فقر
نسبت فقرا در جهان در مقایسە با سالهای قبل کمتر شدەاست، اما با این حال امروزە میلیونها انسان در فقر شدید بسر می برند.
فقر چیست؟
فقر بە معنای فقدان ضروریات مهم زندگیست. فقر تنها نداشتن پول کافی نیست. فقر همچنین امکان انسان برای داشتن یک زندگی با ارزش را محدود می کند.
برای اینکە بتوانیم درجات مختلف فقر را از هم جدا کنیم، از اصطلاحات فقر مطلق و فقر نسبی استفادە می کنیم.
فقر مطلق
فقر مطلق بە معنای این است کە آدمی تنها می تواند اساسی ترین مایحتاج خود را از قبیل غذا، لباس و خانە تهیە کند. انسانهائی کە روزانە با درآمد یک دلار و نود سنت زندگی می کنند در فقر مطلق بسر می برند. ٧۶٧ میلیون انسان امروزە در چنین فقری بسر می برندSDG Progress Report 2017).). این یک کاهش چشمگیر از سال ١٩٩٩است کە در آن زمان یک میلیارد و هفت صد میلیون نفر در زیر خط فقر زندگی می کردند.
فقر نسبی
فقر نسبی آن فقریست کە بە نسبت کل جمعیت یک کشور حساب می شود. اگر شما نسبت بە دیگرانی کە در کشور شما زندگی می کنند فقیرتر هستید، پس بنابراین شما فقیرید. هر کشوری، خود مرز فقر خود را تعیین می کند. در نروژ بطور مثال شما فقیرید اگر کمتر از شصت درصد درآمد خود را دریافت کنید. کشورهای دیگر، مرز فقر دیگری دارند، و بە همین مقیاس، شاخص های متفاوتی برای تعریف فقر نسبی.
از اهداف پایدار اعلام شدە توسط سازمان ملل است کە تا سال ٢٠٣٠، در تمام جهان فقر مطلق را بزدایند و فقر نسبی را بە نصف برسانند.
چگونە فقر محاسبە می شود
روشهای متفاوتی برای محاسبە فقر وجود دارند. معمولی ترین روش برای اینکە نشان دادەشود یک کشور تا چە اندازە فقیر یا ثروتمند است برآوردکردن درآمد ناخالص ملی بر اساس هر فرد است، و بە این طریق اطلاعات زیادی در مورد وضعیت اقتصادی یک کشور می توان کسب کرد، اما در همان حال بسیار کم در مورد اینکە چگونە در میان مردم درآمدها توزیع می شوند می توان بە آگاهی دست یافت. یک کشور در عین اینکە می تواند ثروتمند باشد، اما بعلت توزیع ناعادلانە ثروت، دارای فقرای بسیاری هم باشد.
شاخص های توسعە انسانی
برنامە توسعە سازمان ملل متحد (UNDP) روشی مخصوص برای اندازەگیری سطح مقبول طول عمر، تحصیلات و همچنین در رابطە با درآمدها دارد. کە اسمش ‘شاخص های توسعە انسانیست’ کە کشورهای جهان بر اساس آن طبقەبندی می شوند. این روش، در مورد کیفیت بهداشت، تحصیلات و استانداردهای زندگی بە ما اطلاعات می دهد. این اطلاعات برای مبارزە علیە فقر مهم اند.
‘شاخص های چند بعدی فقر’، فقر و استاندارد زندگی را اندازە می گیرند
فقر عبارت است از نبود امنیت، قابلیت پیش بینی، امکان انتخاب و تاثیرگذاری. اینها مواردی هستند کە نمی توان بە آسانی تنها بر اساس مقدار پولی کە فردی دریافت می کند، اندازەگیری کرد، و بهمین جهت سازمان ملل یک روش اندازەگیری را توسعە دادە است تا بتوان فقر را بهتر درک کرد.
این یک روش اندازەگیری عمومی است کە ‘شاخص های چند بعدی فقر’ نامیدە می شود(MPI) . این روش بجای اینکە حساب کند کە چقدر آدم فقیر وجود دارند، درجە شدت آن را اندازەگیری می کند. این بە همان اندازە روش قبلی می تواند شمولی باشد، اما چیزهای بیشتری را اندازەگیری می کند، بطوریکە ما تصویر بهتری از پیچیدگی فقر پیدا می کنیم. فرق میان این دو روش در چگونە محاسبە استانداردهای زندگی است. روش شاخص های چند بعدی فقر بە جای اینکە تنها بپرسد چقدر پول دارید، می پرسد آیا آنها بە آب سالم، توالت و برق دسترسی هم دارند، آیا آنها در خانەای بدون کف خاکی زندگی می کنند، آیا رادیو، دوچرخە و یا تلفون دارند.
