حضور ده ها هزار نفری مردم در مسیر راه آهن تا تجریش “نه بزرگی” به خفاشان شب پرستی بود که چشم خود را برواقعیات عینی جاری در جامعه ی ما بسته اند، و نمی دانند و نمی خواهند بدانند که مردم سرزمین ما چه نیازهایی دارند، و این نیازها تا کجا و تا چه حد با تامین شرایط تداوم زندگی عادی و به دور از فقر و سلطه وخود کامگی حاکمان، حتی درشرایط حداقلی، چه قدر فا صله دارند.
برای نخستین بار پس از انقلاب ناتمام بهمن شاهد گردهمایی ده ها هزار نفری مردم تهران و حضور گسترده ی این مردم در حلقه های زنجیر انسانی در اعتراض به حکومتی تمامیت خواه وانسداد جو بودم؛ برآورد من از جمعیتی که از ساعت پنج تا شش و نیم بعد ازظهر دوشنبه هجده خرداد در فاصله ی خیابان بهشتی تا چهارراه ولی عصر دیدم چیزی نزدیک به بیست هزار نفر بود، که تراکم جمعیت در چهارراه ولی عصربیش از دیگر بخش های این مسیر بود، و خود من فاصله ی ضلع شمال شرقی و جنوب غربی چهار راه در مسیرم به سوی میدان انقلاب را در مدتی نزدیک به سی و پنج دقیقه پیمودم و بی تردید با توجه به تراکم جمعیت درچهارراه چمران، پارک ملت و به ویژه بخش های جنوبی مسیر تا راه آهن، و حرکت من در آن درابتد ای زمان این حضور، این براورد دست کم به سه تا چهار برابر بالغ می شود. شعارهای این هما یش و حال وهوای شرکت کنندگان در آن متفاوت بود، و نشان از نبود یگانگی و انسجام تشکیلاتی، گروهی و آرمانی داشت. در یک جا جوانان با نظم و با شعارهایی از قبیل: آزادی اندیشه بی موسوی نمی شه، زندانی سیاسی آزاد باید گردد، و سرود های یاردبستانی من و ای ایران ای مرز پرگهر درهمایش حضور یافته بودند، و در جای دیگر حاضران شعارهای: میرحسین یاحسین، نصر من اله و فتح غریب مرگ بر این دولت مردم فریب، و شعارهای دیگری که بیانگر باور های آرمانی شان بود سر می دادند، و سرانجام گروه سومی شعارهای حیدر حیدره حیدر و ایول ایوله ایول و بگم؟ بگو، اگرتقلب نشه موسوی اول می شه، اگر تقلب بشه ایران قیا مت می شه، احمدی نژاد بای بای و محمود رفت و احمدی رفت، و علایم راهنمایی مشابه “توقف ممنوع” اما با شعار”دروغ ممنوع” که این یکی فراگیرترین وپر رنگ ترین شعار جمع تظاهرکنندگان نیز بود، حضورخودرا نشان می داد. این گروه با نظم و انضباطی کمتر از گروه های پیشین، به ویژه گروه نخست، در این زنجیره ی انسانی حضورداشتند. این شکل متفاوت حضور گروه ها دراین همایش بیانگراین واقعیت بود که هر بخش ازجمعیت بر پایه ی نگرش خاص و نیازهای ویژه اش در آن شرکت کرده است. و آنان تنها یک وجه اشتراک با یکدیگر دارند، که آن نیزگفتن “نه بزرگ” به نامزد نیروهای تمامت خواه حاکم است.
آن چه در یکی دو هفته باقی مانده به برگزاری انتخابات، به ویژه در نیمه های شب و بیش ازهمه درهمایش بزرگ عصر امروز میدان انقلاب به میدان آزادی و خیابان ها دیگر کلان شهر ها و نقاط کشورمان رخ داد، نیز تاییدی بر این باور من در ابعاد گسترده تر و نمایشگر مطالبات معوق مانده و سرکوفته ی مردم در سالیان درازی است که از زمان آغاز تدارک انقلاب مشروطه گذشته است.
