امروز دیوان کیفری بین المللی، حکم خود را در مورد راتکو ملادیچ، فرمانده سابق صرب‌های بوسنی، صادر کرد و نامبرده را به جرم نسل کشی به اشد مجازاتی که این دیوان می شناسد، یعنی به حبس ابد، محکوم کرد. راتکو ملادیچ که به عنوان “قصاب بوسنی” شناخته می‌شود، زمان قتل عام سربرنیتسا و محاصره سارایوو در سال ۱۹۹۵ فرمانده نیروهای صرب بوسنی بود. در این قتل عام و محاصره بیش از ده هزار نفر جان خود را از دست دادند.
صرف نظر از این واقعیت دیرپا، که روایات به دست داده شده از آن جنایات، همچون در هر جنگ دیگری، روایات یکجانبۀ پیروزمندان جنگ بوده اند، اما در این نکته که این روایات ملادیچ را به نسل کشی متهم کرده اند، نمی توان تردید کرد.
اینک با تأخیری ۲۰ ساله حکم محکومیت ملادیچ صادر شده است و این در حالی است که چهره های دیگری، محتملاً همسان ملادیچ سهیم در نسل کشی، که مهمترین آنها میلوشوویچ است، بی آن که عدالت حقوقی در مورد شان حکمی صادر کند، یا مردند یا هیچ گاه به دست عدالت سپرده نشدند.
با این حال محکومیت حقوقی ملادیچ محکومیت تاریخی آن دیگران نیز هست. در گذر زمان فاصلۀ محکومیت حقوقی و محکومیت تاریخی مدام کوناهتر شده است و هرچه بیشتر در زمان به عقب برمی گردیم شمار محکومان تاریخ که هیچ گاه مشمول حکمی حقوقی نشدند، بیشتر. تا آنجا که در “نه چندان دوردستهای” تاریخ، تنها نادر محکومان تاریخی را می یابیم که توسط حقوق هم محکوم شده باشند. اکنون این فاصله به ۲۰ سال تقلیل یافته است و دور نخواهد بود که از این فاصله باز هم کاسته شود.
کشتار جمعی زندانیان سیاسی ایران در سال ۱۳۶۷، هنوز هیچ محکوم حقوقی نداشته است. تاریخ اما حکم خود را در مورد اصلی ترین اقدام کنندۀ آن، خمینی، صادر کرده است. امیدوار باشیم، تاریخ و حقوق در مورد دیگر اقدام کنندگان حی و حاضر این جنایت همراه هم گام بردارند.