علل فقر
علل متفاوت و پیچیدەای برای فقر وجود دارند. فرار سرمایە، تغییرات جوی، بدهکار بودن و تجارت جهانی از جملە عوامل بیرونی برای یک کشور در ایجاد فقر هستند. در مورد عوامل داخلی هم می توان بە دولت بد، جنگ، اختلافات و فساد اشارە کرد.
کشورهای فقیر، بازندە تجارت جهانی
تعداد زیادی از کشورهای در حال رشد در دوران استعمار تحت کنترل کشورهای اروپائی بوند. قبل از هر چیز نقش کشور مستعمرە این بود کە مواد خام مانند کاکائو، کافە، پنبە و مواد معدن را برای کشورهای صنعتی اروپائی تامین کند. کشورهای اروپائی از این مواد جهت تولیدات صنعتی استفادە می کردند.
کشورهای فقیر هم اکنون هم صادرکنندە مواد خام اند. این مواد مستعد آن اند کە در معرض تغییرات قیمتی در بازار جهانی قرار بگیرند و بدین ترتیب درآمد کمتری از آنها نصیب کشورهای صادرکنندە بشود. کشورهای ثروتمند عمدتا با قیمتهای کم، مواد خام را از این کشورها می خرند، و از تکنولوژی برای تولیدات محصولات خود از آنها استفادە می کنند. علیرغم اینکە کشورهای زیادی از لحاظ منابع طبیعی ثروتمنداند، اما در تجارت جهانی پول کمی نصیبشان می شود.
همچنین بعلت سیستم مالیاتی و سوبسید کە کشورهای ثروتمند اعمال می کنند، این کشورها بە سختی می توانند محصولات خود را در بازار جهانی بە فروش برسانند.
پس دادن بدهی، مانع توسعە
در دهەهای هفتاد و هشتاد میلادی، کشورهای فقیر زیادی از کشورهای صنعتی، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول وام دریافت کردند. این وامها یکی از دلایل اصلی فقر در این کشورها محسوب می شود. هر سال کشورهای در حال توسعە دو برابر مبلغ بازپرداخت باید بە کشورهای وام دهندە پرداخت کنند. این کشورها بنابراین بجای اینکە درآمدهای خود را در مدرسە، بهدشت و تحصیلات برای مردم خود بە مصرف برسانند، آنرا بە کشورهای وام دهندە می فرستند.
بخش بزرگی از قرض کشورهای در حال رشد غیرقانونی هستند. بدین معنی کە این قرض ها از طرف رژیم های فاسد یا مستبد مورد درخواست قرار گرفتەاند. در بیشتر موارد این قرض ها برای کنترل مردم خود، و یا گذاشتن در جیب حاکمان فاسد بکار بردە شدەاند. اگرچە این وام ها برای مردم نبودەاند، اما این مردم اند کە باید آن را پس بدهند، البتە بعد از آنکە کشورهایشان دمکراتیک شدەاند.
بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، در سالهای اخیر بخش زیادی از چنین قرض هائی را حذف کردەاند، اما کماکان کشورهای زیادی در خطر دچارشدن بە بحران بدهی اند.
فرار سرمایە، و کاهش درآمدهای مالیاتی
فرار سرمایە بە معنای مهاجرت مبلغ های عظیم پول از کشوری بە کشور دیگر است. این بخودی خود غیرقانونی نیست، اما می تواند ممری باشد برای فرار از مالیات. فرارهای غیرقانونی سرمایە، عمدتا از طریق پولشوئی سرمایەهائی انجام می گیرند کە از طرق تبەکاری، رشوە و فساد کسب شدەاند.
فرار سرمایە مشکل بزرگی ست. زیرا کشوری کە سرمایە از آن فرار می کند، درآمدهای مالیاتی اش را از قبل آن سرمایە از دست می دهد. بنابراین دولت پول کمتری در اختیار خواهد داشت برای اختصاص دادن بە مدارس، بیمارستان ها، زیرساخت ها و موارد مهم دیگر در کشور.
هر سال بیشتر از ١٢٠٠ میلیارد دلار از کشورهای فقیر بعلت فرار غیرقانونی سرمایە خارج می شود. این، دە برابر بزرگتر از آن مبلغی است کە کشورهای جهان متفقا برای کمک ارائە می دهند.
