اخباری که از فعالیت های زیست محیطی در دریای خزر مخابره می شود بسیار زیاد است. هر روز در خبرها می خوانیم و می شنویم که سازمان محیط زیست، فلان فعالیت را برای بهبود اوضاع زیست محیطی دریای خزر انجام داده است. اما هنوز سواحل خزر در گیلان از آلوده ترین سواحل دریای خزر است. به راستی چرا با وجود اتخاذ تمهیدات مختلف مساله آلودگی زیست محیطی در دریای خزر به هیچ وجه مهار نشده است؟
پارادایم های زیست محیطی در دریای خزر متنوعند. از مهاجرت پرندگان به تالاب انزلی گرفته تا صید ماهی از دریا و همچنین وارد شدن فاضلاب مراکز صنعتی به رودخانه ها و دریا از جمله معضلات زیست محیطی گیلان است.
چرایی عدم رفع این مشکلات بیش از هر چیز به نقش کمرنگ نهادهای محیط زیست در گیلان بر می گردد. سازمان محیط زیست گیلان هر چند حضور پر رنگی در رسانه ها دارد اما گامهای موثری در پیشگیری از معضلات زیست محیطی انجام نمی دهد. به طور مثال چندی پیش خبر رسید که یک لکه دریایی به مساحت ۸۰ کیلومتر مربع به سمت سواحل گیلان در حرکت است. اخبار پیشروی این لکه دو روز توسط مسوولان محیط زیست منتشر می شد، اما در هیچ یک از خبرها به راهکاری برای جلوگیری از پیشروی این لکه دریایی اشاره ای نشده بود. از وقتی که این لکه به ساحل رسید دیگر هیچ خبری درباره آن منتشر نشد.
نمونه دیگر بحث بر سر ساخت کنار گذر انزلی و تالاب این شهر بود که اختلاف سازمان محیط زیست با مسوولان اجرایی ارشد استان مدتها در صدر اخبار استان قرار گرفته بود. ظاهرا مخالفت‌های محیط زیست با عدم اجرای این طرح بدون در نظر گرفتن ضرورت ساخت کنار گذر انجام می‌شد.
محافظت از منابع دریایی هم تا به امروز چندان جدی گرفته نشده است. در ادامه اختلافات گسترده کشورهای حاشیه دریای خزر بر سر تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، صید بی رویه و بدون حساب و کتاب خطری جدی برای منافع دریای خزر محسوب می‌شود. دیر زمانی از فاجعه صید فراتراز مجاز و قاچاق ماهیان خاویاری در دریای خزر نمی گذرد. فاجعه ای که منجر به ممنوعیت صید این نوع مرغوب ماهی شد. اگر به زودی سیاستی حساب شده برای صید در دریای خزر اندیشیده نشود به زودی منابع دریایی به حدی کاهش می یابد که صید ماهیان معمولی نیز با مشکل مواجه شود و وقوع این اتفاق یک بحران عظیم اقتصادی را به وجود خواهد آورد.
در مورد ورود فاضلاب شرکت‌های صنعتی به رودخانه‌ها و دریا نیز تا به امروز تنها به تذکرات و جریمه های معمولی اکتفا شده است. نهادی که شرکت ها را به خاطر این مساله جریمه می کند باید با ارایه طرحی مطالعه شده، روشی را برای انهدام این فاضلاب پیشنهاد کند.
در کنار اینها باید به مساله آلودگی سواحل دریای خزر در گیلان نیز اشاره کرد. سواحل گیلان را شاید بتوان آلوده ترین سواحل کشور دانست. گویا هیچ حساسیتی برای پاک کردن سواحل از زباله ها وجود ندارد. اگر بپذیریم که گیلان یکی از استانهای کشور است که از پتانسیل بسیار زیادی برای گردشگری برخوردار است، ادامه بی‌توجهی به دفع زباله ها در سواحل که در چند سال اخیر نمود بیشتری یافته است فرصت‌های اقتصادی پیش رو و درآمدهای حاصله از جذب توریست را از بین می برد.
حفاظت از منابع طبیعی و دریای خزر مساله ای نیست که با برگزاری چند سمینار سطحی و غیر کارشناسی و یا مانورهای رسانه ای تحقق یابد. دریای خزر پتانسیل بسیار زیادی برای بهره برداری دارد که با بی توجهی به معضلات زیست محیطی از دست خواهد رفت.
