تا ئیستا چهندین جار ئهم مهسهلهیه له لایهن ههندثک بهرپرسی کوردی عثراقهوه هاتووهته گؤذث که وتووثژ تهنیا رثگای چارهسهر کردنی کثشهی کورده له ئثران. دوواین کهس که ئهم مهسهلهیهی دووپات کردهوه، دکتؤر مهحمود عوسمانه( له وتووثژثک له گهص ههفتهنامهی ئاشتیدا).
وهک دهزانین ههر له کؤنهوه هاوکاریهکی نزیک له نثوان پارته سیاسیهکانی کوردستانی ئثران و عثراقدا له ئارادا بووه( به لهبهرچاوگرتنی ههموو ئهو رووداوه ناخؤشانهی که هاتوونهته پثشث). پارتهکانی ههر دوو پارچهکه خهباتی چهکدارییان رهچاو کردووه و پثکهوه ژیانیان له ناوچه سهختهکان، بهردهوام ئهوانی بهرهو هاوکاریکردنی یهکتر پاص پثوه ناوه. بهصام ئهم هاوکارییه تهنیا لایهنی سهربازی و رثکخراوهیی و ماددیی نهگرتؤتهوه، بهصکو ئهو کاتهش که مهسهلهی وتووثژ له ئارادا بووه ئهم هاوکارییه ههر بووه. ئاشکراترین نموونهش بوونی دکتؤر فازص رهسوصه له کاتی وتووثژهکانی دکتؤر قاسملو له گهص نوثنهرانی کؤماری ئیسلامی له ضییهننا.
دهزانین که بزوتنهوهی چهکداری چونکه له تونایدا نهبووه رژثمی ناوهندی بذوخثنث، ههمیشه خؤی وهک ئامرازثکی فشار بینیوه بؤ ئهوهی حکوومهته ناوهندیهکانی ئهو وصاتانهی کوردیان تثدایه مل کهچی داواکارییهانی خؤی بکا. بؤیه لهم رووهوه ههر کاتثک دهرهتانی وتووثژ رهخسابث، کهصکی لث وهرگیراوه (جا چ لثکدانهوی دروستی له سهر بووبث یا نهبووبث). لهم کاتانهدا وتووثژ ههم وهک ئامرازی سیاسی کهصکی لث وهرگیراوه و ههم وهک تاقیکردنهوهیهکی وزهی خؤ و ههم وهک پشوویهک بؤ ئهو هثزانهی که بهردهوام خهریکی شهذثکی نابهرابهر بوون.
بهصام ئهگهر ئهو کاتانه وتووثژ تهنیا یهکثک له رثگاکان بوو و تهنیا له پاص خهباتی چهکداریداو وهک پاشکؤی ئهم خهباته سهیری دهکرا، ئهوا ئیستا وهک رثگای سهرهکیی چارهسهرکردنی کثشهکه باسی لث دهکرث. گرنگترین تیؤری پاصپشتی ئهم بؤچوونهش ئهوهیه که له ئثران رهوتثکی ریفؤرم خوازی له ئارادایه و دهرفهت و لایهنی وهها ههن که دهکرث دهرگای ئهم مهسهلهیهیان له گهصدا بکرثتهوه.
بهذای من دهکرث ئهم مهسهلهیه له دوو روانگهوه بدرثته بهر لثکؤصنیهوه، یهکهم له روانگهی پرؤسهی ئهو وتووثژانهی که به ئاشکراو نائاشکرا لثرهو لهوث له ئارادا بوون ههتا قؤناغی سهرکهوتنی ریفؤرم خوازان له ئثران. دووههم له روانگهی ئهو زهمینه سیاسی و کؤمهصایهتیهی که به گشتی له ئارادایه.
