جرس-فیروزه رمضان‌زاده: پدیده ریزگرد‌ها و گرد وغبار که ابتدا به استان خوزستان محدود بود، حالا به سایر استان های کشور از جمله آذربایجان غربی، ایلام، کردستان و کرمان هم سرایت کرده است.
معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران ۲۸ بهمن ماه سال جاری به استان خوزستان رفت و در دانشگاه چمران اهواز اعلام کرد که دولت مصوباتی را برای کاهش تاثیر ریزگرد و گرد و غبار در خوزستان تصویب کرده است. محمدرضا تابش، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز از نگاه برخی نمایندگان به دلیل مسائل سیاسی و جناحی انتقاد کرده و گفته است به دلیل نگاه سیاسی آنان اعتبارات مقابله با ریزگرد‌ها به طور کامل از بودجه سال ۱۳۹۴ حذف شده است. در همین حال، تعدای از سازمان‌های حقوق بشری ایرانی به گزارشگر ویژه سازمان ملل نامه داده و ضمن هشدار نسبت به وضعیت مردم جنوب غرب ایران، خواهان «وادار کردن دولت ایران» به برداشتن گام‌هایی برای حل مشکل مردم خوزستان شده‌اند.
به منظور بررسی پدیده ریزگرد‌ها و علل گسترش آن در برخی استان‌های ایران با خسرو بندری گفتگویی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید. وی فارغ التحصیل رشته کشاورزی؛ خاک‌شناسی و مدیریت توسعه منابع آب و دارای ۲۵ سال سابقه تجربه مهندسی مشاور توسعه منابع آب در ایران است.
آقای بندری! از دیدگاه شما طوفان ریزگرد‌ها در ایران از چه عواملی نشات می‌گیرد؟
ببینید، اولاً در حالت فوری مهم نیست منشا این توفان خاک‌های شور کجاست؟ مهم این است که چه باید کرد. آقای مهندس رنجبر که تخصصش هوا‌شناسی است منشا آن را داخل ایران اعلام کرده و به نواحی هورالعظیم و نیز تالاب شادگان اشاره کرده است. به گمان من، منشا اصلی این پدیده باید هورالعظیم و اراضی جنوب اهواز باشد. خاک‌های رسی و شور این اراضی به صورت گرد‌های شور و پراکنده (disperssed) به راحتی با باد منتقل می‌شوند. جهت باد نیز از سمت جنوب و جنوب شرقی یعنی هورالعظیم و شادگان معرفی شده است.
به اعتقاد برخی مسوولان دولتی در ایران از جمله وزیر بهداشت، خشک شدن تالاب‌های هور العظیم، کاهش بارندگی و به طور خاص کشور عراق دلیل اصلی بروز پدیده گردوغبار در خوزستان هستند.
در رابطه با راه حل کوتاه و فوری برای نشاندن غبار باید گفت که در جنوب اهواز چهار ایستگاه پمپاژ در کنار کارون نصب شده است که هر کدام از ایستگاه ها برای یک مزرعه نیشکر ۱۲ هزار هکتاری ساخته شده است. لازم به یادآوری است که من زمانی معاون فنی این طرح بودم. افزون براین، گفته می‌شود که سپاه در زمان جنگ، طرحی داشت که اگر تانک‌های عراقی به طرف اهواز بیایند آن‌ها می‌بایست با پمپ‌های زیاد آب را از کارون به هورالعظیم و اراضی اطراف برسانند. بنابراین امروز باید استاندار و وزیر کشور اقدامی صورت دهند تا تعداد زیادی از ماشین‌های آب پاش شهرداری‌ها به جنوب اهواز فرستاده شوند. ۴ پمپاژ اراضی نیشکر را روشن کنند و از طریق کانال‌ها، آب در اراضی جنوب اهواز جاری شود.
کنترل کانون‌های بحران در اراضی نیشکر هفت تپه تا چه حد به حل این بحران کمک می‌کند؟
به نظر من برنامه میان مدت پس از گذشتن از این مرحله بحرانی اجرای طرح نیشکر در ۴ واحد ۱۲ هزار هکتاری جنوب اهواز امری لازم و ضروری ست که همه شرایط آن آماده بود. مهندسان کشت وصنعت هفت تپه و مدیر نیشکر شعیبیه به خوبی از پس این کار بر می‌آیند. نیشکر با ارتفاع ۳ متر و بیشتر در سال‌های بعد می‌تواند به عنوان بادشکن عمل کند ومانع انتقال غبار نمکی به شهر شود. البته این طرح مزایای دیگری نیز دارد. از سوی دیگر ما نیازمند یک مطالعه دراز مدت هستیم که می‌بایست به کمک سازمان ملل انجام شود که شامل بررسی عکس‌های هوایی این دوره، دقیق کردن منشا ریز گرد‌ها، مطالعات هوا‌شناسی که چند کشور همسایه را هم تحت پوشش قرار دهد و نیز ایستگاه‌های هوا‌شناسی و هیدرومتری را یک جا مطالعه کند. همچنین مطالعات زمینی خاک‌شناسی برای تعیین نوع خاک٬ میزان پراکنش آن‌ها و… از دیگر جوانب مطالعه درازمدت باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر می‌بایست از نقاط مختلف شهر اهواز و سایر شهر‌های آسیب دیده نمونه ریزگرد‌ها جمع آوری و برای مطالعه بعدی نگهداری شود. همچنین توقف هرگونه پروژه کنترل و یا انتقال آب از کرخه و کارون به طرح آسیب خوهد زد.
گفته می‌شود تعهد وزارت نفت برای تثبیت کانون ریزگرد‌ها در خوزستان از طریق مالچ‌پاشی به صورت کامل انجام نشده است.
من از طرح وزارت نفت خبر ندارم، گفته می‌شود این وزارتخانه قراردادی با کشور‌های جنوب وغرب ایران منعقد کرده است که براساس این قرارداد، طرف قراراداد موظف به مالچ پاشی شده است.
مصاحبه از سایت سایت جرس
