رمان های کارل مای و خاطرات چریک آلمانی

یورگن بووک، چریک سابق ۶۵ ساله ارتش سرخ آلمان(RAF) و گروه  “بادر – ماینهوف”، بعد از دهها سال زندگی چریکی و زندان و بعد از انحلال این سازمان چریکی بعد از سقوط استالینیسم در اروپای شرقی، مرتب در رسانه ها ظاهر می شود و سعی می کند به همه پرسشهای ژورنالیستها و ماموران مخفی امنیتی پاسخ دهد. گرچه چنان زیرک است که فقط اطلاعات سوخته می دهد تا خود و رفقای سابق را به خطر نیندازد. او چون برای هر سئوالی پاسخی دارد و معمولا داستان سرایی می کند، و حتی در عملیات و خانه های تیمی هم که نبوده، خاطره ای را تعریف می کند، چپ ها و آنارشیست های آلمان به او لقب “کارل مای مشی چریکی در آلمان” را داده اند. چون کارل مای در پایان قرن ١٩ میلادی گرچه هیچ وقت در خاورمیانه و بالکان و امریکای شمالی نبود، دهها رمان پرفروش خاطره ای – سفرنامه ای در باره این کشورها نوشت؛ زمانی که بدلیل دزدی در زندانی در شرق آلمان بسر می برد. کارل مای چنان باورمندانه این رمانها را نوشت که آنزمان غالب خوانندگان فکر می کردند او شخصا در ایران و کردستان و عراق و ترکیه و کشورهای بالکان و چین و میان سرخپوستان امریکای شمالی بوده و زندگی کرده است. حال غیرمستقیم یورگن بوک میان روشنفکران آلمانی سنبل خیالپردازی و داستانسرایی و لاف و گزاف و دروغ و تمسخر و خنده  در باره  سازمان ارتش سرخ و گروه بادرماینهوف شده است. البته وی از این طریق خودش را تامین مالی می نماید و برای چند کتاب خود مشتری کافی  پیدا می کند.

حال در اینجا اشاره ای هم به زندگی و بیوگرافی و زمان و آثار کارل مای می شود. او میان سالهای ١٩١٢-١٨۵٢ میلادی در شرق آلمان زندگی نمود، و یکی از پرخواننده ترین نویسندگان نسل جوان تاریخ آلمان بود. ناشر او در سال ١٩۶٢ اعلان کرد که رقم خوانندگانش در سراسر جهان به ١٧۵ میلیون رسیده است .

زمانیکه از او سئوال شد چرا صحنه و محیط حوادث رمانهایش را در شرق و یا محل سکونت سرخپوستان امریکا قرار می دهد، او جواب داد چون در کشور خود خطراتی از جانب دولت و کلیسا و تیمارستان او را تهدید می کنند. عده ای هم با اغراق صلح خواهی او را از جمله نطفه های تشکیل سازمان ملل و اتحادیه خلقها می دانند. او در آثارش به سرنوشت مهاجرین آنزمان به قاره امریکا نیز می پردازد. در امریکا او به مشهوریت اینشتین و هرمان هسه رسیده بود.

ارنست بلوخ فیلسوف و منقد ادبی می گفت آثار کارل مای بخشی از ادبیات آرمانگرایی رویایی است که کوشش می کند عطش آرزوهای غیر ممکن محرومین و جوانان رمانتیک را ارضا کند. جامعه شناسان دلیل موفقیت آثارش را به سبب خشونت زندگی ماشینی مدرن می دانند که انسانها را در محیط کار و در زندگی روزمره جوری بخود مشغول نموده که انها خصوصیات و احساساتی مانند عشق و محبت و خلاقیت و شوق و هنردوستی و کنجکاوی و شهامت و همدردی و آرامش و زیبایی و عرفان و خیالپردازی را فراموش کرده اند.

مخالفان کارل مای آثار اورا چرکنویس ادبیات سرگرم کننده و مبتذل بی ارزش می دانند، و او را محصول فرهنگ استعماری غارتگرانه سرمایه داری غرب و دشمن زحمتکشان به حساب می آورند. سالهای ١٩١٠-١٨٨٠ اوج استعمارگرایی امپراتوری آلمان با قدری تاخیر بود. در نظر منتقدین کارل مای سیاست استعماری آلمان را با ادبیات خود همراهی نمود.

او با کمک رمانهای ماجراجویانه و سفرنامه ای خود نه تنها سیاست استعماری بلکه ایدئولوژی و اقتصاد و توسعه طلبی استعمارگران را پشتیبانی نمود، چون آنها بدون حمایت ادبی و فرهنگی کارل مای توانایی سازماندهی هزاران نیروی جوان برای ارسال به کشورهای مستعمره شده را نداشتند.

پیش از کارل مای نویسندگان و شاعران مشهور دیگری مانند آلساندر دوما و والتر اسکات و سویفت و کوپر و زاماروف و شاتوبریان و شیلر و دانته و هومر آثار سیاحتی سفرنامه ای نوشته بودند، گرچه نه دانته مسافر جهنم و نه شیلر به سوئیس رفته بود. قره بن رمزی یکی از قهرمانان رمانهای کارل مای یک وسترن و گانگستر پایان عصر استعمار اروپایی است.

کارل مای در غالب آثارش مبلغ نوعی اخلاق مسیحی است که مطابق علایق مسیونرهای مسیحی اروپایی در کشورهای جهان سوم است. خوانندگان آثار او معمولا جوانان ١٨-١٠ ساله بودند . رمان سرخپوستی “وینه تو” و رمان خاورمیانه ای “کردستان وحشی”  از مشهورترین آثار او هستند که به صورت فیلم نیز درآمده اند.

از جمله دیگر آثار او – اردستان و چینستان ، فراخستان، شاه قاچاقچی، وصیت نامه قلابی، ماموریت شاهانه، از بغداد تا استانبول، در سرزمین مهدی، دیکتاتور در دهکده، شیخ نفتی، کاروان برده فروشان، توطئه در استانبول، قزاقها، قبر کولی، جزیره محکومین، زندگی و مرگ من، درویش دره مرگ هستند.

کارل مای سعی کرد از درون زندان نامهایی ساختگی ولی شرقی یا سرخپوستی برای قهرمانان رمانهایش بیابد، مانند – محرمه، مرزینه، جلیقه، ربانا، شکره، گل شیراز، گل گدا، حفیظ سوخار، خواص باشی، عبده افندی، مخرج الدوله، باش نظیر، حسن آل چربی، زنده دور، آقا دوبار، سلیم حاج صواب، مراد نصیر، حسن الکبیر و غیره.