این تنوع نیروها نیز نمایشگرگونه گونی پایگاه اجتماعی حامیان موسوی است، که هر کدام از ظن خود راه هواداری از نامزدی بجز احمدی نژاد را برگزیده اند، و مطالباتی خودویژه از کاندیدای مورد حمایت خویش دارند. به گمان من حرکت دیروز بدین لحاظ نیز به حرکت دگر ساز بهمن پنجاه و هفت می مانست که طیفی گسترده از نیروهای مخالف نظام شاهنشاهی، با دیدگاه ها و پایگاه های اجتماعی متفاوت و خواسته های گوناگون در آن شرکت داشتند.
اما این شیوه ی حضور حداکثری و به عیان نیرومند وتسخیر ناپذیر، در درون خویش بیانگر گونه گونی اعتقادات و نیازهای اقشار و طبقاتی از جامعه است که نماینده ای معین را حمایت می کنند. و بی تردید در بزنگاه های تحول، اگر با شعور اجتماعی گسترده و شعارهای بیانگر نیازهای مشترک همراه نشود، به پراکندگی و شکاف ژرف میان نیروهای ناهمسو یی که روزی با دیدگاه های متفاوت در انتخاب نامزدی یگانه با یکدیگر اشتراک نظر داشتند می انجا مد.
حضور توده وارمردم درحرکت سرنوشت ساز وپاسخگو به شرایط تاریخی مشخصی که هرجامعه در آن به سرمی برد، نیازمند تامین شرایط دمکراتیک است. مردم باید با برخورداری ازچنین شرایطی فرصت ها و تحدیدهای تاریخی فراروی خویش را دریابند، و با اتکا به نیروی هم افزای شور و شعورشان راه های دشواری را که درشرایط بی بهره ماندن شان از خودآگاهی دمکراتیک پیمودن آن ممکن نمی بود در نوردند و گذر از نظریه به عمل را در جریان این پویه ی تاریخ سازجامه عمل بپوشانند.
حرکت توده وار مردم بی بهره از حداقل های فرهنگی لازم ممکن است غرش اژدهای نیرومندی را ماند و سرزدن سپیده را نوید دهد، اما بی تردید تابش آفتاب نیم روز و فرازآمدن زمانه ی رویش و باراوری را بنا بر ضرورت نوید نمی تواند داد.
ادراک طبیعی شرایط دشوار زندگی، و بی بهره ماندن ازثروت طبیعی بی کران میهن مان ایران نیز به نوبه ی خود می تواند یگانگی نیروهای محرک پویه تاریخی را دربرداشته باشد؛ اما این یگانگی حاصل ازدرک طبیعی شرایط اجتماعی به تنهایی برای به سرانجام رسانیدن پویه تاریخی کافی نیست. درک ضرورت توسعه فراگیر و پایدار و اتکا به نیروی خرد و بازوان پرتوان خویش در تامین آن نیز به نوبه ی خود ضرورتی انکارناپذیراست. و دولت پیشرو دولتی است که در راه تامین این خردورزی و کاراندیشی از طریق ایجاد فضای باز فرهنگی و بر انگیختن مردم به گسترش آموزش و ارتقای سطح فرهنگ بکوشد.
ازهم اکنون به نظر می رسد که مردم ایران با حرکت در صفوفی گسترده و با طرح خواسته های طبیعی خویش، هر گروه به راه خود، نتایج انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را پیش از برگزاری آن رقم زده اند؛ اما این حرکت به تنها یی کافی نیست. حتی تحقق این آرزوی مردم وانتخاب رئیس جمهوری متفاوت که باخواسته های مردم آشنا تر و در تامین آن ها مصصم ترودرخردورزی پیگیر تر باشد، بدون کوشش او در راستای ایجاد دگرگونی، بهره برداری اش از ظرفیت حداکثری نخبگان جامعه، بدون برقراری مرزهای ساختگی خودی و ناخودی، بر پایه ی انواع گونه گون تبعیض: آرمانی، جنسیتی، قومی، تباری و غیر آن، نمی تواند نقطه ی چرخشی در سرنوشت جامعه پدید آورد، و بی تردید بحران ساختاری را پس از برگزاری روند انتخابات نیز پایان نخواهد داد. و این کاری است که نیاز به ایجاد آمادگی ذهنی در جامعه، فراهم کردن شرایط زندگی برپایه ی تامین عدالت اجتماعی، کارآفرینی و تشویق مردم به کارورزی دارد.
