تلاش ـ نخستین اطلاعیه شوراى مرکزى منتخب کنگره دهم سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) با عنوان «صلح حق مسلم ماست» منتشر شد. در این اطلاعیه به درستى بر دغدغه کنونى بخش اعظم ایرانیان که خطر حمله نظامى به ایران است، اشاره شده و از ایرانیان صلحدوست و آزادیخواه خواسته شده که به هر ترتیبى که مى توانند مواضع بیزارى ایرانیان از جنگ را به جهانیان اعلام نمایند. همچنین به اعضا و هواداران سازمان رهنمود داده شده در هر گوشه جهان که هستند به عضویت فعال جنبش صلح درآیند.
آیا این اطلاعیه براى ثبت در تاریخ است یا سیاستى سنجیده و حساب شده و با پذیرش نتایجى که حاصل مى شود؟ به عنوان نمونه جنبش صلحى که ابتکار آن بسرعت در دست نیروهائى با مواضع ضد دولت آمریکا قرار گیرد ـ که در عمل تجربه ثابت مى کند؛ چنین امرى چندان بعید نیست ـ آیا فکر نمى کنید، دولت جمهورى اسلامى را در تلاشهاى خود دلدارتر مى کند؟ در این صورت مکانیسم فشار بر دولت اسلامى و براى جلوگیرى از ماجراجوئى هاى آن چیست؟
فریدون احمدى ـ خطر حمله نظامى و وقوع جنگ که مى تواند بسیار ویرانگر و فاجعه بار باشد، دلنگرانى همه کسانى بود که در کنگره دهم سازمان فداییان اکثریت در این زمینه اظهار نظر کردند. طبعا نوع نگاه به روندهاى جهانى و تحولات در ایران و مواضع گوناگون در قبال روندها و تحولات، در چند وچون راهکارها و سمت وسوى حملات و لبه تیز آن نقش دارد. خوشبختانه اسناد تاکنونى کنگره هاى سازمان ما، با اشراف به خطر یکجانبه نگرى به امر صلح، خطاى عدم پیوند آن به امر استقرار دموکراسى در ایران و توجه شایسته به نقش، مسئولیت، ماجراجویى ها و تنش آفرینى هاى جمهورى اسلامى، مبنایى قابل اتکا براى تدوین سیاست درست در این عرصه را فراهم آورده است. آن اعلامیه به عنوان نخستین اطلاعیه شوراى مرکزى منتخب کنگره دهم، نگرانى مرا هم بر انگیخت و بخش هایى از آن را فاقد دورنگرى و پیوند با مواضع قبلى ارزیابى کردم اما همانگونه که ذکر شد اسناد پایه اى سازمان در این زمینه خطوط راهنماى روشنى را ترسیم مى کند.
واقعیت این است که با خطیر شدن اوضاع و در پیش رو بودن تحولات و تند پیچ هاى سیاسى، ما به تدریج به سمتى مى رویم که فضاى سیاسى جامعه و مواضع نیروهاى سیاسى، خواسته و نا خواسته به سمت قطبى تر شدن پیش رود. صرفنظر از امر جنگ که توافق عمومى ترى در مخالفت با آن وجود دارد، در سایر موارد خط فاصل ومرز جدا کننده اى از میان و از درون جریان هاى مختلف اپوزیسیون خواهد گذشت. و همه نیروى هاى دگرگون خواه ایرانى ناگزیر خواهند بود تعیین تکلیف کنند که مى خواهند به نوعى وبا همه اما و اگرها، در کنار جامعه جهانى علیه جمهورى اسلامى قرارگیرند یا به نوعى در کنار جمهورى اسلامى علیه جامعه جهانى. آنان که مسائل جهانى، قدرت هاى جهانى و بویژه ایالات متحده آمریکا را با نگاهى ماهیت گرایانه و ایدئولوژیک مى نگرند و نه از منظر منافع ملى که هشیارى نسبت به همه اغراض سلطه طلبانه را نیز مى طلبد، استعداد فراوانى دارند که درعمل، به میل و یا علیرغم میل خود، در کنار رژیم جمهورى اسلامى قرار گیرند. این نگاه ماهیت گرایانه و ایدئولوژیک یک باردر آغاز دهه ۶٠ بخشى از چپ ابران را به این سرنوشت دچار کرد و تجربه اى تلخ را رقم زد. اکنون همه نحله ها و جریان هاى سیاسى ایرانى در برابر این انتخاب قرار دارند ویا احتمالا قرار خواهند گرفت.
