مسعود بارزانی رئیس حکومت اقلیم کردستان پس از دیدار و گفتگویی سە روزە با مقامات جمهوری اسلامی روز دوشنبه سی و یک ماە اکتبر بە کردستان عراق بازگشت. مسعود بارزانی را هیئتی بلند پایە متشکل از “طاهر هورامی” وزیر بهداشت، “یاسین ابوبکر” وزیر برق اقلیم کوردستان “فواد حسین” رئیس دیوان اقلیم، “بهروز محمد صالح” استاندار سلیمانیه و “نوزاد هادی” استاندارهولیر همراهی می کرد.
آقای بارزانی در جریان سفر خود به ایران با خامنهای، محمود احمدی نژاد، علی لاریجانی رییس مجلس، علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه، سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی، محمد رضا رحیمی معاون اول رییس جمهور و علی سعید لو مشاور اقتصادی و معاون بینالمللی رییس جمهور ایران دیدار و گفت و گو کرد. این، دومین سفر رسمی رییس اقلیم کردستان به ایران در سالهای اخیر محسوب می شود.
از سویی دیگر روزنامە کیهان طی گزارشی در مورد این سفر، به شرح جزئیات بیشتری ازگفتگوهای شدە میان خامنەای و جلیلی نمایندە خامنەای در شورای عالی امنیت ملی، پرداخت. طبق این گزارش، خامنەای در این دیدار از ایستادگی یکپارچه همه اقوام و مذاهب عراق در برابر فشارهای آمریکا و مخالفت با مصونیت قضایی نظامیان این کشور و در نهایت مجبور شدن آمریکا به خروج از عراق، سخن گفت ، و “نە” گفتن همه عراق اعم از کرد و عرب و شیعه و سنی به آمریکا را موضوع بسیار مهمی تلقی کردە است. همچنین خامنەای همزیستی مسالمت آمیز اقوام و مذاهب مختلف دراین کشور را در راستای عراقی با ثبات مغتنم شمرده است.
از طرف دیگر جلیلی نماینده خامنەای در شورای عالی امنیت ملی، با ابراز خرسندی از روند تحولات و پیشرفت های سیاسی و اقتصادی عراق و منطقه اقلیم، حمایت کامل و همه جانبه جمهوری اسلامی ایران را با برشمردن فرصت های مشترک دو کشور برای رشد و توسعه اقتصادی اعلام کرد. جلیلی همچنین امنیت را عامل اساسی در رشد روابط دوجانبه دانسته و گفتە کە با خروج سربازان آمریکایی عراق به برقراری امنیت نزدیک تر خواهد شد.
مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق نیز در این دیدار، ضمن ابراز خرسندی از سفرش به ایران، از ایران به عنوان کشور دوست و بسیار نزدیک مردم عراق نام برد و گفت: “آنها هیچگاه لطف و کمک های دولت و مردم ایران را در روزهای سخت عراق فراموش نخواهند کرد”. بارزانی، تاکید کرد کە آنها همواره به کمک ها و راهنمایی های ایران احتیاج خواهند داشت.
نهایتا اینکە علی اکبر صالحی در دیدار مشترک رسانەای همراە با بارزانی، از رئیس حکومت اقلیم بخاطر تلاش وی در حل مشکل پژاک اظهار تشکر کرد، و مرزهای ایران را امن ارزیابی کرد.
اگر بە تمامی این سخنان ردو بدل شدە علنی، و البتە نە سخنان غیر علنی کە می تواند بخش مهمی از هر دیدار دیپلماتیک در جهان کنونی باشد، دقت کنیم، بوضوح دغدغەهای رژیم جمهوری اسلامی و مسئولان بلندپایە آن را می توان در آن مشاهد کرد. مسئلە امنیت و اقتصاد، دو بعد اساسی این سخنان در رابطە با کردستان عراق می باشند، و آنگاە کە بعد سیاسی مسئلە مطرح است، همانا نقش این منطقە در تامین امنیت و ثبات سیاسی در کل عراق مطرح می شود و نە منافع مردم کردستان بە عنوان منطقەای با خصوصیات و ویژگیهای خود کە می تواند بخش مهمی از مسئلەای بە نام کل عراق باشد. در بخش اقتصاد چنانکە می دانیم جمهوری اسلامی با اقلیم کردستان سە میلیارد دلار در سال تبادل بازرگانی دارد و حدود دویست شرکت ایرانی در آن منطقە در امور عمرانی و تجاری فعال هستند، امری کە برای جمهوری اسلامی می تواند معنای اقتصادی با اهمیتی داشتە باشد. در بخش امنیت نیز با توجە بە فعال بودن پژاک در مرزهای ایران و نیز حضور نیروهای دیگر کردی، داشتن ارتباط تنگاتنگ با حکومت اقلیم و همکاری نزدیک با آن امر مهم دیگریست کە تعیین کنندە شاخص های رابطە جمهوری اسلامی با حکومت اقلیم می باشد.
