از هفتم اکتبر ۲۰۲۳، غزه بار دیگر در کابوس تاریخ فرو رفته است؛ کابوسی که این‌بار نه در اردوگاه‌های آشوویتس و تربلینکا، بلکه در برابر چشمان مدعیان حقوق بشر رقم می‌خورد. «هولوکاست قرن بیست‌ویکم» نه در خفا، بلکه در برابر دوربین‌ها جریان دارد، و قدرت‌های غربی به‌جای نجات، تنها تماشاگر کشتار است.
بر اساس گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل، تا ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۵ دست‌کم ۵۸٬۵۷۳ فلسطینی جان باخته‌اند؛ از این میان ۱۷٬۹۲۱ کودک (۳۱٪) و ۹٬۴۹۷ زن (۱۶٪) هستند (۱). آمارهای مستقل حتی شمار قربانیان را بیش از ۶۱٬۰۰۰ کشته و ۱۵۳٬۰۰۰ زخمی برآورد می‌کنند (۲). یونیسف اعلام کرده که بیش از ۵۰٬۰۰۰ کودک کشته یا مجروح شده‌اند (۳)، و سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که نزدیک به ۱۲٬۰۰۰ کودک زیر پنج سال به سوءتغذیه حاد مبتلا هستند که بیش از ۲٬۵۰۰ تن از آن‌ها در آستانه مرگ قرار دارند (۴). سازمان زنان ملل نیز تخمین زده که تاکنون بیش از ۲۸٬۰۰۰ زن و دختر کشته شده‌اند (۵). این اعداد سندی انکارناپذیر از یک نسل‌کشی سازمان‌یافته است؛ نسل‌کشی‌ای که نه در سکوت، بلکه با حمایت مالی، نظامی و دیپلماتیک قدرت‌های غربی ادامه دارد.
این جنگ صرفاً نزاعی مرزی یا بحرانی منطقه‌ای نیست؛ دادگاهی تاریخی است که گرچه توانست افکار عمومی و برخی دولت‌ها را به واکنش وادارد، اما به دلیل فقدان سازوکار اجرایی مؤثر، عملاً به آزمونی برای وجدان جهانی بدل شد؛ آزمونی که نتیجه‌اش چیزی جز آشکار شدن ناتوانی و شکست جامعه بین‌الملل نیست. همان تمدنی که خود را وارث رنسانس، روشنگری و اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌خوانَد، امروز در برابر دیوارهای خونین غزه ایستاده است؛ یا بی‌تفاوت، یا همراه و همدست. پایتخت‌هایی که دیروز با بغض از هولوکاست سخن می‌گفتند، امروز بی‌هیچ تردیدی سلاح و مشروعیت سیاسی در اختیار ماشین جنگی اسرائیل قرار می‌دهند. سکوت یا همراهی بسیاری از دولت‌ها و بی‌عملی و ناتوانی مزمن نهادهای بین‌المللی نه‌تنها واژگان آزادی و کرامت انسانی را تهی کرده، بلکه وجدان بشری را عمیقاً بی‌اعتبار ساخته است. چه معنایی دارد سخن گفتن از انسانیت، وقتی در برابر کودکانی با شکم‌های خالی و چشمان گودافتاده، مادرانی که فرزندانشان را از زیر آوار بیرون می‌کشند، بیمارستان‌های ویران و اردوگاه‌های پر از آوارگان گرسنه، تنها نظاره‌گری یا حتی همدستی در کار باشد؟ این وضعیت نه فقط سقوط اخلاقی غرب، بلکه لکه‌ای پاک‌نشدنی بر پیشانی قرن بیست‌ویکم است؛ لکه‌ای که همچون برده‌داری، استعمار و نسل‌کشی‌های تاریخ، در حافظهٔ جمعی بشر ثبت خواهد شد.
غزه امروز به «اردوگاه مرگ روباز» بدل شده است و در صف نخست این نسل‌کشی، کودکان ایستاده‌اند. ۹۳٪ آن‌ها—معادل ۹۳۰ هزار کودک، در خطر قحطی‌اند (۳). بیش از ۴۰٪ زنان باردار و شیرده با سوءتغذیه شدید دست‌وپنجه نرم می‌کنند (۶)؛ این یعنی نابودی نسلی که هنوز زاده نشده است. سوءتغذیه، زخمی گذرا نیست، بلکه ویرانی دائمی مغز و بدن است؛ آسیبی که مغز، بدن و آینده کودک را برای همیشه نابود می‌سازد (۷،۸). کمبود مواد حیاتی مانند پروتئین و اسیدهای چرب ضروری، رشد عصبی و عضلانی را متوقف کرده و منجر به کاهش دائمی توان شناختی، ضعف سیستم ایمنی و ناتوانی جسمی می‌شود (۸) .