کشورهای فقیر، بیشتر در معرض حوادث طبیعی
تغییرات آب و هوائی بیش از پیش کرە زمین را با فجایع طبیعی از قبیل پدیدەهائی همانند گسترش بیابانها و گردبادهای مهیب مواجەکردەاست. فجایع طبیعی می توانند همە جای کرە زمین اتفاق بیافتند، اما در بعضی مناطق از شدت بیشتری برخورداراند. بعنوان نمونە کشورهائی کە بە موازات خط استوا قرار گرفتەاند، نسبت بە دیگران چنین فجایعی را بیشتر تجربە می کنند، و درست بسیاری از کشورهای فقیر دنیا در همین مناطق قرار گرفتەاند. کشورهای فقیر از منابع کمی جهت مقابلە با فجایع طبیعی و بازسازی ویرانەها بعد از طوفان های دهشتناک برخورداراند. آنان بشدت در معرض ویرانی ها بعلت حوادث طبیعی اند.
حکومتمداری فاسد و ضعیف
چگونگی ادارە و مدیریت یک کشور در توسعە و کاهش سطح فقر از اهمیت قاطعی برخوردار است. کشوری کە دارای مدیریت خوب باشد، بە میمنت مدیران و ارگانهائی کە دارد می تواند بە احتیاجات مردم رسیدگی کند. و بە همان ترتیب کشوری کە فاقد اینها باشد، در مسیر عکس حرکت می کند.
فساد، علامت بارز وجود حکومت بد است، و نتایج خطرناکی برای جامعە در پی دارد. فساد بە نابرابری در توزیع ثروت و منابع منجر می شود، و بە سلب اعتماد شهروندان از حاکمان می انجامد.
جنگ و درگیری مانعی بر سر راە رشد و توسعە اقتصادی
جنگ و درگیری باعث می شوند کە انسانها براحتی نتوانند بە تغذیە خود بپردازند. در چنین شرایطی دولتها منابع کشور را بە جنگها اختصاص می دهند تا بە مردم. جنگ منجر بە مهاجرت از روستا، شهر، کار و مدرسە می شود. تمامی اینها موانعی جدی اند بر سر راە توسعە اقتصادی.
فاصلە میان کشورهای فقیر و ثروتمند افزایش می یابد
رشد اقتصادی در بسیاری کشورها منجر بە ثروتمندتر شدن آنها و پایین رفتن نسبت فقر شدە است. در همان حال فاصلە میان شهروندان چە در کشورهای ثروتمند و چە در میان کشورهای فقیر بیشتر شدە است.
قبلا تقریبا همە فقرا در کشورهائی زندگی می کردند کە دارای درآمد کمی بودند. از ١٩٩٠، این پدیدە بشیوە چشمگیری تغییر کردەاست. بعلت رشد اقتصادی، بسیاری از آنها بە کشورهائی تبدیل شدەاند کە می توان آن ها را کشورهائی نامید با سطح درآمد متوسط. در بسیاری از این کشورها بطور مداوم تعداد بالائی از شهروندان در فقر بسر می برند. بیشتر از هفتاد درصد از فقرا در کشورهای با سطح درآمد متوسط همچون هند، نیجریە و اندونزی زندگی می کنند. اگرچە این کشورها ثروتمندتر شدەاند، اما فاصلە زیادی میان فقرا و ثروتمندان وجود دارد.
فقر و نابرابری سرچشمە ناآرامی های سیاسی و اجتماعی و البتە شورش هایند. برای کاهش فقر و ایجاد جامعە دارای ثبات، باید منابع و ثروت ها بشیوە عادلانە میان شهروندان توزیع شوند.
سازمان ملل چگونە با فقر مبارزە می کند؟
مبارزە با فقر یکی از وظایف سازمان ملل است. سازمان ملل برای جهانی کردن قوانین خود در مبارزە با فقر و برای حقوق بشر تلاش می کند. از جملە این سازمان ١٧ هدف پایدار دارد کە در آنها کشورهای جهان باید خود را موظف بە زدودن فقر، نابرابری و حفاظت از محیط زیست تا سال ٢٠٣٠ بکنند.
سازمان ملل همچنین پروژەهای مشخصی دارد کە از طریق ارگانهای متعدد سعی می کند با فقر مبارزە و در جهت رشد درازمدت کار کند.
ارگانهای زیر از جملە ارگانهائی هستند کە سازمان ملل در زمینەهای گوناگون از آنها بهرە می برد:
ـ برنامە توسعە سازمان ملل متحد (UNDP)،
ـ صندوق کودکان سازمان ملل متحد (UNICEF)
ـ سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO)
زیر نویس:
بخش مربوط بە ارگانهای سازمان ملل، کوتاە شدە است (مترجم)
منبع:
https://www.fn.no/Tema/Fattigdom/Fattigdom
