توازن دنیا بە هم خوردەاست. دیگر آمریکا آن قدرقدرت جهانی نیست کە بتواند نقشی بی چون و چرا در روند تحولات جهانی ایفاء کند. ما وارد دورانی چند وجهی شدەایم با ظهور قدرتهای جهانی و منطقەای در اقصاء نقاط جهان.
در چنین شرایطی، چین از لحاظ اقتصادی اسب پر قدرت خود را می تازاند، و روسیە هم اسب پر قدرت نظامی ـ تسلیحاتی خود را. آمریکا نیز کماکان با تسلط بر بازارها و کانالهای مالی دنیا و نقش ٢۵ درصدی خود در اقتصاد جهان، هنوز اصلی ترین قدرت جهان است البتە با تمایل اجباری بە کاهش آن!
مسائل متعددی بە کاهش نقش آمریکا در جهان کمک کردند، از جملە بحران مالی ٢٠٠٨، کاهش رشد اقتصادی در مقابل چین و تاثیرات راەاندازی جنگها و پیامدهای آن برای این کشور کە مهمترین نمونە آن عراق و افغانستان هستند.
اما آمریکا عقب ننشستە است. این کشور هنوز امید دارد کە بتواند از پیشرفت چین جلوگیری کردە و هژمونی خود را دوبارە بازیابد. آمریکا هنوز علیرغم توان نظامی روسیە، اما نسبت بە ضعف اقتصادی آن خوش بین است و بنابراین بە توقف ماشین جنگی آن امیدوار. در واقع هنوز چین بە قدرت اول دنیا فرانروئیدەاست تا ایالات متحدە خود را بە دست سرنوشت مقدر خود سپردەباشد. مهمترین ضعف کشورهای رقیب آن، عدم بازتولید مشروعیت ملی این دولتها از طریق بازی دمکراسی، انتخابات و آزادی ای است کە کشورهائی مانند چین و روسیە از نبود آن و یا ضعف های ساختاری از آن رنج می برند. در واقع کشورهای اتوریتەگرا و استبدادی از نبود انسجام ملی در رنجند و این بمنزلە پاشنە آشیل آنهاست.
یکی از فرصتهای ایالات متحدە برای بازیافتن هژمون خود، افتادن کشورهای رقیب آن در باتلاق جنگ است. تاریخ بە ما می گوید کە یکی از علل فروپاشی شوروی، لشکرکشی بە افغانستان و افتادن در جنگی طولانی با تلفات و هزینەهای زیادی بود کە نە تنها اتحاد شوروی از عهدە آن برنیامد، بلکە شکست در آن، اتوریتە و موقعیت این کشور را در سطح جهانی تضعیف کرد و شرایط فروپاشی آن را مهیا نمود. در واقع آمریکا با قضیە افغانستان از شوروی انتقام سخت شکست خود در ویتنام را گرفت، و پازل بحران نظم شرق را کامل نمود.
حالا هم ایالات متحدە در بحران اوکرائین بدنبال چنین مسئلەای است. تحریک روسیە و کشانیدن این کشور بە داخل اوکرائین از طریق تجاوز نظامی، می تواند روسیە درگیر گرفتاری های اقتصادی و کرونا را چنان در باتلاق جنگ و پیامدهای اقتصادی و مالی آن فرو ببرد کە منجر بە تضعیف بیشتر این کشور شود. در واقع بعد از پیشروی های روسیە در سوریە کە منجر بە بازگشت قدرت روسیە بە صحنە جهانی شد، دخالت نظامی مسکو در اوکرائین، در شرایطی کە دولت این کشور علیە روسیە است، می تواند فجایع بزرگی برای روسیە بە بار آورد.
روسیە در شرایط بسیار دشواری گیر کردەاست. از یک طرف عقب ننشستن اوکرائین از خواست خود مبنی بر عضویت در ناتو، و از طرف دیگر درگیرشدن در یک جنگ جدید، این کشور را با معضلات جدی روبرو می کند.
در شرایط فعلی آمریکا کماکان هم قدرت اقتصادی دارد و هم قدرت نظامی، چین قدرت اقتصادی دارد و روسیە قدرت نظامی. در این بازی سە وجهی، آمریکا کماکان موقعیت برتر دارد. اینکە از دل چنین موقعیتی چە بیرون می آید کاملا وابستە بە نوع نگاە و ارزیابی حاکمان از سیاست لحظە هم هست.