اما آنچە کە شاەبیت سخنان خامنەای و جلیلی می باشد همانا خروج سی و نە هزار سرباز آمریکایی تا سی و یک ماە دسامبر یعنی تا آخر سال میلادی ۲۰۱۱ می باشد. شادمانی رهبر نظام و نمایندە ویژەاش علاوە بر اینکە حکایت از احساس یک پیروزی سیاسی در منطقە در مقابل آمریکا دارد، از طرف دیگر نشانگر سپاسی است از بارزانی در همکاریش با دولت المالکی در رقابت با ملی گرایان عراقی یعنی جناح علاوی و ائتلافش.
اما ورای این نکتەها می توان بە مورد دیگری نیز اشارە کرد. علاوە بر تمامی موارد یاد شدە کە فلسفە وجودی چنین دیداری را توجیە می کنند، مورد دیگر همانا مانور تبلیغی ـ سیاسی جمهوری اسلامی در مقابل آمریکا در شرایط بمراتب پیچیدەتر و پیش بینی ناپذیرتر منطقە خاورمیانە بعد از تحولات دنیای عربی است. این دیدار می تواند بنوعی برجستەکردن نقش و اهمیت ایران در عراق و منطقە علیرغم فشارهای دنیای خارج بر جمهوری اسلامی باشد. چنانکە مطلعیم دولت آمریکا از زبان خانم کلینتون و وزیر دفاع این کشور بە دولت ایران هشدار داد کە خروج نیروهای آمریکایی از عراق را بە عنوان فرصتی برای دخالت بیشتر در عراق قلمداد نکند. در واقع سفر آقای بارزانی بعد از این هشدارها انجام می گیرد، کە خود تلاشی است برای نمایش قدرت در صحنە رقابت در کشور عراق.
حکومت اقلیم کردستان بە عنوان یک حکومت دوفاکتو، بە علت رابطە دیرینەای کە نیروهای تشکیل دهندە آن با جمهوری اسلامی دارند، بە دلیل همکاریش با نیروهای شیعی در قدرت، و هراسشان از نیروهای ملی گرای عراقی نقش مهمی در بازی شطرنج سیاسی ایران در عراق دارد، بازی ای کە بیشتر بە نفع جمهوری اسلامیست تا حکومت اقلیم. همچنین علاوە بر منافع اقتصادی، حکومت اقلیم با جلوگیری از تحرک نظامی احزاب کرد ایرانی، در تامین امنیت جمهوری اسلامی نیز نقش مهمی بازی می کند. اما چنین می نماید کە اصل دغدغە جمهوری اسلامی نقشی است کە این اقلیم در بازی قدرت سیاسی در بغداد در مقابلە با نیروهای ملی گرای عراقی و نیز آمریکا دارد. حکومت اقلیم کە خود بنوعی نتیجە کمکها و دخالتهای نظامی و سیاسی آمریکا در منطقە است، خود در پارادوکسی گیرکردەاست، پارادوکس تامین هم منافع آمریکا و هم منافع ایران. بی گمان با خروج نیروهای آمریکایی از عراق، این کشور وارد مرحلەی جدید می شود، اما این موقعیت جدید بە معنای سادەتر شدن کنش سیاسی در آن بویژە از طرف جمهوری اسلامی نیست و نخواهد بود. حضور مدام آمریکا در منطقە در شکلهای دیگر ادامە خواهد داشت (آمریکا از ایجاد یک ائتلاف دیگر نظامی در منطقە خلیج فارس با کشورهای عربی خبر داد)، امری کە تاثیر مستقیم بر نوع پیشبرد سیاستهای کلان جمهوری اسلامی در منطقە و بویژە در عراق خواهد داشت. بنابراین حکومت اقلیم هنوز در صفحە شطرنج سیاسی منطقە، کاملا در صفحە ایران قرار نگرفتە است، اما در شرایطی بمراتب دشوارتر بە اعمال سیاست در راستای منافع خود مبادرت خواهد ورزید.