اما خطرات گرسنگی تنها به آینده محدود نمی‌شود؛ در همان لحظه نیز می‌تواند جان انسان‌ها را بگیرد. یکی از جدی‌ترین مخاطرات زمانی رخ می‌دهد که فرد پس از دوره‌ای طولانی از سوءتغذیه یا قحطی، ناگهان به غذا دسترسی پیدا کند. این وضعیت که در پزشکی «سندروم ری‌فیدینگ» نام دارد، بر اثر تغییرات سریع متابولیک و جابه‌جایی الکترولیت‌های حیاتی در بدن شکل می‌گیرد (۹). ورود ناگهانی مواد غذایی، به‌ویژه کربوهیدرات‌ها، موجب ترشح شدید انسولین شده و در پی آن، فسفات، پتاسیم و منیزیم از خون به درون سلول‌ها منتقل می‌گردد. افت ناگهانی این عناصر حیاتی می‌تواند به آریتمی و ایست قلبی، نارسایی تنفسی، تشنج و حتی مرگ بینجامد (۱۰). این خطر تنها کودکان را تهدید نمی‌کند، اما در آنان به دلیل ذخایر کمتر و نیاز بالاتر به مواد مغذی، عواقب آن شدیدتر و سریع‌تر ظاهر می‌شود. از همین رو، بازگرداندن غذا به بدن‌های رنجور از سوءتغذیه حاد، باید تنها به‌صورت تدریجی و با نظارت دقیق پزشکی انجام گیرد (۱۱).
تصاویر بدن‌ها نحیف و چشمان فرورفته این کودکان تنها سطح فاجعه را نشان می‌دهد؛ عمق آن خاموش‌شدن تدریجی یک نسل است. پزشکان و متخصصان تغذیه هشدار داده‌اند: حتی اگر جنگ همین امروز متوقف شود، این کودکان با زخم‌های جبران‌ناپذیر جسمی و روانی تا پایان عمر زندگی خواهند کرد (۱۲).
این نسل سوخته، فردای فلسطین را در خود دارد. جامعه‌ای که کودکانش در گرسنگی و وحشت رشد می‌کنند، محکوم به چرخه‌ای از فقر، وابستگی و فروپاشی اجتماعی است. این فاجعه نه‌تنها امروز را می‌سوزاند، بلکه آینده را نیز مین‌گذاری می‌کند. تاریخ این فصل را در کنار بزرگ‌ترین جنایات بشری خواهد نوشت، و نام بسیاری از رهبران و دولت‌های امروز را نه در ستون افتخارات، بلکه در فهرست ننگ ابدی ثبت خواهد کرد.
منابع:
- UN OCHA. Humanitarian Situation Update #306 | Gaza Strip. 2025 Jul 16. Available from: https://www.ochaopt.org/content/humanitarian-situation-update-306-gaza-strip
- The Guardian. UN warns Gaza faces ‘starvation, pure and simple’ as child deaths mount – as it happened. 2025 Aug 10. Available from: https://www.theguardian.com/world/live/2025/aug/10/israel-gaza-war-protests-aid-latest-news-updates
- UNICEF. ‘Unimaginable horrors’: more than 50,000 children reportedly killed or injured in the Gaza Strip. 2025 May 27. Available from: https://www.unicef.org/press-releases/unimaginable-horrors-more-50000-children-reportedly-killed-or-injured-gaza-strip
- World Health Organization (WHO). Nearly 12,000 children under five in Gaza have acute malnutrition, says WHO. 2025 Aug 7. Available from: https://www.reuters.com/world/middle-east/nearly-12000-children-under-five-gaza-have-acute-malnutrition-says-who-2025-08-07
- UN Women. UN Women estimates over 28,000 women and girls killed in Gaza since October 2023. 2025 May 19. Available from: https://www.unwomen.org/en/news-stories/news/2025/05/un-women-estimates-over-28000-women-and-girls-killed-in-gaza-since-october-2023
- World Health Organization (WHO). Malnutrition rates reach alarming levels in Gaza, WHO warns. 2025 Jul 27. Available from: https://www.who.int/news/item/27-07-2025-malnutrition-rates-reach-alarming-levels-in-gaza–who-warns
- Black RE, Victora CG, Walker SP, et al. Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. The Lancet. 2013;۳۸۲(۹۸۹۰):۴۲۷–۴۵۱.
- Victora CG, de Onis M, Hallal PC, et al. Worldwide timing of growth faltering: revisiting implications for interventions. Pediatrics. 2008;۱۲۵(۳):e473–e480.
- Mehanna HM, Moledina J, Travis J. Refeeding syndrome: what it is, and how to prevent and treat it. BMJ. 2008;۳۳۶(۷۶۵۹):۱۴۹۵–۱۴۹۸.
- Crook MA, Hally V, Panteli JV. The importance of the refeeding syndrome. Nutrition. 2001;۱۷(۷-۸):۶۳۲–۶۳۷.
- World Health Organization (WHO). Updates on the management of severe acute malnutrition in infants and children. Geneva: WHO; 2013.
- Grantham-McGregor S, Cheung YB, Cueto S, et al. Developmental potential in the first 5 years for children in developing countries. The Lancet. 2007;۳۶۹(۹۵۵۵):۶۰–۷۰.
