صریح وآشکار نه جزیٔی از ستایش شونده، که خود آن است.

 

این نعرۀ من است

این نعرۀ من است که روی فلات می پیچد،

و خاک های سکوت زمانۀ تاریک را می آشوبد

و با هزاران مشت گران

بر آب های عمان می کوبد

این نعره من است که می روید

خاکستر زمان را از خشم روزگار

و یا:

صدای خسته من رنگ دیگری دارد،

صدای خسته من سرخ و تند و طوفانی است

صدای خسته من آن عقاب را ماند

که روی قلۀ شبگیر بال می کوبد

و تیره های تفتۀ فریادش

روی مدار آینه و انقلاب می چرخد

 

به این اعتبار نیز هست که حضور سعید، جزیٔی از حضور نسل برپاکنندۀ آتش سیاهکل در قلب دیکتاتوری سیاه پهلوی بود و بعد از آن نوبت شکفتن بود و سعید در کار خود هر جا که بود شکفت. هیچ نمایشنامه ای نبود سعید در اجرای آن دستی داشته باشد و به دنبال آن زندان و ممنوعیت وجود نداشته باشد. هیچ کدام از کتاب های سعید نبوده است که یا از چاپخانه به خمیر شدن فرستاده نشده باشد و یا چند هفته بعد از پخش، جزو ممنوعه ها نشده و گردآوری نگشته باشد. سعید نه در حرف که در عمل، به قول خود در شعری، آمیزۀ شگفت دو دنیا بود. دنیای شعر، ادب و هنر، با دنیای مبارزۀ رو در روی با رژیمی دیکتاتور و خشن؛ آمیزۀ ظرافت، تردی و شکنندگی اولی، با سماجت و استواری لازمۀ دومی؛ اما حامل صمیمیت هر دو. دلی از شعر بود پر تپش در صحنۀ نبردی رشک انگیز، اما محکوم به خشونت. اگر شعر شاعران هم عصر سعید، در بهترین حالت، رشک انگیزی مبارزه را در برداشت و آن را می ستود و یا بر آن غبطه می خورد، شعر سعید حاصل تپش های قلب مبارزۀ جاری بود. تپش های پر صولت حضور خود او! و این تمام قدرت او بود در مقایسه با همۀ دیگران، چه آن ها که سعید را در عالم شعر جدی می گیرند، چه آن ها که با حکم از پیش آماده شعر سعید را فقط شعار می دانند.

اگر اکثریت شعرای هم دورۀ سعید، بعد از سیاهکل، به مشخصات شعری جدیدی دست یافتند که خصلت نمای یک دورۀ کامل از شعر ایران است، یا ایماژهای برآمده از حرکت سیاهکل را کشف و عمومیت دادند، برای سعید و شعر او، سیاهکل نه کشف جدید، بلکه تحقق آرزوهای بخشا بر زبان آمده بود، با وسعتی در واژگان، با توجه به واقعیت انجام یافته.

وقتی که «از کوچه ها، صدای گلوله» آمد، سعید با قهرمانی تازه کشف شده روبرو نبود، بلکه «سوگوار» گل ها بود و فریاد می زد:

 

رها کنید

رها کنید شانه و بازویم را

رها کنید مرا

تا ببینم

من این گل را می شناسم

من این گل را می شناسم

من با این گل سرخ

در قهو خانه ها نشسته ام

من به این گل سرخ

در میدان راه آهن سلام داده ام

 

و سعید رها شده، یک دم نایستاد، یا در حال تمرینی نمایشنامه ای «بودار» بود و یا به جرم اجرای چنین نمایشنامه ای، در زندان بود و در زندان گردن افراخته می سرود، و در فرصتی آن را برای دیگران می خواند و بعد هم که برای مدتی در زندان نبود، همراه عباس آقا کارگر ایران ناسیونال، همدل و همزبان بود. اما طولی نکشید که دوباره مرثیه خوان شد، برای توماج، جهان و دیگران و دست آخر خود او را شب عروسی اش برای چندمین بار به اوین بردند و در میان بهت همگان، یک روز صبح نامش را خواندند و به جوخۀ اعدام سپردند. او را از رهبران شاخه ای از فدایٔیان خلق اعلام کردند، اما او نه رهبر، به ان مفهومی که اعلام شد، بود، و نه هیچ گاه در زندگی اش قصد «رهبر» شدن داشت. او خود مفهوم روشن آن عطشی بود که فدایٔی برای سیراب کردن آن پا به عرصه وجود گذاشت. به همین دلیل هم او فدایٔی بود و با فدایٔی بود و بخشی از گنجینۀ آبروی فدایٔی.

