دهمین گردهمائی سران کشورهای “بریکس” در افریقای جنوبی، همزمان با یکصدمین سالگرد تولد نلسون ماندلا در روزهای بیست و پنج و بیست و ششم ژوئیه امسال برگزار شد. طبق معمول، این واقعه مهم بین المللی توسط رسانه های تجاری و دولتی غربی به حاشیه رانده شده و از حد و اندازه یک خبر کوتاه فراتر نرفت. می دانیم که این اجلاس بە فاصله چندین ماه از اجلاس شانگهای بر گزار می شود که در آن بخش عظیمی از سران کشورهای آسیای میانه شرکت داشتند. در اجلاس امسال “بریکس” تمرکز ویژه ای روی قاره آفریقا شده بود. در اجتماع سران تشکیل دهندگان اصلی این اجلاس (برزیل، روسیه، هندوستان، چین و آفریقای جنوبی)، سران حدودا بیست کشور دیگر جهان سوم که عمدتا آفریقائی بودند، بعنوان ناظر و میهمان حضور یافته بودند. در این مختصر من تلاش می کنم نظری کوتاه به سند نهائی این اجلاس انداخته و گزارشگونه ای از مضمون سند نهائی را ارائه داده باشم.
در این سند بیست و سه صفحه ای، به صد و دو ماده موضوعی مورد توافق پرداخته شده است. تلاش من بر این است تا در حد توان به سرفصل های موضوعی مهمترین مسائل مطرح شده بپردازم. تفسیر نوشته ها، نانوشته ها، گفته ها و ناگفته های سفیدی های بین خطوط را به خوانندگان می سپارم.
شعار محوری این اجلاس “همراهی و همگامی مشترک در راستای رشد مشترک همگانی و اشتراک در ثمرات بهره وری های انقلاب چهارم صنعتی” می باشد. منظور از انقلاب چهارم صنعتی، انقلاب تکنولوژی دیجیتال و اینترنتی و کوانتم می باشد.
در این سند در حالیکه از اتحادهای منطقه ای از قبیل آمریکای لاتین، اجلاس شانگهای و افریقا در راه تلاش جهت همکاری های تعاونی بخاطر بهره برداری مشترک از امکانات رشد همگانی مشترک حمایت می گردد، سازمان ملل متحد را بعنوان مرکزی ترین ارگان بین المللی جهت تصمیم گیری های بین المللی، تنظیم نظامی حقوقی قانونی بین المللی شناخته دانسته و خواهان اشتراک فعال تر و واگذاری کرسی های بیشتری برای نمایندگان کشورهای جهان سوم در شورای امنیت و دیگر ارگان های وابسته به آن می باشند. ضمن اشاره به تصویر عینی امروزین مرکز بندی های قدرتمند اقتصادی سیاسی بین المللی، نقش امروزین کشورهائی مثل هندوستان، آفریقای جنوبی و برزیل بعنوان اعضای دیگر بریکس مشمول چنین حقوقی در شورای امنیت می باشند. “بریکس” مناسبات و پرینسیپ های بین المللی را بر پایه های احترام متقابل به استقلال کشورها در کنار برخورداری از حقوق برابر بر پایه های مناسبات دموکراتیک در راستای همکاری های مشترک جهت منافع تامین منافع همگانی می شناسد.
تلاش در راستای تنظیم مناسبات بین المللی بر پایه های پلورالیسم بین المللی “مالتی لترالیسم” در راستای تعمیق دموکراسی، حقوق بشر، جهت تامین صلح، رفاه و آسایش مردم خصوصا در کشورهای در حال توسعه با تاکید بر فراهم کردن عرصه های هر چه فراخ تری جهت بهره گیری از تکنولوژی نوین دنیای دیجیتال می باشد. در این سند به کرات به برجسته کردن نقش سازمان ملل متحد و گسترش نقش کشورهای در حال توسعه در آن و افزایش نقش آن بعنوان ارگانی در راستای تنظیم مناسبات و تدوین بیشتر قوانین بین المللی برای بشریت می پردازد. در کنار آن به مبازره بر علیه فساد، رشوه، دزدی، تامین مالی تروریسم بین المللی و هر نوع تروریسم پرداخته و تهدید های یکجانبه بعضی کشورها ( آمریکا، انگلیس و بعضی کشورهای غربی) جهت تحدید یکطرفه و تهاجم به کشورهای ضعیف تر جهت تعویض دولت ها و دیگر اهداف ژئوپولیتیک را زیر انتقاد می گیرد.
این سند تشکیل ارگان ها و نهادهای تامین امنیت منطقه ای را زیر پرچم سازمان ملل متحد توصیه میکند و خواهان هرچه بیشتر برجسته تر شدن نقش سازمان ملل در حل معضلات بین المللی و تامین صلح در مناطق متشنج می باشد. در کنار آن این سند جامع به تک تک مسائل مرکزی مهم بین المللی پرداخته و در مورد همه آنها نظر و راهکار خویش را ارائه می دهد. این مسائل از انرژی، آب، محیط زیست، مسائل جمعیتی، کشاورزی گرفته تا به چگونگی رشد فنی تکنولوژیک و بهره وری از تکنولوژی مدرن جهت رشد یابی فزاینده تکنولوژیک اقتصادی اجتماعی می پردازد.
از چگونگی مدیریت فجایع طبیعی و محیطی گرفته تا چگونگی بهره برداری هر چه بیشتر و بهتر از امکانات دریایی، از چگونگی گسترش تاسیساتی و ترانسپورت زمینی، دریائی و هوائی گرفته تا چگونگی ابادانی شهرسازی و تامینات زیست شهری می پردازد. از چگونگی بهره وری از دانش و تکنولوژی بیولوژیکی گرفته تا واکسیناسیون و از بین بردن بیماری های مسری منطقه ای. از آزادی زنان و تشکیل نهاد ویژه زنان “بریکس” گرفته تا تامین امکانات رشد آزادانه جوانان و تعلیم و تربیت علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی آنان می پردازد.