در باره مکانیسم هاى اعمال فشار بر جمهورى اسلامى و جلوگیرى از ماجراجویى هاى آن پرسیدید، جدا از فشارها و حرکت هاى در درون ایران، فشارهاى بین المللى از مهمترین عوامل است. باید از اشکال مختلف اعمال فشارهاى سیاسى، دیپلماتیک واقتصادى بر جمهورى اسلامى پشتیبانى کرد نه از عادى شدن مناسبات با این نظام. من حتى از اشکالى از تحریم هاى بین المللى نیز دفاع مى کنم. بدون اعمال اشکال معینى از تحریم هاى بین المللى علیه جمهورى اسلامى، در ایران نه تغییرى پدید مى آید و نه سیاستى دگرگون مى شود. تجربه دو ماهه پس از تصویب طرح تحریم شوراى امنیت تاکنون خود موید این امر است. به نظر من نفى تحریم به طور کلى از سوى اکثر نیروهاى اپوریسیون، در بهترین حالت، موضعى از سر عادت است و چندان بخردانه نیست.
تلاش ـ مقارن با دریافت پاسخ شما، در همین زمینه از همرزمتان آقاى سهراب مبشرى مطلبى منتشر شده است. همچنین در اثناى ردوبدل شدن پرسش و پاسخ میان ما ایشان مطلب دیگرى در سامانه ها منتشر کردند که در آن اطلاعیه شوراى مرکزى سازمان را مورد نقد قرار داده شده بود. به نظر مى رسد مقاله دوم مطلبى تکمیلى و داراى راهکارهاى معین و روشنى است. وى علاوه بر تکیه بر ضرورت مخالفت فعال ایرانیان بر علیه هرگونه حمله نظامى از سوى ایالات متحده آمریکا و یا هر کشور دیگرى به کشورمان، فشار بر جمهورى اسلامى و مخالفت با تحریکات آن را نیز به همان میزان مهم دانسته است. براى پیشبرد چنین سیاستى به صورت مؤثر، در این مطلب، طرح جبهه گسترده اى از تمامى نیروهاى مخالف جنگ و مخالف ماجراجوئیهاى جمهورى اسلامى ـ صرف نظر از گرایشات سیاسى این نیروها ـ پیشنهاد شده است. نظر شما در باره چنین جبهه دفاع از ایران در برابر حمله نظامى و در برابر جمهورى اسلامى چیست؟ مواضع رسمى سازمان در برابر چنین سیاستى چیست؟ آیا تشکیل آن مورد پشتیبانى سازمان قرار خواهد گرفت؟
فریدون احمدى ـ من کاملا از راهکارى که دوست گرامى ام مبشرى طرح کرد پشتیبانى مى کنم و خود نیز پیشتر، ضرورت توافق بر سر یک میثاق مشتزک میان نیروها و فعالین سیاسى در عرصه بین المللى را مطرح کردم که دو مولفه اصلى آن میثاق پیشنهادى را مخالفت با جنگ و حمله نظامى و مخالفت با جمهورى اسلامى و نفى سیاست هاى آن تشکیل مى داد. اما متاسفانه باید بگویم مشکل جنبش ما، مشکل اپوزیسیون ایرانى در مجموعه آن جدى تر از آن است که بتواند با تشخیص نیاز و مساله اصلى و مشترک هم در عرصه داخلى و هم در صحنه جهانى، به آن پاسخ شایسته دهد. نسبت به ایجاد این توانایى در کوتاه مدت نیز تردید جدى دارم و نمى دانم اساسا دیگر فرصتى براى کسب این توانایى در دراز مدت تر باقى مانده باشد یا نه. کشور در آستانه فاجعه اى جدید و در زیر بختک