یادش گرامی باد

تاریخ انتشار : ۱ تیر, ۱۳۹۰ ۸:۳۲ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

بیانیه‌های هیئت‌ سیاسی‌ـ‌اجرایی

ضرورت مقابلۀ هوشیارانه با تهاجم راست افراطی؛ همبستگی مردمی سدّی استوار در دفاع از میهن

هرچند تهدیدهایی چون تکرار کشتار ۶۷ ره به جایی نمی‌برند اما هشداری جدی و خطری جدی‌اند علیه تمامیت ایران و اتفاقاً خاستگاه اصلی‌اش همان نیروی متجاوزی است که سال‌هاست نقشۀ حمله به ایران را از طرق مختلف و از جمله کاشتن جاسوسان و فریب‌خوردگانی در درون نیروهای امنیتی و نظامی ایران طراحی می‌کند. دشمنان واقعی ایران به دنبال رخ دادن فجایعی این‌چنینی‌اند تا دست‌آویزی پیدا کنند برای دفاع دروغین از «حقوق بشر» و ریختن بمب‌های‌شان بر سر مردم ایران.

ادامه »
سرمقاله

اسراییل در پی تحقق رؤیای خونین «تغییر چهرۀ خاورمیانه»!

دست‌کم دو دهه است که تغییر جغرافیای سیاسی منطقۀ ما بخشی از اهداف امریکا و اسراییل‌اند . نتانیاهو بارها بی‌پرده و باافتخار از هدف‌اش برای «تغییر چهرۀ خاورمیانه» سخن گفته است. در اولین دیدارش با دونالد ترامپ در آغاز دور دوم ریاست جمهوری نیز مدعی شد که اسراییل و امریکا به طور مشترک در حال مبارزه با دشمنان مشترک و «تغییر چهرۀ خاورمیانه»‌اند.

مطالعه »
سخن روز و مرور اخبارهفته

سیمور هرش: آنچه به من گفته شده است در ایران اتفاق خواهد افتاد.

یک مقام آگاه امروز به من گفت: «این فرصتی است برای از بین بردن این رژیم برای همیشه، و بنابراین بهتر است که ما به سراغ بمباران گسترده برویم.» … بمباران برنامه‌ریزی‌شده آخر هفته اهداف جدیدی نیز خواهد داشت: پایگاه‌های سپاه انقلاب اسلامی، که از زمان سرنگونی خشونت‌آمیز شاه ایران در اوایل سال ۱۹۷۹ با کسانی که علیه رهبری انقلاب مبارزه می‌کنند، مقابله کرده‌اند.

مطالعه »
یادداشت

در نقد بیانیه فعالین مدنی بشمول برندگان نوبل صلح درباره جنگ…

آخرین پاراگراف بیانیه که بخودی خود خطرناک‌ترین گزاره این بیانیه است آنجایی است که میگویند: ” ما از سازمان ملل و جامعه‌ی بین‌المللی می‌خواهیم که با برداشتن گام‌های فوری و قاطع، جمهوری اسلامی را به توقف غنی‌سازی، و هر دو‌طرف جنگ را به توقف حملات نظامی به زیرساخت‌های حیاتی یکدیگر، و توقف کشتار غیرنظامیان در هر دو سرزمین وادار نمایند.” مفهوم حقوقی این جملات اجرای مواد ۴۱ و ۴۲ ذیل فصل هفتم اساسنامه ملل متحد است.

مطالعه »
بیانیه ها

ضرورت مقابلۀ هوشیارانه با تهاجم راست افراطی؛ همبستگی مردمی سدّی استوار در دفاع از میهن

هرچند تهدیدهایی چون تکرار کشتار ۶۷ ره به جایی نمی‌برند اما هشداری جدی و خطری جدی‌اند علیه تمامیت ایران و اتفاقاً خاستگاه اصلی‌اش همان نیروی متجاوزی است که سال‌هاست نقشۀ حمله به ایران را از طرق مختلف و از جمله کاشتن جاسوسان و فریب‌خوردگانی در درون نیروهای امنیتی و نظامی ایران طراحی می‌کند. دشمنان واقعی ایران به دنبال رخ دادن فجایعی این‌چنینی‌اند تا دست‌آویزی پیدا کنند برای دفاع دروغین از «حقوق بشر» و ریختن بمب‌های‌شان بر سر مردم ایران.

مطالعه »
پيام ها

پیام به کنگرهٔ بیست‌وششم حزب کمونیست آلمان

ما بر این باوریم که چپ اگر نتواند در برابر ماشین جنگی سرمایه‌داری بایستد، اگر چپ صدای رنج مردمان بی‌پناه نباشد، اگر چپ در خیابان‌ها، کارخانه‌ها، اردوگاه‌ها و مناطق جنگ‌زده حضور نداشته باشد، از رسالت تاریخی خود فاصله گرفته است. ما برای بنای جهانی دیگر مبارزه می‌کنیم – جهانی فارغ از استثمار، از سلطه، از مرزهای ساختگی، از جنگ و نژادپرستی.

مطالعه »
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

روایت زنان افغانستانی از رد مرز

در ستایش ایستادگی: به زندانیان و همۀ آنانی که آزادی را معنا کردند

عظمت را دوباره به جنبش ضدجنگ برگردانیم

شوخیِ تلخِ تاریخ!

ضرورت مقابلۀ هوشیارانه با تهاجم راست افراطی؛ همبستگی مردمی سدّی استوار در دفاع از میهن

تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشور را منزوی‌تر می کند.