در حالی که در جهان امروز بیش از هر زمان دیگری از اهمیت «حقوق بشر»، همزیستی مسالمت‌امیز، کرامت انسان و عدالت اجتماعی سخن گفته می‌شود، میلیون‌ها کارگر مهاجر افغانستانی در کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران و پاکستان، در شرایطی زندگی می‌کنند که نه تنها با اصول انسانی، بلکه با معیارهای حقوق بین‌الملل در تضاد است.
در چند دهۀ گذشته، جنگ‌های متوالی (از ۱۳۵۸ تاکنون) جنگ‌های داخلی، سلطۀ طالبان، حملۀ آمریکا و در نهایت تسلط دوبارۀ طالبان در سال ۱۴۰۰، ناامنی، فقر و فروپاشی زیرساخت‌های اقتصادی، میلیون‌ها نفر از مردم افغانستان را وادار به مهاجرت کرده است. در میان این مهاجران، هزاران کارگر و زحمتکش افغانستانی، نقش مهمی در بازار کار کشورهای میزبان ایفا کرده‌اند؛ این کارگران، در اقتصاد کشورها آن هم در سخت‌ترین مشاغل، با کمترین حقوق و بدون حمایت قانونی مشارکت دارند. با این حال، در ماه‌های اخیر با افزایش چشمگیر اخراج اجباری، بازداشت، و محرومیت از حداقل حقوق انسانی مواجه‌اند.
در ایران، کارگران افغانستانی سهم چشم‌گیری در پروژه‌های ساخت‌وساز، کشاورزی، خدمات شهری، کارخانه‌ها و حتی کارهای خانگی دارند. کارگر افغانستانی، همان کسی‌ست که در سایه‌های بلند شهرها، دیوارهای ساختمان‌ها را بالا برد، در دمای ۵۰ درجه آسفالت خیابان‌ها را ریخت، در سرمای زمستان آجر روی آجر گذاشت و در روستاها، مزارع را شخم زد تا نان باشد. بسیاری از این افراد بدون قرارداد، بدون بیمه، بدون حق اعتراض و در اغلب موارد با دستمزدهایی پایین‌تر از کارگران داخلی، به کار گرفته می‌شوند.
بسیاری از نیرو‌های انسانی در پروژه‌های ساختمانی در ایران در دهه‌های اخیر، از مهاجران افغانستانی بوده‌اند. کارگران افغانستانی سهم بسزایی در برداشت محصولات کشاورزی فصلی مانند پسته، زعفران، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی داشته‌اند. نظافت خیابان‌ها، حمل‌ونقل دستی، باربری و خدمات خانگی به شدت متکی بر این کارگران بوده است. اما امروز همان کارگر، بدون حق، بدون صدا، بدون حمایت، از خانه‌اش بیرون کشیده می‌شود، با دستانی بسته در وانت نشانده می‌شود، به مرز فرستاده شده و به کشوری بازگردانده می‌شود که درگیر بحران‌های شدید انسانی، اقتصادی و امنیتی است.
از سال ۲۰۲۲ تاکنون، با تشدید بحران‌های اقتصادی، فشارهای سیاسی و تغییر در سیاست‌های مهاجرتی، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از افغانستان، موج اخراج مهاجران افغانستانی سرعت گرفته است. نهادهای امنیتی با این بهانه که «اقامت غیرقانونی دارند» یا «تهدید امنیتی هستند»، آنان را بازداشت و به طور جمعی و به اجبار بازمی‌گردانند. مأموران دولتی، کارگران را در محل کار، خانه یا خیابان بازداشت می‌کنند، آنان را به اردوگاه‌های موقت منتقل کرده و سپس به افغانستان بازمی‌گردانند؛ کشوری که هنوز با فقر، ناامنی و بحران انسانی عمیق دست به گریبان است.
مطابق میثاق‌های بین‌المللی مانند اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ و اصل بنیادین عدم بازگرداندن اجباری (non-refoulement)، هیچ فردی نباید به کشوری بازگردانده شود که در آن با خطر جدی خشونت، تبعیض، یا وضعیت غیرانسانی مواجه است.
اخراج جمعی، بدون رسیدگی فردی به پرونده‌ها، بدون امکان اعتراض، و بدون رعایت حقوق اولیه، ناقض آشکار این اصول است. همچنین، قوانین بین‌المللی کار از جمله اصول سازمان جهانی کار (ILO) بر حمایت از کارگران مهاجر، ممنوعیت بهره‌کشی، و حق برخورداری از حمایت قانونی تأکید دارند.
گروه کار کارگری سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) از نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق کارگران و زحمتکشان می‌خواهد:
-
- نظارت مستمر بر رفتار دولت‌ها با کارگران مهاجر داشته باشند.
- امکانات حمایتی و پشتیبانی حقوقی در اختیار اخراج‌شدگان قرار دهند.
- دولت‌ها را به رعایت تعهدات بین‌المللی‌شان در قبال مهاجران، ملزم کنند.
بنابراین، اخراج کارگران و زحمتکشان افغانستانی نه تنها یک موضوع مهاجرتی یا قانونی، بلکه مسئله‌ای انسانی، اخلاقی و مرتبط با حقوق کارگران است.
کارگران افغانستانی، قشر آسیب‌پذیر اما شریفی هستند که چرخ زندگی کشور میزبان را به گردش درآورده‌اند. آن‌ها قربانی جنگی امپریالیستی و ضد کارگری هستند که در آن نقشی نداشته‌اند، و اکنون دوباره قربانی بی‌عدالتی و بی‌رحمی سیاست‌ها شده‌اند. کارگران افغانستانی مانند بسیاری دیگر از کارگران مهاجر غیرقانونی، قربانی سیاست‌های غلط مهاجرتی دولت میزبان، به مثابه یک نیروی کار ارزان، از سوی سرمایه‌داران در شرایطی به کار گرفته می‌شوند که از کمترین حقوق برخوردارند و نماد بهره‌کشی عریان سیستم سرمایه‌داری‌اند.
اخراج کارگران و زحمتکشان افغانستان را متوقف کنید آنان به کشور ما پناه آورده‌اند و طی سال‌های گذشته در سازندگی کشور در عرصه‌های مختلف سهیم و شریک بوده‌اند.
شنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۴ (۱۲ ژوییه ۲۰۲۵میلادی)
گروه کار کارگری سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)
