مدام بر تعداد کودکانی که یا پا به مدرسه نمی‌گذارند یا ترک تحصیل می‌کنند افزوده می‌شود. آنان نیز به جمع کثیر کودکان کار می‌پیوندند.
وزارت آموزش و پرورش ایران آخرین مهلت ثبت‌نام سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ را تا ۳۱ مردادماه اعلام کرد. گزارش‌هایی که تا کنون منتشر شده حاکی از کاهش ثبت‌نام دانش‌آموزان بخصوص در پایه اول ابتدایی است. یک شهروند درمورد عدم ثبت‌نام فرزند خود در سال تحصیل جدید می‌گوید:
«امسال دخترم را ثبت‌نام نکردم، توان مالی ندارم. تامین هزینه تحصیل و ایاب و ذهاب دو تا بچه خیلی بالاست. مدرسه‌های دولتی هم به بهانه‌های مختلف پول می‌گیرند. قیمت کیف و کفش و کتاب و… هم خیلی بالا رفته، نمی‌توانستم دیگر بفرستمش مدرسه. راه دیگری نداشتم. مخالف تحصیل دخترم نیستم، ولی وقتی نتوانی خرج مدرسه‌اش را بدهی مجبوری ترک تحصیل کند. شش کلاس درس خوانده، هر سال که چه عرض کنم هر ماه خرج مدرسه‌اش بیشتر می‌شد.»
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، پنج استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان‌غربی، خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان در سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ بیشترین فراوانی نسبی بازماندگان از تحصیل را داشته‌اند که همین پنج استان در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نیز دارای بیشترین فراوانی نسبی هستند
رشد شمارِ بازماندگان و ترک تحصیلی‌ها
طبق آمار سال گذشته، حدوداً ۲۳ درصد از کلاس اولی‌ها (۶ ساله) در مدارس ثبت‌نام نکردند، اما به گفته مجتبی هاشمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش، این رقم برای سال‌تحصیلی جدید تا پایان مهلت ثبت‌نام (۳۱ مردادماه) با سه درصد افزایش، به ۲۷ درصد رسیده است. اگرچه مهلت ثبت‌نام برای مناطق عشایری تا پایان شهریورماه وجود دارد اما آنچه از آمارهای رسمی اعلام می‌شود، نشان بر زنگ خطر سوادآموزی و تحصیل در ایران دارد.
در سال گذشته تحصیلی، ۵ درصد از کلاس دومی‌ها، ۶ درصد از کلاس چهارمی‌ها، ۴ درصد از کلاس پنجمی‌ها و حدود ۴ درصد از کلاس ششمی‌ها نیز برای ادامه تحصیل در مدارس ایران نام‌نویسی نکرده‌اند. اواخر مرداد سال‌جاری، معصومه نجفی پازوکی، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش از ۱۶۰ هزار و ۴۷۹ کودک بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی خبر داد. آمار مربوط به بازماندگان و ترک‌تحصیل کننده‌ها در مقاطع دیگر تحصیلی شرایط وخیم‌تری را نشان می‌دهد.
دی‌ماه ۱۴۰۱ مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در آموزش و پرورش» اعلام کرد، در حالیکه در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵، ۷۷۷ هزار و ۸۶۲ نفر از تحصیل بازماندند، این آمار برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ با رشد ۱۷,۱۵ درصدی به ۹۱۱هزارو ۲۷۲ نفر رسیده است. همچنین طبق آخرین آماری وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، در این سال ۲۷۹ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل و بیش از ۹۱۱ هزار نفر از تحصیل بازمانده‌اند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اگرچه تعداد دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ به نسبت سال ۱۳۹۴-۱۳۹۳ با کاهش ۱۹,۶ درصدی روبرو بوده است اما آمار دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده در دوره متوسطه اول، در بازه‌های زمانی مذکور روندی رو به رشد داشته است، بطوری که تعداد ترک تحصیل کرده‌ها در این مقطع از۶۰ هزار نفر در ۱۳۹۳-۱۳۹۴ به بیش از ۱۵۴هزار نفر در سال گذشته افزایش یافته است. همچنین تعداد دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده در دوره ابتدایی از ۷۸ هزار نفر در ۱۳۹۴-۱۳۹۳ به ۹۹ هزار نفر در ۱۳۹۹-۱۳۹۸ رسیده است. آمار کل ترک تحصیل کنندگان در ۱۴۰۰-۱۴۰۱ نیز با رشد سه درصدی به ۲۷۹ هزار و ۱۹ نفر رسیده است. بر طبق آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس از حدود چهار میلیون و ۸۹ هزار بازمانده از تحصیل طی دوره چهار ساله (سال‌های تحصیلی ۹۴-۹۵ تا ۹۸-۹۹) تعداد ۱۷۸ هزار ۲۳۸ نفر، یعنی تنها ۴,۳ درصد از آنها مجدداً جذب مدارس شده‌اند.
طبق برآوردها عمده‌ترین دلیل رهاکردن تحصیل در بین دانش‌آموزان ایرانی، فقر اقتصادی و ناتوانی از پرداخت هزینه‌های مدرسه است. یکی از دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده در این مورد می‌گوید: بعد از تصادفِ پدرم مجبور شدم خودم مغازه‌اش را بگردونم. یک سال هم مدرسه می‌رفتم هم مغازه کار می‌کردم، همین باعث شد به درس‌هایم نرسم. بعد دوسال کم‌کم کار کردن را یاد گرفتم، دیگه کلاً مدرسه نرفتم. چون هم نمی‌توانستم هزینه‌هاش را تامین کنم، هم نمی‌خواستم کارم را رها کنم.
🆔 @kasenfi
