کنگرهٔ شانزدهم سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) از نیم‌روز آدینه، ۲۰ مهر تا عصر یک‌شنبه، ۲۲ مهر ۱۳۹۷ (۱۲ تا ۱۴ اکتبر ۲۰۱۸ میلادی) در آلمان برگزار شد. کنگرهٔ شانزدهم مطابق اساسنامه، دو سال پس از کنگرهٔ پانزدهم (فوق‌العادهٔ) سازمان برگزار شد.
گذشته از موارد همیشگی دستور کار کنگره‌های سازمان – یعنی بررسی عمل‌کرد نهادهای منتخب کنگره و زیرمجموعه‌های آنها، بحث و بررسی اوضاع سیاسی کشور و برگزیدن نهادهایی که بر مبنای اساسنامه باید از سوی کنگره انتخاب شوند – دستور محوری کنگرهٔ شانزدهم ما پرداختن به بنیان‌گذاری حزب چپ ایران (فداییان خلق) و تصمیم‌گیری پیرامون چند و چون کنش‌گری سازمان در بازهٔ زمانی پس از کنگرهٔ شانزدهم بود.
آغاز کار کنگره
کنگره بعد از ظهر آدینه، ۲۰ مهر ۱۳۹۷ (۱۲ اکتبر ۲۰۱۸ میلادی) توسط هیئت رئیسهٔ سنی آن گشایش یافت. پس از اعلام یک دقیقه سکوت به یاد همهٔ جانباختگان راه آزادی و عدالت اجتماعی در ایران، از جمله جانباختگان کشتار وسیع زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ و به یاد رفقا، یاران، دوستان و آزادی‌خواهانی که در فاصلهٔ دو کنگرهٔ سازمان درگذشته‌اند، هیئت رئیسهٔ سنی کنگرهٔ شانزدهم، رسمیت کنگره را بر پایهٔ آمار ارائه شده از سوی مسئول گروه کار سازمان‌دهی و مدیریت سازمان اعلام کرد.
پس از آن کنگره اقدام به انتخاب هیئت رئیسهٔ دائم خود کرد. برای عضویت در هیئت رئیسهٔ کنگرهٔ شانزدهم ۶ رفیق اعلام آمادگی کردند. کنگره به اتفاق آرا تصمیم گرفت هیئت رئیسهٔ شش‌نفره داشته باشد و ترکیب شش‌نفره را به عنوان هیئت رئیسهٔ خود برگزید.
تصویب دستور و رسیدگی به موارد در دستور
دستور کاری برای کنگرهٔ شانزدهم سازمان توسط شورای مرکزی پانزدهم سازمان به کنگره ارائه شده بود. هیئت رئیسهٔ کنگره بلافاصله پس از انتخاب وارد تصویب دستور شد. در این ارتباط پیش‌نهادهایی مبنی بر حذف بندهایی از دستور پیش‌نهادی و انجام جا به جایی‌هایی در آن از سوی برخی از رفقا طرح شد. در این ارتباط هیئت رئیسهٔ کنگره بر موارد زیر تأکید کرد:
(۱) علی‌رغم این که کنگرهٔ شانزدهم سازمان، کنگره‌ای عادی با مجموعهٔ الزامات قانونی و حقوقی آن است، موضوع محوری این کنگره بررسی بنیان‌گذاری حزب چپ ایران (فداییان خلق) و چند و چون کنش‌گری سازمان در بازهٔ زمانی پس از کنگرهٔ شانزدهم است و هیئت رئیسهٔ کنگره با نظرداشت این واقعیت اولویت‌بندی جریان کار کنگره را تعیین خواهد کرد.
(۲) در همین ارتباط و با توجه به جریان و پیش‌رفت کار کمیسیون منتخب کنگره در موضوع مربوطه، جا به جایی‌های ضرور و متناسب از سوی هیئت رئیسه به کنگره پیش‌نهاد خواهد شد.
(۳) موارد حذفی پس از بررسی دقیق‌تر چارچوب‌های اساس‌نامه‌ای و آیین‌نامه‌ای به رأی کنگره گذاشته خواهد شد.
کنگره، پس از تأیید این موارد، وارد رسیدگی به موضوع محوری کار خود شد. در ادامهٔ کار، هیئت رئیسه به تدریج دستور کار کنگره را با توجه به تغییرات ضرور به تصویب کنگره رساند.