این اجلاس بصورت مشخص به مسائل امنیتی خاورمیانه، مساله اسرائیل و فلسطین، وضعیت تشنج و جنگ در یمن، امنیت شمال آفریقا، مساله اورشلیم و مساله کره شمالی پرداخته و در مورد همه آنها از استفاده از متدهای مذاکره، احترام متقابل، عدم دخالت های نظامی و غیره حمایت کرده و هر نوع تروریسم، تامین مالی تروریست ها و استفاده از شیوه های تجاوزگرانه و نقض کننده حقوق بشری را محکوم می کند.
این اجلاس با تاکید بر استقلال کشورها و احترام متقابل خواهان آن می باشد تا حل مسائل افغانستان توسط خود مردم آن کشور، حل مسائل سوریه به مردم سوریه واگذار گردد. آنها خواهان مذاکرات میان کشورهای خلیج بوده و خواهان رفع تشنج در منطقه می باشند. آنها خواهان حفظ و پایبندی به توافق نامه برجام میان ایران و سایر کشورهای امضا کننده آن می باشند. آنها کاهش تشنج در منطقه شبه جزیره کره حمایت می کنند و از ادامه و پیشرفت مذاکرات در این زمینه خشنود می باشند. آنها کشاندن رقابت ها مسابقات نظامی تسلیحاتی به فضا را بعنوان خطری جدی برای بشریت ارزیابی کرده و خواهان نقش فعالتر سازمان ملل متحد در جلوگیری از این امر می باشند. آنها از نقش نیروهای صلح زیر پرچم سازمان ملل متحد در مناطق متشنج حمایت کرده و نقش کارآفرین آنها را می ستایند. در این زمینه به نمونه مثال توافق میان اتحادیه آفریقا و شورای امنیت سازمان ملل در زمینه خاموشی سلاح ها در افریقا تا سال ۲۰۲۰ را بعنوان موفقیت بزرگی ارزیابی می کنند.
سند “بریکس” بر گسترش مناسبات توریستی، فرهنگی، تعلیماتی تحصیلاتی، هنری، ورزشی و غیره میان کشورهای دوست و جهان سوم اشاره کرده و نه تنها خواهان بسط و گسترش چنین مناسباتی می باشند، بلکه بصورتی مشخص در تک تک این موارد به تشکیل نهاد ها و ارگان های ویژه همکاری های میان دولتی توسط اعضای “بریکس” جهت فورمولبندی و اجرای چنین پروژه هائی می باشند. بسط و گسترش مناسبات ورزشی بوسیله راه انداختن تورنمنت ها و مسابقات ورزشی دوره ای، یا گسترش مناسبات در زمینه فیلم، سینما، هنر و غیره را از طریق تشکیل ارگان های همکاری مشترک در تلاش است تا به مرحله اجرا در بیاورد.
“بریکس” خواهان گلوبالایزیشنی می باشد که موجب رفاه و توسعه مردم تمام کشورهای باشند، نه موجب فقر اکثریت به قیمت ثروت اندوزی برای اندکی. در این راستا آنها خواهان توسعه و گسترش و تعمیق سیاست های مالی و پولی “مانیتری و فیسکال” در عرصه کشورهای در حال توسعه بوده و خواهان پیاده کردن سیاست هائی در راستای توسعه تکنولوژیک، اقتصادی همه این کشورها در راستای تامین رفاه همگانی باشد. از جمله در این زمینه به تاسیس بانک ویژه توسعه توسط “بریکس” در برزیل یکی از این تصمیمات می باشد.
آنها در حالیکه از شکل گیری نهادهای تصمیم گیری و اجرائی میان دولتی و تشکیل بانک های ویژه سرمایه گذاری، تامین اعتبار جهت پیاده کردن چنین پروژه هائی حمایت نموده و تشکیل می دهند، از نقش بیشتر کشورهای در حال توسعه در بانک جهانی و صندوق بین المللی مالی حمایت مینمایند. آنها از ظهور پدیده “بیت کوین” یا اسکناس دیجیتالی، یا “کریپتو کارنسی” حمایت کرده و آن را بعنوان وسیله ای جهت رهائی از وابستگی به اسکناس های دیگری مثل دلار آمریکا اعلام کرده و بصورت وسیله ای جهت تامین و تعمیق نظام تبادل ارزشی تعاونی منطقه ای از آن نام می برند. این نظام پولی دیجیتالی میتواند به میزان راحت تری به انباشت ارزشی در مقیاس منطقه ای و بصورتی غیر وابسته می تواند به میزان بیشتری امکانات رشد اقتصادی منطقه ای را فراهم نماید.
آنها در عین حالیکه از تعدیلات گمرکی استقبال می نمایند، خواهان تعدیلات و ایجاد گشایش بیشتر در زمینه های تجارت بین الملل می باشند. آنها در این زمینه نه تنها از اقدامات مسئولان مربوطه کشورهای عضو “بریکس” در این زمینه استقبال می نمایند، بلکه خواهان چنین تعدیلاتی در عرصه های دیگر بین المللی از جمله سازمان تجارت بین المللی می باشند. آنها در راستای نظام مالیاتی، نظام حسابداری حسابرسی، نظام پولی یونیفورمی در میان اعضا در این راستا حرکت می نمایند تا حرکت های یونیفورم و همگون آنها را در این راستا هرچه بیشتر آسان نماید.
