طبق آمار سازمان بینالمللی کار (ILO) سالانه در جهان بیش از دو میلیون و چهارصد هزار نفر بر اثر حوادث کار و بیماریهای ناشی از محیط کار جانشان را از دست می دهند. از این تعداد سیصد و پنجاه هزار کارگر در حوادث حین کار کشته میشوند و بیش از دو میلیون و پنجاه هزار نفر دیگر بر اثر بیماریهای مربوط به کار میمیرند. در این گزارش اعلام شده است سالیانه ۴۴۰۰۰۰ نفر بر اثر کار با مواد شیمیایی و بیش از ۱۰۰۰۰۰ کارگر بدلیل تماس مستمر با آزبست دچار بیماری محیط کار و جانشان را از دست می دهند. بطور متوسط روزانه بیش از ۶۵۰۰ نفر قربانی حوادث کار و بیماریهای ناشی از محیط کار میباشند با این تاکید که بسیاری از کشورها در حال توسعه آمار دقیق و واقعی از تلفات خود ارائه نمیدهند. با اتکا به همین آمار میتوان به جرعت گفت که تلفات ناشی از کار از تمامی حوادث دیگر حتی جنگ، قربانیان بیشتری می گیرد.
نخستین بار اوایل دهه هشتاد میلادی ۲۸ آپریل به عنوان روز یادمان قربانیان حوادث و محیط کار توسط ارگانهای بین المللی مطرح گردید، کشور کانادا در سال ۱۹۸۹ این روز را برسمیت شناخت به دنبال آن در سال ۱۹۹۶ فدراسیون بین المللی اتحادیه های کارگری در نیویورک این روز را به عنوان روز یادمان کارگران اعلام نمود. تا کنون طی دو مرحله بیست کشور جهان تعیین این روز را برسمیت شناخته اند ولی کماکان اکثر کشورها، حتی کشورهای پیشرفته از برسمیت شناختن این روز طفره میروند.
در کشور ما از طرح شدن قربانیان حوادث کار و بیماریهای شغلی در حد امکان جلوگیری میشود.طبق آماری کە سازمان پزشکی قانونی کشورمنتشر شدە، طی ده سال تلفات سالیان حوادث کار در کشور از هفتصد نفر به حدود دو هزار نفر افزایش یافته، یعنی تلفات سه برابر شده است، همین آمار به روشنی نشان دهنده وضعیت نابسامان ایمنی کار در کشور است.
در ایران، هیچ آمارمستند رسمی از تلفات کارگرانی که بدلیل بیماری و ضایعات جسمی محیط کار جانشان را از دست میدهند و یا معلول میشوند وجود ندارد، بخش عمده کارگران که در صنایع، پترشیمی، معدن، نفت، فولاد و شیمیایی مشغول بکار هستند عمر طبیعی نمی کنند و بر اثر ابتلا به بیماریهای تنفسی، خونی، قلب، گوارشی و… در یک مرگ زودرس جانشان را از دست میدهند.
در کشور ما سالیانه سی هزار مورد حوادث کار ثبت میشود، این حوادث در صورتی ثبت میشود که به پزشکی قانونی و یا بخش حوادث کار اداره کار مراجعه شود و شامل مواردی که شخصی رفع و رجوع میشود، نمی باشد.
حدود نیمی از این حوادث در بخش ساختمانی اتفاق می آفتد و ۶۰% قربانیان آن در سقوط از بلندی دچار حادثه میشوند. بیمه کارگران ساختمانی در سال ۱۳۷۸ مورد تصویب هیئت وزیران قرار گرفت و مقرر گردید که سالیان دویست هزار نفر از این کارگران بیمه شوند، کماکان حدود نیمی از این کارگران بیمه نیستند و طبق گزارشات طی دو سال گذشته در این بخش هیچ کارگری بیمه نشده است و خبرهایی بر اتمام قرارداد بیمه تعدادی از کارگران ساختمانی به بهانه های مختلف، انتشار یافته است این در حالی میباشد که هنوز ۱۵% سهم مالکین ساختمان را حین صدور جواز ساخت اخذ می کنند.
طبق آمار ILO طی ده سال گذشته حوادث کار و جانباختگان ناشی از کار در جهان به دلیل انتقال کارخانه و صنایع کشورهای پیشرفته به کشورهای در حال توسعه در راستای سیاست جهانی سازی، ۲۵% درصد افزایش یافته است و انتظار بالا رفتن این آمار همچنان وجود دارد. تجربه پاره ای از کشورها نشان داده که بیش از ۹۰% حوادث کار قابل پیشگیری میباشد، تعدادی از این کشورها بدلیل تصویب قوانین مناسبتر، آموزش بهتر کارگران و نظارت مستمر کاهش چشمگیری در آمار حوادث کار آنان صورت گرفته، فنلاند ۶۲% حوادث کار در آن کاهش یافته، ژاپن و سوئد نیز با همین رویه موفق گردیده ۲۰% حوادث کار خود را کاهش دهند.
در میهن ما وضعیت فاجعه بار میباشد، بخش عمده کارگران دارای قراردادهای موقت و مشمول قانون کار نمی باشند
قوانین که در رابطه با آموزش ایمنی کار، نظارت و کنترل طی سالها به تصویب رسیده اجرا نمی شود. با وجود خیل عظیم بیکاران، بسیاری از کارگران حوادث حین کار را سرپوش میگذارند و یا پیش از بهبودی کامل به سر کار برمیگردند. بازرسی های پس از حوادث اکثراً کارگران را مقصر معرفی می کنند و در صورتیکه کارفرما مقصر اعلام شود آنها خود را ملزم به جبران خسارت نمی دانند.
همه نکاتی که در بالا به آن اشار شد، ضرورت برسمیت شناختن ۲۸ آپریل به عنوان روز یادمان کارگران را هر چه بیشتر مشخص می کند. تعیین این روز ایجاد امکانیست که میتوان از آن بهره گرفت تا حوادث کار علت و پیآمد آن همچنین بر راه حلها تاکید نمود. این روز فرصتی میباشد که توجه عموم را به فاجعه ای که روزمره جان کارگران و آینده خانواده آنان را مورد تهدید قرار میدهد را به نمایش گذاشت. تلاش کنیم کارگران با ضرورت تعیین آن به عنوان گام نخست آشنا سازیم. از اهرمهای مختلف جهت برسمیت شناختن این حق استفاده کنیم. از هر وسیله برای تبلیغ و ترویج ۲۸ آپریل روز یادمان کارگران و مناسبت آن بهره گیریم.
بهروز فدائی
٢٩ آوریل ٢٠١۶