سهبارهت به روانگهی یهکهم دهتوانین بصثین که له دوای سهرکهوتنی شؤذشی ۵۷ هوه پرؤسهیهکی وتووثژ له ئارادا بووه . دهسپثکهکهی به شثوهی سهرهکی وتووثژوکانی وهفدی نوثنهرایهتی گهلی کورد( پثکهاتوو له حیزبه سیاسیهکانی ئهو سهردهمه) له گهص رژیم بوو. دوواترینیشی به شثوهی سهرهکی دانیشتنهکانی دکتؤر قاسملو له گهص سهحراروودی و ئهوانی دیکه بوو. له نثوان ئهم دوو خاصهدا به هؤی ئهو گؤذانانهی که له شانؤی سیاسیدا رووویدا، حیزبی دموکرات وهک حیزبی سهرهکیی خهباتی چهکداری لایهنی سهرهکی ئهو وتووثژانه بووه، که کهم تا کورت، ئاشکراو نائاشکرا لثرهو لهوث روویانداوه. وهک بینیمان ئهم وتووثژانه که له راونگهی لایهنی کوردیهوه چنینهوهی بهرههمهکانی خهباتی چهکداری له رثگای وتووثژهوه بوو، نه تهنیا هیچ ئاکامثکی پؤزیتیضی لثنهکهوتهوه، بهصکو زهرهری گهورهی به خهباتی چهکدارانه گهیاندو سهلما که خهباتی چهکداری له تیوری(گوشار بؤ سهر دوژمن به مهبهستی مل کهچ کردنی) دوچاری ههصهی ستراتیژیک بووه. له راستیدا وتووثژ هیچ کاتثک قؤناغهکهی لانیکهم ههنگاوثکیش بهرهو پثش نهبرد. به رای من هؤیهکانی سهرنهکهوتنی وتووثژ لهم قؤناغهدا دهکرث لهم خاصانهی خوارهوهدا چذ بکرثتهوه:
ـ کؤماری ئیسلامی له دوای سهرکهوتنی شؤذشی ۵۷، قؤناغی پهرهپثدان و چهسپاندنی دهسهصاتی خؤی تثپهذ دهکرد. که واته ئهگهر وتووثژیشی کردبثت، ئهوا گهمهیهک بووه لهم پرؤسهیهدا و قؤناغ به قؤناغ کهصکی لث وهرگرتووه بؤ وهرگرتنی دهرفهتی زیاتر.
ـ رژیم سهرهرای بهصثنهکانی خومهینی له پثش به دهسهصات گهیشتنی بؤ چاره سهر کردنی مهسهلهی کهمهنهتهوهکان، هیچ کاتثک خاوهن بهرنامهیهکی گهصاصه کراو بؤ چارهسهر کردنی ئهم کثشهیه نهبووه. واته هیچ پهیوهندییهکی له گهص چهمکه مؤدثذنهکانی وهک فدرالیزم و خودموختاری و… نهبووهو وهک سهحراروودی له کاتی وتووثژ له گهص قاسملودا ئاماژهی پثدهکا تیؤرهکانی ئهوان ههصقوصاوی سهردهمی سهرهتای ئیسلامهو تازه بؤچوونی جؤراوجؤریش له سهر ئهو سهردهمه له ناو رژیمدا ههبووه.
ـ نهبوونی بهرهیهکی دیمؤکرات و پثشکهوتنخواز له ئاستی ئثراندا که پشتیوانی له چارهسهرکردنی مؤدثذنانهی کهمه نهتهوهییهکان بکا، له راستیدا ئهمه رژیمی له دؤخی پشت سهری خؤی دصنیا کردبوو.
ـ لاواز بوونی جووصانهوه له ناو کهمینهکانی دیکهدا.
ـ شهذی ئثران _ ئثراق. ئهم شهذه وصاتی بهرهو میلیتاریزه بوون پاص پثوه ناو لایهنی توندرهوی به هثزتر کرد.
ـ بوونی شهذثکی خوثناوی له ناو ههر دوو لایهندا. ئهم شهذه هیچ بذواو متمانهیهکی له ههر دوو لایهندا نههثشتبوو.
ـ پشت بهستنی خهباتی چهکداری به وصاتانی دیکهی ناوچهکه، ئهوهندهی تر لایهنی دیکهی بهدگومانتر دهکرد.
ـ پاشهکشهکردنی بهردهوامی لایهنی کوردی له ناوچهکانی ژثر دهسهصاتی و کشانهوهی بؤ ئهو دیو سنوور.
دووههم، بارودؤخی سیاسی و کؤمهصایهتی.