فاجعه دیرینه حکومت اسلامى در معرض نابودى هر روزه است اما نیروها و مولفه هاى اپوزیسیون هر یک راه خود مى روند و ساز ناساز خود را سر مى دهند. و مشکل نیز چندین سویه است. انتخاب هاى مختلف و ناهمخوان سیاسى است، مشکل فرهنگى است، وجود نقش بالاى رهبران و فعالین سیاسى با ذهنیت هاى بازمانده از دوران جنگ سرد است، سکتاریسم است و دهها مشکل دیگر. در همین موضوع مبارزه براى صلح و علیه جنگ عده اى در صفوف اپوزیسیون تمام کوششان معطوف به این است که این امر خطیر را دستاویزى سازند براى احیاء اصلاح طلبى شکست خورده حکومتى و دست به دامان شدن و حاجت خواستن از امثال رفسنجانى و خاتمى که مثلا از شر رسانى بیشتر احمدى نژادها جلوگیرى شود. براى آن هم که مى دانید مدتهاست تئورى سازى مى شود. و معمولا پشت دود و گرد وخاکى ضد آمریکایى و ضد امپریالیستى و نیز آنتى سمیت همان مانیفست اصلاح طلبى با موتور و چراغ خاموش به پیش برده مى شود. از آنجا که این نیرو یک طرف و طرف اصلى مولد خطر جنگ یعنى جمهورى اسلامى و رهبران طراز اول آن را از زیر ضرب خارج میکند، درواقع در راستاى سوق دادن جنبش صلح به سود اغراض جمهورى اسلامى عمل مى کند. در میان بخش دیگرى از اپوزیسیون مشکل در وهله اول دیدگاهى است نه انتخاب سیاسى. این بخش که عمدتا به نیروى چپ و چپ رادیکال تعلق دارد، با نگاهى ایدئولوژیک به صحنه جهانى مى نگرد، وظیفه اصلى خود را تقابل با میلیتاریسم امپریالیستى مى داند و نه از موضع یک ایرانى و یک چپ ایرانى که در این زمینه بر اساس منافع نسل هاى فعلى و آینده ایرانیان، باید اتخاذ سیاست کند، بلکه از موضع یک موجودیت جهانى و یک جهانوند و یک چپ “ضدامپریالیست” جهانى که مبارزه نکرده چپ هاى اروپایى و آمریکایى را بر دوش جهان سومى و بر گردن ورم کرده از غیرت شرقى ـ اسلامى خود احساس مى کند، با مسائل روبرو مى شود. همان گونه که ذکر شد این مواضع و این نوع نگاه، استعداد فراوانى دارد که درعمل، در کنار رژیم جمهورى اسلامى قرار گیرد و در جنبش براى صلح، به عنوان لابى جمهورى اسلامى در خارج کشور عملکرد بیابد. در جریان جنگ لبنان نمونه هاى آن را شاهد بودیم.
پرسیدید مواضع رسمى سازمان در برابر چنین سیاستى چیست؟ مواضع رسمى سازمان متکى بر همین سیاست است. در سند مصوب کنگره نهم که همچنان معتبر است نیز تاکید شده است: “ما با دخالت احتمالى نظامى دولت آمریکا در ایران مخالفیم. مخالفت ما با چنین سیاستى، در هر حال از موضع مخالفت با جمهورى اسلامى و از جایگاه آلترناتیو آن خواهد بود.” اما اینکه راهکارى مبتنى براصول برشمرده بتواند مورد استقبال ارگانهاى سازمان قرار گیرد، من بر اساس پاى بندها و مشکلاتى که در سطح مجموعه اپوزیسیون ذکر کردم، بر چنین تصورى نیستم.
