مصاحبه گر: برنارهانری لوی (Bernard-Henri Lévy)، فیلسوف، خبرنگار و روشنفکر فرانسوی
محمد مصطفایی که به زندانی شدن تهدید شده بود، از طریق ترکیه از ایران گریخته است. او تا همین چند روز پیش وکیل سکینه محمدی آشتیانی بوده است. در ورای فعالیتهای حرفه ای اش، او همواره یک صدای آزاد در ایران و یکی از وجدانهای آگاه کشورش بوده است. ملاها بارها او را آماج اذیت و آزار قرار داده اند. چند بار زندانیش کرده اند. او را هدف شانتاژهای روانی غیرقابل تحمل قرار داده و بارها همسر و دختر او را مورد تعرض قرار داده اند. او از دیروز در یک اتاق هتل در اسلو مامن یافته و در آنجا به پرسشهای من پاسخ می دهد. یا مستقیما به انگلیسی و یا با کمک محمود امیری مقدم، بنیانگذار و گرداننده یک سازمان غیردولتی مستقر در نروژ بنام «ایران هیومن رایتز». صدای او آرام و ذهنش هوشیار است. از توان مقاومت او چیزی کاسته نشده و پشتش خم نشده است. او مبارزه را ادامه می دهد. ولی او بیش از هرزمان به ما نیازمند است. فعلا به سخنان او گوش فرا بدهیم. پس از ترک ایران، این اولین بار است که او رشته سخن را در دست گرفته است.
شما به چه صورت ایران را ترک نمودید؟
من از مرز ایران و ترکیه رد شدم. ۵ ساعت پیاده. سپس با اسب.
و سپس در ترکیه؟
من به شهر وان رسیدم. سازمانهای بشردوستانه همچون عفو بین الملل پرونده من را در دست گرفتند. ما به دولت ترکیه نامه نوشتیم. آنها به من گفتند که با یک هواپیما به استانبول بروم. من در مجموع ۶ روز در ترکیه ماندم که ۳ روز آن را در پاسگاه پلیس مرزی در فرودگاه سپری کردم و ۳ روز دیگرش را در یک مرکز بازداشت خارجیانی که بصورت غیرقانونی به ترکیه آمده اند. به یمن دخالتهای افراد سازمان ملل، اتحادیه اروپا و دولت نروژ من توانستم به اسلو برسم.
وضعیت روحی شما چگونه است؟
بسیار خسته، ولی مبارز. البته من ترجیح می دادم که در ایران باقی بمانم و تلاشهایم دردفاع از سکینه و حقوق بشر در کشورم را ادامه بدهم. ولی این خطر وجود داشت که آنها من را دستگیر بکنند و بدتر از آن این خطر وجود داشت که همسر من را در زندان نگه بدارند.
آیا همسر شما از زندان خارج شده است؟
بله، آنها صرفا همسر من را در زندان نگه داشته بودند تا من را مجبور کنند که خودم را تحویل بدهم. از لحظه ای که من پایم به نروژ رسید و آنها فهمیدند که دیگر دستشان به من نمی رسد، پس از ۱۴ روز زندان در شرایط دشوار، آنها سرانجام همسر من را آزاد کردند.
یک نکته قابل توجه این است که چرا آنها دست از سر این زن بر نمی دارند؟
بله همین طور است. آنها همه شیوه های ممکن را علیه این زن بکار گرفته اند. ابتدا او را به سنگسار محکوم کردند. او روزگار را با این کابوس سپری می کرد و این حکم به مثابه شمشیر معلقی بود که در بالای سر او آویخته شده بود. هم اکنون جمهوری اسلامی ایران که با یک بسیج بین المللی مواجه شده است در به اجرا گذاشتن این حکم تردید از خود نشان می دهد و درنظر دارد که حکم اولیه را به اعدام با دار تغییر بدهد. سکینه در انتظار بسر می برد. در انتظار مرگ بودن خودش یک نوع شکنجه است.
ولی به چه علت او به طور خاص هدف این پافشاری و لجبازی رژیم قرار گرفته است؟
به این علت که او به یک سمبل تبدیل شده است. سمبل همه زنان ایرانی که قربانیان خانواده، جامعه و قوانین تبعیض آمیز هستند.
برای کسی که از خارج از کشور به این قضیه نگاه می کند برخی از جنبه های قضیه مبهم بنظر می رسند. او دقیقا هدف کدام اتهامها قرار گرفته است؟
او به داشتن «روابط نامشروع» با یک مرد در دورانی که شوهرش هنوز زنده بوده متهم شده بود و به ۹۹ ضربه شلاق محکوم شده بود. پس از قتل شوهرش او به اتهام شرکت در این قتل به ۱۰ سال حبس محکوم شد. در همان زمان، یک دادگاه دیگر به اتهام واهی «زنا» او را مورد محاکمه قرار داد و این بار او را به سنگسار محکوم کرد. واقعیت این است که همه این اتهامات بی پایه هستند. هیج مدرکی وجود ندارد و در پرونده او هیچ گونه اعترافی وجود نداشته است. در خاتمه جلسات دادگاه، از ۵ قاضی فقط ۳ نفرشان او را مجرم دانسته بودند و این رای صرفا برخواسته از نظر شخصی آنها بوده است. این ۳ قاضی هر ۳ نفرشان آخوند و افرادی بطور خاص فناتیک بوده اند.