بنیان‌گذاری حزب چپ ایران (فداییان خلق) و چند و چون کنش‌گری سازمان در بازهٔ زمانی پس از کنگرهٔ شانزدهم
شورای مرکزی پانزدهم سازمان به منظور تصمیم‌سازی در این باره «کمیسیون تدارک مضمونی کنگرهٔ شانزدهم سازمان» را با ترکیبی از هفت تن از اعضای سازمان تشکیل داده بود. کار چندین ماههٔ فشرده و متمرکز کمیسیون و بحث و گفتگوهای گستردهٔ درون‌سازمانی در چند ماه گذشته منجر به ارائهٔ قراری واحد از سوی کمیسیون به کنگرهٔ شانزدهم سازمان شد. هم‌چنین قرارهایی از سوی چند تن از رفقا از طریق کمیسیون به کنگرهٔ سازمان پیش‌نهاد شده بود.
با توجه به حساسیت موضوع و علاقهٔ عمومی اعضای کنگره، یک دور بحث عمومی در این باره صورت گرفت. این دور بحث با مشارکت اکثریت قریب به اتفاق اعضای کنگره مواجه شد. هر یک از سخن‌رانان از زاویهٔ مورد نظر خود به موضوع پرداخت و با آن تماس برقرار کرد. پیش از آغاز بحث، مسئول «کمیسیون تدارک مضمونی» گزارشی کوتاه از جریان کار کمیسیون به کنگره ارائه داد و به هم‌راه دیگر اعضای کمیسیون به پرسش‌های مضمونی و روندی اعضای کنگره در این باره پاسخ گفت.
پس از پایان سخنان رفقا، کنگره به انتخاب کمیسیونی برای رسیدگی به پیش‌نهادها و آماده کردن پیش‌نویس قرار یا قرارهایی پرداخت که می‌بایستی در ادامه کار کنگره به تصویب آن برسد و مبنای عمل سازمان و نهادهای منتخب کنگره باشد. در این ارتباط کنگره دو تصمیم زیر را اتخاذ کرد:
(۱) تعداد اعضای کمیسیون کنگره می‌تواند بیش از ۷ نفر نیز باشد.
(۲) برای فراهم آوردن امکان هم‌اندیشی و هم‌گرایی هر چه بیشتر در تهیهٔ پیش‌نویس قرار، کنگره اقدام به انتخاب یک سند مبنا نمی‌کند.
کنگره، پس از تصمیم به انتخاب یک کمیسیون ۹نفره، از میان ۱۱ نامزد عضویت در کمیسیون، دست به انتخاب ترکیب کمیسیون زد. کمیسیون پس از انتخاب بلافاصله آغاز به کار کرد.
ارزیابی از بنیان‌گذاری حزب چپ ایران (فداییان خلق)
کار کنگره در روز دوم آن با گزارشی کوتاه از کار کمیسیون توسط مخبر آن آغاز شد. پس از پرسش و پاسخی کوتاه، کنگره وارد دستور بعدی خود، یعنی ارائهٔ ارزیابی از بنیان‌گذاری حزب چپ ایران (فداییان خلق) شد. رفقای بسیاری در این بحث مشارکت فعال داشتند.
ارزیابی از عمل‌کرد نهادهای سازمان در بازهٔ زمانی میان کنگرهٔ پانزدهم و شانزدهم
در این بخش از دستور تعداد اندکی از اعضای کنگره به جنبه‌های گوناگون فعالیت نهادهای سازمان در دورهٔ گذشته پرداختند. از آن جایی که هیچ یک از اعضای کنگره، پیش‌نهادی مبنی بر ارائهٔ قرار یا تصویب ارزیابی از سوی کنگره پیرامون عمل‌کرد نهادهای سازمان نداشت، این بخش از دستور پس از یک دور اظهار نظر به پایان رسید.
ادامهٔ رسیدگی به موضوع محوری کنگره
در این میان کمیسیون منتخب کنگره، که بدون وقفه به کار خود ادامه داده بود، حاصل کار تا آن زمان خود را در اختیار کنگره قرار داد. با توجه به این که مواردی از بندهای مورد توافق اکثریت کمیسیون بندهای جدیدی بودند، پس از گفتگو در بارهٔ آنها، این امکان به اعضای کنگره داده شد، که پیش‌نهادهای خود در این باره‌ها را تا زمانی معین در اختیار کمیسیون قرار دهند.
اظهار نظرهای سیاسی
سپس کمیسیون به ادامهٔ کار خود پرداخت و کنگره به دوری از اظهار نظر آزاد سیاسی پرداخت. هر یک از سخن‌رانان از زوایایی به مسائل و اوضاع بغرنج سیاسی کشور پرداخت.
