بخش نخست
میزان مشارکت در انتخابات زیرمجموعه رفتار انتخاباتی میباشد. بررسی رفتار انتخاباتی و میزان مشارکت مردم در جوامع غربی پیشینه و قدمتی۵۰ ساله دارد. اما در میهن مان ایران بررسی رفتار انتخاباتی ،حوزه نسبتأ جدید پژوهشی است، که میزان قدمت و عمق این حوزه از مطالعات، رابطه مستقیمی با میزان و عمق دمکراسی در هر کشور دارد. فارغ از تمام مسائل بررسی رفتار انتخاباتی از زوایای گوناگون از جمله تمایل و عدم تمایل مردم برای شرکت در انتخابات با هر صفتی در ایران به لحاظ عدم استفاده از علوم سیاست، ارتباطات و آمار، روانشناسی، انسان شناسی و تاریخ غریب مانده چرا که رفتار سیاسی انسان در محل تلاقی شاخه های علوم مزبور قرار میگیرد. بنابر این اندیشه ورزان و کنشگران اپوزیسیون ایران در بررسی پدیده در دیدارهای سیاسی از جمله انتخابات از چارچوب علم جامعه شناسی کمک میگیرند. پردازش و تعیین چرائی عدم استفاده از علوم گوناگون پیشگفته و عادت به استفاده از علم جامعه شناسی فرصت خاص میطلبد. اما در بررسی رفتار اتنخاباتی مولفه های اربعه یا چهارگانه ۱- نقش مردم یا رای دهندگان ( شرکت کنندگان ) ۲- احزاب و گروههای سیاسی ۳- رسانه هاوسائل ارتباط جمعی و عامل چهارم که در ایران نقش برجسته تری دارد ” خواست و نگرش حاکمیت ” نامیده میشود. در ایران اگر مولفه های چهارگانه را رتبه بندی کنیم و از آمارهای گوناگون رسمی اعم از دولتی و خصوصی برخوردار باشیم میتوان تا حدودی مرتبه بندی به قرار : نقش مردم و خواست و تمایل شان در انتخابات، خواست و نگرش حاکمیت احزاب و نیروهای سیاسی و وسائل ارتباط جمعی در رتبه های بالا قرار خواهند گرفت. علت مغایرت در رتبه بندی مولفه در ایران و آموزه های برآمد رفتار اتنخاباتی جوامع غربی، تفاوت شرایط اجتماعی – فرهنگی و پیشینه مبارزات پارلمانتاریستی میباشد.
انتخابات نهم مجلس بهانه ای شد تا نگاهی به ادوارگذشته انتخابات ایران از دریچه آمار بیفکنیم. شاید آمار مربوطه که برآمد رسمی دولت بوده ( که اگر آمار مراکز دیگری از پژوهشگران و آمارگران مراکز غیر دولتی هم بود ) پردازش رفتار انتخاباتی مردم ایران از زاویه آماری کارآمدی فراتر از تلاشهای صورت گرفته، میدانست. اما نبود آمار بازخورد فعالیت مراکز غیر دولتی آمارگیری، دلیل کافی برای انکار آمارهای رسمی نبوده و در این فرصت کوشیدم علیرغم تمامی محدودیت های کتاب شناسی و نتایج آماری از دو نشریه صبح امروز و کیهان و گزارشات آنان در برهه انتخاباتی استفاده نمایم. به گمان کنشگران و ناظران سیاسی بیطرف، پردازش آماری و افکار سنجی مردم در برش های از موسم های سیاسی فواید بسیار دارد. از جمله فواید افکار سنجی میتواند این باشد که اپوزیسیون دچار پیشداوری و قضاوت عجولانه نشده تا بر اساس آن نسخه های غیر قابل مصرف تجویز نماید و مردم بجای دقت در نسخه های آن راه روند که خود میخواهند خواهند رفت. به اصل مطلب و محور مقال برمیگردم.