تلاش ـ آیا مى توانیم تصور کنیم که سازمان پا پیش گذاشته ابتکار عمل سازماندهى سلسله اى از اعتراضات سراسرى بر علیه جمهورى اسلامى و برعلیه راه حل نظامى بدست گیرد و همه نیروها را صرف نظر از گرایشات سیاسى اشان به این اعتراضات فراخوانده و زمینه ائتلافى گسترده را فراهم آورد؟
فریدون احمدى ـ ارزیابى من این است که شوراى مرکزى منتخب کنگره دهم سازمان فداییان خلق اکثریت هرچند کوتاه مدت، اما به هرحال، فاقد توانایى وتحرک براى پاسخ گویى به این گونه الزامات و اتخاذ تصمیم هاى مهم است. متاسفانه یکى از خطیرترین و پرتلاطم ترین برهه ها در تاریخ کشور ما، همراه شده است با در خود شدن و بسته تر شدن و دست بسته تر شدن ما. به گمان من این وضعیت اگر چه کوتاه و موقت هم که یاشد، اما واقعى است و نباید انتظار غیر واقعى داشت.
تلاش ـ بى تردید هر حمله نظامى به خاک کشور مى تواند تا مدتها مبارزات آزادیخواهانه در داخل کشور را زیر سایه برده و صدمات بسیارى بدان وارد سازد. اما از سوى دیگر تجربه نشان داده است که رشد و گسترش محسوس مبارزات دمکراتیک در داخل این امید را در میان جامعه جهانى ایجاد نموده که مشکل جمهورى اسلامى بدست خود مردم ایران حل خواهد شد. در عمل نیز مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران در لحظه هاى اوجگیرى همواره مورد حمایت کشورهاى غربى قرار گرفته و بعضاً فکر راه حل نظامى را هم به تعویق انداخته است.
به این ترتیب آیا هر گونه کمرنگ شدن مرزهاى مبارزه و مخالفت با جمهورى اسلامى از سوى نیروهاى ایرانى و مردم ایران عملاً تقویت کننده فکر حل مسئله جمهورى اسلامى از طریق نظامى نیست؟
فریدون احمدى ـ دقیقا همین طور است. اولا اگر حمله نظامى محدود در شکل بمباران هاى هوایى صورت پذیرد معناى آن برقرارى حکومت نظامى و امنیتى در شکل عریان آنست و سرکوب گسترده وخشن آزادیخواهان، حمله نظامى در شکل گسترده آن هم یعنى از هم پاشیدن زیرساختهاى اقتصادى و شیرازه مدنیت جامعه و به خطر افتادن موجودیت و یکپارچگى کشور. اتفاقا مهمترین عاملى که مى تواند جمهورى اسلامى را در این زمینه به عقب نشینى وادارد دامنه گرفتن اعتراضات از داخل ایران است. تجربه جنگ هشت ساله با عراق نشان داد تنها پس از به گل نشاندن ماشین جنگى رژیم و خوددارى وسیع مردم از گرم کردن تنور جنگ، جام زهر نوشیده شد. اکنون اما متاسفانه اعتراضات گسترده اى در این زمینه مشاهده نمى شود. بخشى ازآن به خاطر امید گروهى از مردم به ایجاد تحول، از طریق حمله نظامى بیگانگان است، در میان گروهى دیگر دلیل آن وجود بى تفاوتى سیاسى است و عامل دیگر نیز تاثیر تبلیغات رژیم است. اما همان گونه که گفتید، مهمترین و موثرترین راهها، دامنه گرفتن اعتراضات در داخل کشور است. ناکارایى سایر اشکال اعمال فشار بر جمهورى اسلامى نیز خطر حمله نظامى را افزایش مى دهد. از آن جمله است فشارهاى دیپلماتیک، سیاسى و اقتصادى. اعمال اشکال معینى از تحریم ها و فشارهاى اقتصادى به نوبه خود مى تواند بر جو سیاسى وبردامنه حرکات اعتراضى و مبارزات آزادیخواهانه و تحول طلبانه موثر افتد و به برامد آشکار آنها بیانجامد.
تلاش ـ آقاى احمدى با سپاس از شما.