بحث دوران گذار
در ادامه، به منظور تسهیل تصمیم‌گیری متأخر در بارهٔ دوران گذاری که در چارچوب قرار مورد نظر کمیسیون ذکر شده بود، تبادل نظر در بارهٔ دوران گذار و مختصات و اهداف آن در دستور کار کنگره قرار گرفت. تعداد پرشماری از رفقا درهم‌اندیشی در این باره مشارکت کردند.
ادامهٔ رسیدگی به موضوع محوری کنگره و تصمیم‌گیری‌های اولیه در این باره
دستور پایانی روز دوم کنگره، رسیدگی چندین باره به موضوع محوری آن و اتخاذ نخستین تصمیم‌‌های مضمونی بود. در این پیوند کنگره، در موارد زیر به رأی‌گیری پرداخت:
(۱) ذکر این گزاره در قرار مصوب کنگرهٔ شانزدهم سازمان: «سازمان تا کنگرهٔ بعد، از هر گونه برآمد سیاسی اجتناب خواهد کرد.»
این پیش‌نهاد پس از صحبت‌های موافق و مخالف به رأی گذاشته شد و با کسب نزدیک به ۴۲ ٪ رأی موافق، بیش از ۵/ ۴۳ ٪ رأی مخالف، نزدیک به ۱۱٪ رأی ممتنع و بیش از ۵/ ۳ ٪ عدم شرکت تصویب نشد.
(۲) ذکر این گزاره در قرار مصوب کنگرهٔ شانزدهم سازمان: «سند باید در خدمت انتقال فعالیت سازمان به حزب چپ ایران (فداییان خلق) و عدم تقابل با آن باشد.»
این پیش‌نهاد پس از صحبت‌های موافق و مخالف به رأی گذاشته شد. و با کسب نزدیک به ۵/ ۳۱ ٪ رأی موافق، نزدیک به ۳۹٪ رأی مخالف، بیش از ۲۲٪ رأی ممتنع و بیش از ۵/۷ ٪ عدم شرکت تصویب نشد.
(۳) پس از آن کلیات قرار پیش‌نهادی کمیسیون منتخب کنگرهٔ شانزدهم پس از صحبت‌های موافق و مخالف به رأی کنگره گذاشته شد و با به دست آوردن ۸۲/ ۶۴ ٪ رأی موافق، ۲۶/ ۹ ٪ رأی مخالف، ۵۲/ ۱۸ ٪ رأی ممتنع و ۴/ ۷ ٪ عدم شرکت به تصویب رسید.
انتخاب نهاد مسئول سازمان منتخب کنگرهٔ شانزدهم
موضوع بعدی در دستور انتخاب نهاد سازمانی بود که وظایف محوله از سوی کنگرهٔ شانزدهم سازمان را بر عهده خواهد داشت.
کنگرهٔ شانزدهم پیش از اقدام به انتخاب ترکیب این نهاد، در بارهٔ شمار اعضای آن تصمیم‌گیری کرد. در این مورد سه پیش‌نهاد به کنگره ارائه شده بود. با توجه به رأی‌گیری متناظر نسبی در این باره، حاصل رأی‌گیری کنگره چنین بود:
(۱) شمار ۷ نفر بیش از ۲۴ ٪
(۲) شمار ۹ نفر نزدیک به ۵۴ ٪
(۳) شمار ۱۱ نفر نزدیک به ۳۹ ٪
کنگره بی‌درنگ وارد ثبت نامزدی اعضای خود و رای‌گیری برای انتخاب ترکیب مورد نظر شد. ۱۳ رفیق آمادگی خود برای عضویت در نهاد نام‌برده را اعلام کردند. کنگره با اخذ رأی مخفی، ۹ تن از رفقا را با شیوهٔ انتخاب آزاد به عضویت در نهاد منتخب خود برگزید.
کنگره در ادامهٔ کار خود و در چارچوب تصویب قرار پیش‌نهادی کمیسیون، منطبق بر اساس‌نامهٔ سازمان، نام شورای مرکزی را بر نهاد منتخب خود تثبیت کرد.
