روند حوادث نشان می دهد کە ایالات متحدە آمریکا در مورد برجام هیچ عجلەای ندارد. علیرغم تاثیر مثبت انتخاب شدن بایدن بر تقویت روندهای دیپلماتیک و سیاسی در جهان و از جملە در مورد برجام، اما بەنظر می رسد برجام در صدر برنامەهای رئیس جمهور جدید آمریکا قرارندارد. معضل کرونا، وضعیت بد اقتصادی، دو قطبی شدن فضای داخلی ایالات متحدە و نیز معضل چین خطوط اصلی نگاە جو بایدن را بە جهان نشان می دهند.
البتە واضح است کە ایالات متحدە سرانجام باید بشیوە جدی دوبارە بە موضوع برجام برگردد. علیرغم وضعیت کنونی کە ادامە آن بشدت بر ضد جمهوری اسلامیست، اما بایدن بنابر منش سیاستی کە انتخاب کردەاست منطقا باید این معاهدە را دوبارە روی میز خود قراردهد.
اما بگذارید تصور کنیم کە وضع بە همین منوال کنونی ادامە پیداکند، یعنی وضعیتی کە در آن جمهوری اسلامی روزشماری می کند تحریمها برداشتەشوند و وضعیت اقتصادی کشور رو بە بهبودی برود، فعلا اتفاق نیافتد؛ و حتی در ماههای آیندە هم تغییر چندانی روی ندهد. براستی نتیجە چە خواهدشد؟
یکی از احتمالات این است کە جمهوری اسلامی برنامەهای هستەای خود را از سر گیرد و نهایتا آنگونە کە غربیها، اسرائیل و کشورهای عربی می گویند ایران بسوی ساختن بمب اتم برود. بسیار خوب، بگذارید تصور کنیم در ظرف همین چند ماە ایران دارای بمب اتم خواهدشد. کە چە؟ آیا این امر بمثابە قبل برای آمریکا از اهمیت جدی برخوردار خواهدبود؟ آیا با توجە بە اینکە بمب اتم اساسا یک سلاح بازدارندە است و نە تهاجمی، می تواند تغییری چندان در جهانی بوجود بیاورد کە در همین مرحلەاش هم شروع جنگهای دیگر با توجە بە پیچیدگی آرایش قدرت در جهان و انبارشدن سلاحهای مافوق پیشرفتە، بشدت خطرناک و بنابراین بنوعی غیرممکن شدەاست؟
جمهوری اسلامی در تمامی این سالها از فعالیتهای اتمی خود بعنوان شمشیر داموکلسی بر سر جامعە جهانی و حتی کشور استفادەکردەاست. جهان باورکردەبود کە اگر ایران دارای بمب اتم بشود، معادلات جهانی بهم می خورد، اسرائیل دچار مشکل امنیت ملی می شود و در منطقە خاورمیانە مسابقە تسلیحاتی بر سر بمب اتم اتفاق خواهدافتاد. اما آیا با وضعیتی کە خود آمریکا دارد و همە مشکلات تلنبار شدە در جهان این امر تا چە حد می تواند از اولویت برخوردار باشد؟
بە نظر می رسد گرایشی در دولت آمریکا وجود دارد کە با اهمیت ندادن نسبی بە برجام و مسئلە فعالیتهای اتمی ایران، می خواهد این پیام را بە جمهوری اسلامی بدهد کە بسیار خوب در شرایط تحریمهای شدید بە فعالیتهای اتمی خود ادامەبدهید، اما اینبار بر سر آن از ما امتیاز اقتصادی چندانی نخواهیدگرفت؛ می خواهند بگویند بسیار خود ادامە بدهید، اما کماکان در شرایط اقتصادی وحشتناکی بسر خواهیدبرد.
شاید آمریکا نتیجە گرفتە کە ایران درست مانند کرە شمالی می تواند بمب اتمی داشتەباشد، اما درست با همان وضعیت اقتصادی این کشور. و درست این است کە پاشنە آشیل جمهوری اسلامیست، حتی اگر بمب اتمی هم داشتەباشد.
شاید آمریکا می خواهد بگوید دیگر آن دوران تمام شد بواسطە تهدیدات فعالیتهای اتمی خود، بخواهید از ما امتیاز بگیرید. واقعیت این است بمب اتمی تنها بازدارندە است، اما داشتن پول و وضعیت خوب اقتصادی بمعنای تهاجمی تر شدن سیاست خارجی جمهوری اسلامیست.
پس بایدن عجلە ندارد. متاسفانە برجام کم کم از اهمیت سابقی کە داشت دارد تهی می شود.
