جان اشتاین بک، نویسنده آمریکایی و خالق رمان خوشه های خشم، میگفت بعد از دریافت جایزه نوبل درسال ۱۹۶۲ ازناشرش شنید که زنی روستایی در دانمارک همراه قایق خود چند کیلومتری تا شهر پارو زده تا دو مرغ خانگی اش را با یک کتاب جیبی او برای مطالعه تعویض کند. اشتاین بک این حادثه را مهمتراز دریافت جایزه نوبل برای خود میدانست و میگفت علاقه وعکس العمل خواننده گان به آثارش، مهمتر از نظرات خودخواهانه بعضی ازمنتقدین ادبی است. به نظر او یک نویسنده واقعی باید به مسایل عصر و دوره خود بچسبد و تاجایی که عقل و روشنفکری اش اجازه میدهند به تمسخر حماقت بپردازد و با بی عدالتی های ظاهرا پذیرفته شده در اجتماع، مبارزه نماید.
آثار اشتاین بک را میتوان نتیجه سه پدیده : فرهنگ اروپایی، طبیعت آمریکا و بحران اقتصادی دهه ۳۰ در جهان صنعتی آغاز قرن بیستم دانست. اهل طنزی به طعنه میپرسد اگر آمریکا کشوری با امکانات نامحدود است، چرا این وضعیت شامل حال ادبیات و فرهنگ نباشد؟ اشتاین بک نه تنها نویسنده ای اجتمایی، بلکه یکی از داستان نویسان مدرن قرن گذشته آمریکا است. او نخستین بار موضوع محیط زیست را نیز وارد ادبیات نمود و درجهان، یکی ازپرخواننده ترین نویسندگان آمریکایی گردید. جریان نویسندگی او در نیمه اول قرن بیستم مصادف با شکوفایی ادبیات مدرن درآمریکا شد. غالب نوشته هایش بصورت: رمان، داستان، نمایش، سفرنامه و فیلم منتشر شده اند.
جان اشتاین بک، طنزنویس، نویسنده و منتقد اجتمایی در سال ۱۹۰۲ در آمریکا بدنیا آمد و در سال ۱۹۶۸ بعنوان سمبل بخشی از ادبیات مدرن آمریکا درگذشت. مادرش ایرلندی و پدرش آلمانی تبار بودند. او در شرایط فقر و بحران اجتمایی بزرگ شد و در ۱۷ سالگی به تحصیل، زیست شناسی اقیانوسها، در دانشگاه پرداخت ولی بعد از مدتی صندلی درس را ترک کرد و وارد بازارکار در مزارع و کارخانه ها شد. او از این راه، بیشتر با زندگی و رنج کارگران موقت فصلی و مهاجر آشنا گردید. بحران اجتمایی- اقتصادی سال ۱۹۲۹ تاثیر مهمی روی داستانهای اجتمایی وانتقادی اش گذاشت. او در آثارش در دهه ۳۰ به انتقاد شدید از روابط سرمایه داری و غیرعادلانه اجتماع آمریکا پرداخت. منتقدین ادبی او را بخاطر رمانهای اجتمایی و کوششهای کشف تکنیک های جدید داستان نویسی، یکی از بزرگترین نویسندگان ادبیات آمریکا میدانند. او در ادامه کشف سبکهای تازه ادبی، در سال ۱۹۴۸ بعد از پایان جنگ، سفری توریستی- ادبی به شوروی نمود تا یادداشتها و خاطرات سفرش را منتشر کند. غیر از یاداشتهای سفر به شوروی، باوجود کیفیت گوناگون سفرنامه ها و گزارشهای ادبی او از چهارگوشه ایالتهای آمریکا، آنها جنبه های واقعگرا هنری آن سفرها را به بهترین شکل ممکن به خواننده معرفی مینمایند.