به رای من خاصی وهرچهرخان لهم بوارهدا، قؤناغی کؤتایی هاتنی شهذی ئثران_ ئثراقه. رژیم دهیزانی که له دوای شهذ پثویسته دؤخی ئثران ئارام بنوثندرث( درثژه پثدانی شهذ به مهبهستی سهرکوتی نهیاران و سهقام گیر کردنی دهسهصات بوو) تا ههم دهسهصاتی تهواوی خؤی به سهر وصاتدا به تهواوی دنیا نیشان بداو ههم دوای شهذ قؤناغثکی دیکه له شثوهی بهذثوه بردن له ئارادا بوو که پثویستیی به هثمنایهتیهکی زیاتر دهکرد. رووبهرووبوونهوه له گهص ئاسهوارهکانی شهذو بهرثوهبردنی گهصاصهئابووریهکانی رژیم، خهسصهته سهرهکیهکانی ئهم قؤناغه بوون. لهم قؤناغهدایه که رژیم به مهبهستی زهبر لثدانثکی بنهذهتی له خهباتی چهکداریی لایهنی کوردی، دهکهوثته خؤ و رووداوهکهی ضییهننا دهقهومث.
شهذی ئثران ـ ئثراق کاتی خؤی ههموو شتثکی دیکهی خستبووه ژثر سثبهر و رکثفی خؤیهوه، بهصام به نهمانی شهذ کثشه ناوخؤیهکان رواصهتی راستهقینهی خؤیان دهنوثنن و ئیتر لثرهوه رژیم له وتووثژی نهثنی وهک ئامرازثکی کوشنده له دژی لایهنی ئؤپؤزیسیؤنی کوردی کهصک وهردهگرث.
رژیم لهم کاتهدا له ترس و نیگهرانیی لایهنی کوردی( له کؤتایی هاتنی شهذی ههشت ساصه) کهصکی وهرگرت و قؤستیهوه. له راستیدا رووداوی ضییهننا خاصی کؤتایی قؤناغی یهکهم واته قؤناغی نائاسایی شهذه. ههصبهت ههرچهند دوای ئهم قؤناغه شهذی پارتیزانی درثژهی کثشاو چهند ساصی تر ی خایاند، بهصام ئیستا ئیتر له دؤخثکی دیکهدا بهرثوه دهچوو ـ کؤتایی شهذی ئثران و ئثراق_ به نهمانی شهذ بهره بهره کثشه ناوخؤییهکان بهرجهسته دهبنهوهو ئاص و گؤذهکانی ناو رژیم دهست پثدهکهن که سهرئهنجام خؤی له دیاردهی بهرهی دووی خوردادا دهبینثتهوه. رثک ههر لهم قؤناغهیشدایه که دهسهصاتی کوردی له کوردستانی ئثراق به گوشار سهرخستنی ئؤپؤزسیونی کوردی ئثرانی، کؤتایی به قؤناغی شهذی چهکداری دثنث.
دووی خورداد له گهص خؤی رهوتثکی به کوص و کفی سیاسی و کؤمهصایهتی و فهرهه نگی دثنث که هومثد به ئاص و گؤذی ئاشتی خوازانه و له سهره خؤ تهواو به هثز دهکا. ئهمه هومثدثکی گهوره تهنانهت له ناو بهشثکی بهرچاوی ئهوانهشدا چث دهکا که دهنگیان به دووی خورداد نهدا. لثرهوه هومثد به وتووثژ وهکوو ئامرازثکی مهدهنی و مودثرن بثگومان گهشه دهکا. بهصام رابردوویهکی تاص له بهر دهستدایه و لایهنی ئؤپؤزسیونی کوردیش له فشاری سهربازیی خؤی بؤ سهر رژیم کهوتووه. ههر وهها لایهنی کوردی رایگهیاندووه که بؤ وتووثژ مهرجی خؤی ههیه وحازر به وتووثژی نهثنی نیه. لثرهدا لایهنی کوردی له رهوتی ئهو رووداوانه هثز وهردهگرث که ناوچهکهی گرتووهتهوهو ئهمه دهکا به بهدیلی گوشاری سهربازی.