ادامهٔ رسیدگی به موضوع محوری کنگره و تصمیم‌گیری‌های مرتبط
روز سوم کنگرهٔ شانزدهم سازمان با رسیدگی به موضوعات مربوط به قرار کمیسیون پی گرفته شد. کنگره در این ارتباط در گام نخست اقدام به تصمیم‌گیری زیر کرد:
کنگره در روز دوم کار خود کلیات پیش‌نویس ارائه شده از سوی کمیسیون منتخب خود را تصویب کرده بود. لازمهٔ تصویب نهایی قرار مربوطه، تعلیق بندهایی از اساس‌نامهٔ سازمان برای بازهٔ زمانی پس از کنگرهٔ شانزدهم ما بود. چهار گزارهٔ اساس‌نامه‌ای مشمول این تصمیم کنگره به این شرح است:
(۱) عدم انتخاب هیئت تدارک کنگره و واگذاری وظایف و اختیارات آن به شورای مرکزی،
(۲) عدم انتخاب هیئت سیاسی – اجرایی از سوی شورای مرکزی سازمان،
(۳) ادامهٔ تعلیق بند اساس‌نامه‌ای ناظر بر ممنوعیت عضویت هم‌زمان اعضای سازمان در احزاب دیگر ایرانی در مورد حزب چپ ایران (فداییان خلق) و
(۴) امکان برگزاری کنگرهٔ فوق‌العادهٔ سازمان به صورت مجازی، ترکیبی و غیرمتمرکز با رفع محدودیت‌های موجود اساس‌نامه‌ای.
پیش‌نهاد هیئت رئیسهٔ کنگره، رأی‌گیری در بارهٔ تعلیق این موارد چهارگانهٔ اساس‌نامه‌ای بود. کنگره با بیش از ۹۶ ٪ رأی موافق و بدون رأی مخالف با تعلیق این چهار گزارهٔ اساس‌نامه‌ای موافقت کرد.
تصمیم‌گیری پیرامون هیئت رشد و کمیسیون نظارت مالی
کنگره بر پایهٔ پیش‌نهاد هیئت رئیسهٔ خود مبنی بر ابقای ترکیب دو نهاد نام‌برده، ترکیب هیئت رشد را به اتفاق آرا و ترکیب موجود کمیسیون نظارت مالی را با نزدیک به ۸۵ ٪ آرای خود در مسئولیت‌های‌شان ابقاء کرد.
ادامهٔ رسیدگی به موضوع محوری کنگره و تصمیم‌گیری‌های نهایی
آخرین موضوع در دستور کار کنگره، تصمیم‌گیری نهایی در بارهٔ قراری بود که از سوی کمیسیون به کنگره ارائه شده بود.
در این ارتباط کنگره، نخست در بارهٔپیش‌نهادهای زیر تصمیم‌گیری کرد.
(۱) بند پایانی قرار مصوب کمیسیون، شورای مرکزی شانزدهم را موظف به تدوین آیین‌نامه‌های مربوط به همه‌پرسی و کنگره‌های مجازی، ترکیبی و غیرمتمرکزمی‌کند. پیش‌نهادی مبنی بر حذف گزارهٔ زیر از این بند به کمیسیون ارائه شده بود: «و باید به تصویب کنگرهٔ هفدهم سازمان برسد». کنگره با بیش از ۷۰ ٪ رأی موافق، با این پیش‌نهاد موافقت کرد.
(۲) قرار پیش‌نهادی از سوی «کمیسیون تدارک مضمونی کنگرهٔ شانزدهم» شامل بند زیر بود: «در صورت فراهم آمدن امکان فعالیت علنی سازمان در ایران، شورای مرکزی شانزدهم موظف است اقدام به برگزاری بی‌درنگ کنگرهٔ فوق‌العادهٔ سازمان و تأمین شرایط وسیع‌ترین حضور نیروهای سازمان در آن کند.» کمیسیون منتخب کنگره به این بند رسیدگی نکرده بود. این بند پس از صحبت موافق و مخالف به رأی کنگره گذاشته شد و با کسب بیش از ۱۶.۵ ٪ آرای موافق کنگره، به تصویب نرسید.
(۳) پیش‌نهادی مبنی بر افزوده شدن این گزاره به قرار پیش‌نهادی به کنگره ارائه شده بود: «شورای مرکزی شانزدهم، فعالیت خود را در بازهٔ زمانی یک سال آینده، از جمله بر احیای شرایط گذار به حزب چپ ایران (فداییان خلق) متمرکز خواهد کرد. این پیش‌نهاد موفق به کسب آرای موافق مورد نیاز نشد.
پس از رسیدگی به همهٔ پیش‌نهادهای مربوطه، کنگره اقدام به رأی‌گیری در بارهٔ قرار مصوب کمیسیون منتخب خود کرد و آن را بدون رأی مخالف و با کسب ۷۹/۸۶ ٪ رأی موافق و ۲۱/ ۱۳٪ رأی ممتنع به تصویب کنگرهٔ شانزدهم سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) رسید.
قرار مصوب کنگره، پیوست این گزارش است.
یک‌شنبه، ۱۳آبان ۱۳۹۷ (۲۱اکتبر ۲۰۱۸ میلادی)
هیئت رئیسهٔ کنگرهٔ شانزدهم سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