به نقل از منقدین چپ، بعد از جنگ جهانی دوم، رابطه اشتاین بک با جنبش ترقیخواهانه قطع شد و او مبلغ نظرات روانشناسانه و جنجال برانگیز گردید. در سالهای آخر او سخنگوی سیاست امپریالیستی دولت آمریکا در کشورهای جنوب شرقی آسیای دور شد و به دفاع از آن پرداخت.
گروهی ازمنتقدین کاملگرا به انتقادهای کوچک و بزرگ دیگر از او میپردازند و مینویسند، جهان او نه خوب است و نه قابل اصلاح، بلکه انسان رنجبر آمریکایی باید در زندگی روزمره مقاومت نماید و با مشکلات جوراجور آن کنار آید. او در چهارچوب موضوعات اجتمایی کوشش میکند با کمک ادبیات، به فلسفه انسانشناسی و آنتروپولوژیک و جهانبینی فلک الافلاکی بپردازد و همچون نجات مسیحایی در انتظار ظهور مذهبی افرادی چون مهدی و مسیح و چه بسر برد. آثارش مخلوطی هستند ازطرح ساده مسایل جدی و موضوعات جنجالی، بازاری و عام پسند برای جلب کنجکاوی خواننده بیشتر. مبارزه او در زندگی و برای زندگی دچار محدودیت و قضاوتهای ساده گرایانه و جنبه های حیوانی انسان داروینیستی میشوند. او در آثارش به صفات حیوانی انسان اهمیت زیادی میدهد و به علت ضعف و فقر روشنفکری جدل آمیز،دچار علمی گرایی انسان و رفتار جانورگونه اش میگردد.
از جمله آثار اشتاین بک : خیابان ساردینها- خوشه های خشم- پول، پول می آورد- انسانها و موشها- پنجشنبه زیبا- اتوبوس جاده خاکی- ماه نشست – مشتی طلا- سفر با چه- میوه های طوفان- دره آسمان- قاطر پوزی ، سرخ رنگ- بگذار ادای شاه را در آوریم- و آنسوی عدن هستند.
اشتاین بک کتاب آنسوی عدن را مهمترین رمان خود میدانست. تازه کردن موضوع هابیل و قابیل یعنی اختلافات پدر و پسر و مبارزه شر و نیکی با همدیگر، محتوای آن کتاب هستند. او درسال ۱۹۲۹ بانوشتن کتاب مشتی طلا، نویسندگی را رسما آغازنمود. آثار اولیه او را بعضی از صاحبنظران، رمانتیک و یا عرفانی گونه بحساب می آورند. کتاب خوشه های خشم، روایت دوران بحران نیمه اول قرن بیستم در آمریکا است. این کتاب رمانی است کارگری و رئالیست و در رابطه با اعتصاب توده ای. اشتاین بک با این رمان به ادبیات کارگری زمان خود نزدیک گردید. ازجمله رمانهای روانشناسانه و جنجال برانگیز بعدازجنگ او: خیابان ساردینها و پنجشنبه زیبا هستند که درباره لمپن پرولتاریا میباشند. کتاب ماه نشست، رمانی است ضد سنتگرایی. کتاب سفر با چه، رمانی است رئالیستی- انتقادی که تضاد آزادی فرد و نیاز و فشار جمع را نشان میدهد. رمان موشها و انسانها، به زندگی کارگران مهاجر و فصلی میپردازد و زبان عامیانه کارگران در دوران بحران اقتصادی- اجتمایی رانشان میدهد. با کمک این کتاب او یکشبه مشهور شد و نویسنده ملی آمریکا نام گرفت. سه رمان: آنسوی عدن- خوشه های خشم- موشها وانسانه، سالهاست که بصورت فیلم درآمده اند. اشتاین بک درسال ۱۹۶۱ بانوشتن رمان پول، پول می آورد، نشان داد که دوباره به سبک رئالیسم انتقادی و ادبیات اجتمایی در آمریکا بازگشته است.