لهم قؤناغهوه ههتا قؤناغی ههصبژاردنهکانی مهجلیسی حهوتهم که خاصی کؤتایی رهوتی ریفؤرم خوازانهی بهرهی دوووی خورداد له ئثرانه، ئهگهر چی شایعهی وتووثژ له نثوان ههر دوو لایهندا به گوث دهگا، بهصام لانی کهم شاهیدی رووداوی وهک تیرؤری ضییهننا نین تا به رهسمی سهلمثنهری ئهوه بثت که هثشتا وتووثژههر بهردهوامه. له راستیدا زهمهنی نثوان دووی خورداد و مهجلیسی حهوتهم که رهنگه شیاوترین و لهبارترین قؤناغی وتووثژ بؤ ههر دوولایهن بوو، هیچی لهنهکهوتهوه. رهنگه ههوصی زؤریش درابث، بهصام به هؤی هاودژیی له ناو رژیمدا و به هؤی ئهوه که رژیم هثشتا ههندث له تایبهتمهندییهکانی قؤناغی دهورانی شهذو پثش شهذی ماوه( وهک نهبوونی گهصاصهیهکی مودثرن) به ئهنجام نهگهیشتوون.
بهصام که ئثستا باصی پاوانخواز دهستی ههره باصای پهیدا کردووه وکؤنتذؤصی مهجلیسیشی گرتؤته دهست وکؤتایی به رهوتی ریفؤرم خوازی دووی خورداد هثناوه، دؤخی کوردی بهرهو کوث دهذوا. رثک له دؤخثکی وادایه که ههندثک کهس باس له وتووثژ دهکهن و وهک رثگا چاره سهری کثشهی کورد له کوردستانی ئثران باسی دهکهن. جا داخؤ له پارسهنگثکی سیاسی وههادا پثشنیارثکی وا تا چهنده دهرفهتی پراکتیزه کردنی ههیه. به رای من ئهم پثشنیاره زؤرتر پشت ئهستور به دؤخی ناوچهکهیه( هاتنی ئامریکا و به هثز بوونی دؤخی کورد له ناوچهکه) ئهوانهی باس لهمه دهکهن زؤرتر لایهنی دهرهکی دهبینن ههتا دهروونی. جگه لهمه پهیوهندی رژثم له گهص کوردهکانی ئثراق باشه و له کوردستانی ئثرانیش دهرفهتی جووصانهوهی فهرههنگی رهخساوه (رهنگه دهرکردنی ههفته نامهی ئاشتی ترؤپکی ئهم مهسهلهیه بث. ئهم ههفته نامهیه ههوص دهدا نوثنهری داکؤکی کردن له مافهکانی کورد بث و پلؤرالیزمثکی فیکری له بابهته بصاوکراوهکانی خؤیدا رهچاو دهکا). ههر وهها به پثی ههوالثک که رؤژنامهی هاوصاتی بصاوی کردؤتهوه، وهفدثکی رژیم له کؤبوونهوه له گهص کوردهکانی ئثراق پشتیوانیان له دابهش بوونی ئثراق به سهر سث ناوچهی کوردی و سوننی و شیعهدا کردووه. ههر وهها دؤخی راوهستاو و مهندی ئؤپؤزیسیؤنی کوردی ئثرانی، ههندث بهرهو ئهوه پاص پثوه دهنث که له رثگای وتووثژهوه تاکانثک به دؤخهکه بدرث. بهصام ئهمه تا چهنده مومکینه.
به رای من ئهگهر چی ئثستا دؤخی دهرهکی فشارثکی گرنگه بؤ سهر رژیم، بهصام شکستی رهوتی ریفؤرم خوازی دووی خورداد، به گشتی زهمینهی وتووثژی گهلثک لاواز کردووه. له دؤخثکی وادا گهر وتووثژ له ئارادا بث، باصی پاوانخوازی ناو رژیم ههر بهو روانگه و نیهتهی جارانهوه سهیری دهکا. واته دهبث نهثنی بثت و ئهگهریش کرا کهصکی پثویستی لثوهرگرث. ههروهها وهک زهمینهیهکی دیکهی پثشبذکث له گهص ئامریکادا سهیری دهکا.ئهگینا ناکرث له نهبوونی گهصاصهیهکی مودثرن و له بارودؤخی سهرکوتی ریفورم خوازی رهچاوی وتووثژ بکرث به مهبهستی چاره سهر کردنی راستهقینهی کثشهکان.