آمار موجود نشان میدهد که بطور متوسط بیشتر از ۶۰% واجدین شرکت در انتخابات ریاست جمهوری به پای صندوق ها رفته اند. میانگین مشارکت در انتخابات مجلس ۶۵% میباشد. هر گاه آمار موجود را با موضع رفیق فرخ برابر هم قرار دهیم یک همبستگی بین بالا بردن میزان مشارکت در انتخابات مجلس نسبت به ریاست جمهوری با محور موضع رفیق فرخ که انتخابات مجلس را عمل مدنی قومی در منطقه ای میبیند و بر آن تاکید می ورزد مشاهده میکنیم. تطابق آن آمار و این موضع با وضعیت روانشناسی توده ها نیز نتیجه ای جز این نخواهد داشت که در ایران با در نظر داشت زیست اجتماعی خود در انتخابات مجلس، خواست و تمایل مردم در انتخابات متصف به مدنی و قومی بوده و بر خواست و تمایل حاکمیت غلبه دارد اما در زاویه واگرائی با حاکمیت نمیباشد و در انتخابات ریاست جمهوری سطح مشارکت فارغ از مسائل مدنی و سراسری انتخابات، باز نقش مردم استان محل تولد و زادگاه و قوم ریاست جمهوری منتخب مربوطه در مقایسه با دیگر استان ها بالاتر میباشد.
اما یک ماه دیگر ( ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ ) انتخابات مجلس نهم برگزار خواهد شد. سازمان ما به همراه سازمانهای سیاسی چپ و جمهوریخواه مواضع زود هنگام نسبت به نحوه شرکت در انتخابات مجلس نهم را به اطلاع هواداران خود رسانید. اینکه واکنش توده ها بویژه با در نظرداشتن منطقه ای و مدنی بودن انتخابات مجلس بر محور رفتار مدنی مشارکت جویانه خواهد بود کوچکترین شکلی وجود ندارد و قلم نیز خود را موظف به تجویز نسخه نمیداند و قصد به چالش کشانیدن باورمندان به تحریم را ندارم. اما میتوانم تاکید کنم که تحریم انتخابات بویژه انتخابات مجلس به لحاظ پیچیده ای نمیتواند احساس مشارکت در انتخابات را تضعیف نماید. چرا که جدول مقایسه ای که بعد ارائه خواهد شد. در صد شرکت کنندگان انتخابات را در مجلس و شوراهای شهر و روستا مدرک مستحکمی است که ناکارآمدی سیاست تحریم را نشان خواهد داد. حسین قاضیان که در حوزه افکار سنجی مردم پیشینه دارد در کنار تلاش عباس عبدی، بهروز گرانپایه آمار گیری در خارج از مراکز دولتی انجام میدادند که منجر به راه اندازی مرکز آمارگیری و افکار سنجی خصوصی گردید. نامبرده اعتقاد به دو مولفه دارد که کاهش یا افزایش مشارکت در حوزه اتخابات را سبب میگردد. که آنها را به قرار: خصوصیات قومی مذهبی و بعضأ طایفه ای در قومی خاص ( که عمومأ خصوصیات قومی و مذهبی همپوشانی دارد مثلأ تسنن در اقوام کرد و بلوچ و تشیع نزد دیگر اقوام آذری، فارسی …) مولفه دوم سطح توسعه انسانی عنوان میشود. سطح توسعه انسانی ترکیبی از عناصر تولید اقتصادی، سطح تحصیلات و سواد و سطح بهداشت میباشد. در صورت باور به دو مولفه مزبورهر آیینه آنها را با در صد مشارکت مردم در منطق قومی و مذهب خاص کنار هم قرار میدهیم در مقابل هم قرار میگیرند. آمار ارائه شده مطبوعات مستقل دوم خردادی بویژه صبح امروز و خرداد که از استنتاجات آماری آنها استفاده شد و در کنار آمار روزنامه کیهان نشانده شدند هر دو تریبون جناح ها حداقل در حوزه اتنخابات مجلس و شوراها در نقش فعال و گسترده مردم در حمایت از منافع منطقه ای و قومی گامی به عقب نگذاشته اند یعنی هر جا که نقش مردم را در سطح بالایی میبینی یعنی که مردم هر جا که برای محیط پیرامون خود بویژه مشارکت گسترده ای داشته اند. هر چند که در تمامی انتخابات نظارت استصوابی مرتبط با عرصه محدود یا وسیع موضوع انتخابات وجود داشته و اعمال میگردیده است.
ادامه دارد
