آقاى احمدى رئیس جمهور حکومت اسلامى ایران زیر فشار کشورهاى اروپائى اعلام کرده بود که جمهورى اسلامى پاسخ به پیشنهادهای اروپا را در اواخر مرداد ماه (مصادف با ٢٢ اوت، آگوست) خواهد داد.
آیت‌الله خامنه‌اى چند روز پس از آن در سخنانى، مذاکره با آمریکا در مورد مناقشهء هسته‌اى را بى مورد خواند و سپس لاریجانى در مقابل اصرار کشور هاى اروپائى اعلام کرد که فشار به ایران براى پاسخ قبل از موعد کمکى به حل مناقشه نمیکند.
طبق گزارش خبرگزارى‌ها: “هشت کشور بزرگ صنعتى جهان که به گروه هشت معروفند، شامل آمریکا، بریتانیا، روسیه، فرانسه، آلمان، ایتالیا، کانادا و ژاپن هستند و روسیه در حالى در تعیین ضرب‌الاجل براى ایران با دیگر اعضاى این گروه همراه شده است که رئیس جمهور این کشور پیش‌تر با تعیین چنین ضرب‌الاجلى ابراز مخالفت کرده و آن را باعث کشانده شدن مناقشه اتمى ایران به بن‌بست خوانده بود.”
موضوع جالب توجه در بالا تغییر موضع روسیه در رابطه با تعیین ضرب‌الاجلى است که بى‌شک حداقل به لحاظ روانى با واقعهء سر بریدن دیپلمات‌هاى روسى درعراق و نمایش آن در اینترنت نمیتواند بى‌ارتباط باشد. این واقعه میتواند در مبارزه با تروریسم روسیه را به آمریکا نزدیک‌ترکرده باشد. تروریست‌ها قطعا با این عمل خود اشتباه مهلکى را مرتکب شدند که آثارش را در ماه‌هاى آینده خواهیم دید.
جورج بوش رئیس جمهور آمریکا در تمام اشارات مربوط به مناقشهء هسته‌اى با حکومت ایران، مقامات ایرانى را به وقت‌کشى متهم کرده است.
آخر مرداد ماه، تاریخ تقریبى اعلام شده از طرف آقاى احمدى‌نژاد براى پاسخ به پیشنهادهای اروپا چه مزیتى براى طرف ایرانى دارد؟
میتوان در این باره به گمانه‌زنى پرداخت. اگر باور عمومى درست باشد که حکومت ایران با هدف کشتن وقت سیاست‌هایش را تنظیم میکند، آخر مرداد ماه معناى خاصى پیدا خواهد کرد.
انتخابات نوامبر امسال در آمریکا، بسیارى از جمهوریخواهان را بیش از سال‌هاى قبل نگران کرده است. جنگ در عراق و تروریسم که تاکنون از سوى جمهوریخواهان بر آنها تأکید ویژه‌اى میشد، گر چه کماکان در صدر نگرانی‌هاى راى‌دهنگان آمریکائى قرار دارند، اما پیشرفت مورد نظر را نداشته‌اند. با کمتر شدن رضایت مردم آمریکا نسبت به سیاست‌هاى بوش در قبال دو موضوع مهم بالا، دموکرات‌ها امید زیادى به کسب پیروزى درانتخابات آینده براى به‌دست آوردن اکثریت درمجلس نمایندگان و سناى آمریکا را دارند. کسب اکثریت در سنا براى دموکرات‌ها در انتخابات پیش رو بسیار سخت است، اما پیروزى درمجلس نمایندگان دور از انتظار نیست. بنابراین واضح است که مبارزات انتخاباتى براى ماه نوامبر آینده نیروى بیشترى را از جمهوریخواهان به خود اختصاص بدهد. در بسیارى از حوزه‌هاى انتخاباتى شروع زودرس مبارزات انتخاباتى از هم‌اکنون اعلام شده است.
کنگره آمریکا شامل مجلس نمایندگان و سنا تعطیلات تابستانى خود را از آخر ماه جولاى آغاز میکند که تا آخر ماه آگوست (اوت) ادامه خواهد داشت و پس از آنهم تعطیلات روز کارگر به آن اضافه خواهد شد و تا پایان هفته اول ماه سپتامبر به طول خواهد کشید. پس از تعطیلات نیز کارزارهاى انتخاباتى، سخنرانى‌ها و گردهمائى ها براى جمع‌آورى کمک‌هاى مالى تقریبا تمام توان جمهوریخواهان، بوش و وزراى کابینه او را معطوف به خود خواهد کرد، که تا پایان هفته اول نوامبر ادامه خواهند اشت. در روزهاى اول سال آینده مسیحى نیز بسته به نتیجهء انتخابات، دولت بوش باید سیاست‌هاى خود را با ترکیب جدید کنگره تنظیم کند.
با توجه به حقایق بالا میتوان حدس زد که حکومت ایران درهمین رابطه تاریخ آخر مرداد را که کنگرهء آمریکا در تعطیلات تابستانى به سرمیبرد، انتخاب کرده باشد.
اختلافات و مناقشه بر سر مسائل هسته‌اى اگر یک سوء تفاهم باشد طبعا با مرور زمان و وقت‌کشى حل خواهند شد، ولى واقعیت چیز دیگرى است. اینجا ما با نوعى از سوء تفاهم مواجه نیستیم، اختلافات بنیادى و واقعى هستند و بدون عقب‌نشینى کامل یکى از طرفین حل نخواهند شد.
اکنون پس از گذشت سه سال از شروع مناقشه همهء طرفین در نقطهء آغاز قرار دارند و کوچکترین قدمى براى حل موضوع برداشته نشده است. تنها تفاوتى که امروز با سه سال پیش دارد، بزرگتر و نزدیکتر شدن اجزاء جبههء جهانى در مخالفت با سیاست‌هاى جمهورى اسلامى و نگرانى بیشتر ایرانى‌هاى وطن‌دوست نسبت به آیندهء ایران است.
خبرهاى غیر قابل اعتماد از داخل مجموعهء حکومتى دال بر وجود اختلاف نسبت به نحوهء پیشبرد سیاست‌هاى خارجى حکومت در مورد مناقشهء هسته‌ایست؛ ولى چگونگى آنرا نمیتوان با اطمینان روشن کرد. در مقابل موضع آمریکا روشن و بدون ابهام است و بار ها اعلام کرده‌اند که وجود جمهورى اسلامى اتمى غیر قابل قبول است. این موضع تاکنون کمترین نرمشى از خود نشان نداده و عنصر ثابت مواضع آمریکا در مقابل حکومت ایران است و به نظر نمى‌رسد که در ماه‌هاى آینده یا حتى یکى دو سال آینده نیز تغییرى در آن ایجاد شود.
مدت‌هاست در واشنگتن این فکر پذیرفته شده که: هر چند هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم، ولى آمریکا در مقابل حکومت ایران به مرحله‌اى خواهد رسید که چاره‌اى جز انتخاب راهى قاطع نخواهد داشت. این موضوع وحشتناکى است، گویا همه طرفین پذیرفته‌اند که راه دیگرى وجود ندارد. روزى که زنگ تلفن‌هاى سرخ‌رنگ در پکن و مسکو را کسى پاسخ نخواهد داد. باید آرزو بکنیم که حکومت ایران با پذیرش واقعیت‌ها ایران را به چنان روزى نکشاند.
دارا گلستان