او چه نوع زنی است؟
او یک زن ساده است. بسیار ساده. برای نمونه او تقریبا زبان فارسی نمی داند و فقط زبان آذری می داند.
آیا به همین دلیل بوده که وقتی حکم دادگاه در مورد او را خوانده اند او متوجه نشده است؟ می گویند فقط در زمانی که او به زندان بازگشته و همبندهایش قضیه را برای او توضیح داده اند او متوجه شده است.
نه، دلیل این موضوع چیز دیگری بوده است. در حکم دادگاه واژه «رجم» مورد استفاده قرار گرفته بود. این یک واژه عربی است که معنایش سنگسار است.
نکته تعجب برانگیزی است که یک واژه عربی بکار برده شده است…
بله، ولی این امر متداول است. در سیستم قضایی ایران این واژه عربی مورد استفاده قرار می گیرد. او معنی این واژه را نمی دانسته است.
نظر شما در مورد تصاویر تلویزیونی اخیر چیست؟ او در این تصاویر بطور کامل در یک چادر پیچیده شده و به «جنایات» ادعایی اقرار می کند. اول از هر چیز آیا فردی که در این تصاویر دیده می شود خود او است؟
من خودم شخصا تصاویر مزبور را ندیده ام. ولی گویا فردی که در تصاویر تلویزیونی دیده می شود خود او است.
آیا این اعترافات در زیر شکنجه از او گرفته شده است؟
من شنیده ام که این طور بوده است. بله، او تحت فشارهای شدید قرار گرفته و او را مجبور کرده اند که این سخنان را بگوید.
وکیلی که بعد از شما پرونده را در دست گرفته چه کسی است؟ آیا اعضای خانواده سکینه او را انتخاب کرده اند یا این که او یک وکیل تسخیری است؟
من آقای هوتان کیان را نمی شناسم. من نمی دانم آیا مقامات او را تعیین کرده اند، یا این که این وکیل توسط خانواده او انتخاب شده است.
آیا مورد سکینه یک مورد استثنایی است؟ آخرین موارد سنگسار که شما از آن مطلع شده اید و یا در جریان پرونده آن بوده اید کدامها بوده اند؟
من در مجموع وکیل مدافع ۱۳ محکوم به سنگسار بوده ام. در ۱۰ مورد یا من در در دادگاه استیناف برنده شدم، یا این که موفق شدم که حکم سنگسار به مجازات شلاق تقلیل داده بشود. هنوز ۳ مورد از از این پرونده ها باقی مانده اند.
طبق اطلاعاتی که شما در اختیار دارید، آخرین موردی که یک مجازات سنگسار عملا در ایران به اجرا گذاشته شده است کدام بوده است؟
آخرین موردی که من بیاد دارم مورد جعفر کیانی بوده است که در تاکستان در سال ۲۰۰۷ تا سرحد مرگ سنگسار شده است. ولی سازمانهای دفاع از حقوق بشر در ایران موارد دیگری را در آمارهایشان درج کرده اند: یک مرد در مارس ۲۰۰۹ در شهر رشت. ۳ نفر دیگر در مشهد در دسامبر ۲۰۰۸، که یکی از آنها موفق شده خودش را از داخل گودال بیرون بکشد و بنابر این جان سالم بدر برده است.
شما به این شهرت دارید که در گذشته توجه جامعه بین المللی را بسوی قضیه محمد رضا حدادی و اکنون بسوی قضیه سکینه محمدی آشتیانی جلب کرده اید. آیا این نوع بسیج افکار عمومی اقدام درستی است؟
بله، البته. گرچه ممکن است که نتیجه این گونه اقدامات بلافاصله مشهود نباشد. ولی در میان مدت و درازمدت این گونه اقدامات بسیار موثر خواهند بود.
برخی معتقدند که اقدامات پشت پرده مؤثرتر هستند. شما با افرادی که چنین نظری را دارند موافق نیستید؟
نه، هر دو نوع اقدام لازم هستند.
مقامات ایران در مورد اقدامات شما چه نظری داشته اند؟
آنها از این اقدامات خوششان نمی آید. ولی آنها نمی توانند نسبت به این اقدامات بیتوجه باشند. طی سالهای اخیر من بر روی وبلاگهای متعدد در مورد پرونده هایی که از آن دفاع کرده ام، توضیحاتی را ارائه داده ام. مقامات رژیم این وبلاگها را بطور سیستماتیک بلوکه می کنند و من هر بار وبلاگهای جدیدی را براه می اندازم.
برای کمک به سکینه و کمک به زنان ایرانی که علیه تاریک اندیشی مبارزه می کنند ما هم اکنون چکار می توانیم بکنیم؟
همین کاری که ما الآن مشغول آن هستیم، جزو کارهایی است که از دست ما بر می آید. سخن گفتن از این موضوعات، توضیح دادن که موارد نقض حقوق بشر در ایران حداقل به اندازه مسئله انرژی هسته ای شایان توجه است.
آیا شما می خواهید که این سخنان را در پاریس نیز بگویید؟
من هفته آینده در آلمان خواهم بود. پس از آن می توانم به فرانسه نیز بروم. چرا که نه؟
ما منتظر شما هستیم.