اکنون که بر پایه طرح فراگیرمطالبه محوری در میان اقشارگونه گون جامعه ازجمله کارگران وزحمتکشان، زنان، جوانان و دانشجویان، معلمان و روشنفکران واقوام، زمینه های حرکت برپایه ی اشتراک منافع مردم فراهم آمده است، و مردم خواسته هایشان را با صدایی رعدآساتر از هر زمان دیگر به گوش دولتیان رسانیده اند، دریافت این حقیقت که بهره برداری از نیروی کارساز توده های میلیونی مردم در راه تامین شرایط لازم برای توسعه ی همه جانبه و پرهیز از ناامید کردن امید بازیافته توده ها می تواند سرچشمه دگرگونی وچرخش مسیر سرنوشت جامعه ما باشد، ضرورتی انکارناپذیر از کار درمی آید که نادیده گرفتن آن به بحران ساختاری جامعه دامن می زند، و راهی پرهزینه تر و سنگلاخ تر را در پیش روی دولت و مردم قرار می دهد.
شرایط بغرنج جامعه ما به روشنی نشانگر آن است که بحران فراگیری که اکنون برسر راه توسعه ی همه جانبه ی ملی قرارگرفته است، و آن را با تمام توان خویش به سقوط تهدید می کند، سران نظام را به دریدن مرزهای باور مردم و افشای تمام عیار هر آن چه که دروغ و خیانت طرف مقابل اش می شناسند، و می شناسانند رهنمون می شود. این یقه درانی ها و نداشتن کم ترین میزان شکیبایی و رواداری در مقابل یک دیگر، و آن نیز در مقابل چشمان ده ها میلیون ایرانی و افکار عمومی جهانیان، نمایشگر انشقاقی است که درصفوف نخبگان نظام پیش آمده است و خود گویای عمق بی تدبیری سران جناح حاکم و گرایش آن ها به مسیر خشونت و سلطه و استیلای تمام عیار حاکم بر جامعه است، که نخبگان حاکم را نه تنها به انزوا و انحصارجویی در برابر خودی ها، بلکه بیش و پیش از آن ها در برابر دگرباشان و دگر اندیشان از هر دست و هر گروه قرار داده است و البته این نکته اخیر تا اندازه ا ی در باره ی جناح های خردورزتر و واقع بین تر در میان گزیدگان نظام نیز صادق است.
سی سال از انقلاب ناتمام بهمن گذشته است، اما هنوز کسانی بجز مردان شیعی مذهب حق انتخاب به دومین مقام کشور به لحاظ نمود، یعنی ریاست جمهوری را ندارند، و هنوز هم کسانی به مردم ما می گویند که باید نمایندگان منتخب شان را در هر عرصه گزینشی از میان چه کسانی برگزینند. نیمی از مردم جامعه که جنسیت زن را می سازند، و پیروان ادیان ومذاهب و آرمان های دیگر، شهروند ان درجه دوم کشور به حساب می آیند و حقوقی برابر با مردان و پیروان نظام عقیدتی خاص ندارند، و تنها از آنان خواسته می شود که پای صندوق هایی که افزون بر نیمی از تکلیف شان ازپیش معلوم شده است حاضرشوند، و به سود دولتی رای دهند که حقوق حد اقلی شهروندی شان را نیز به رسمیت نمی شناسد.
خوب! با همه ی این اوصاف اکنون بزنگاه تاریخی دیگری پیش آمده است.
همین مردم در زیر تاثیر خشن ترین واقعیات مادی ومعنوی، به ناگزیر خواسته ها شان را در زیر لوای هواداری ازنماینده ی بخش خاصی از نظام مطرح کرده اند؛ بخشی که به هرحال، و با وجود صافی تنگ شورای نگهبان، توانسته است به میدان نبرد انتخابات راه جوید. ومردم نیز با فریاد رسا هرچند به شیوه های گونه گون، مطالبات فروخورده و سالیان درازاز تحقق به دور نگه داشته شده شان را فریاد کرده اند، وعمق و گستره ی این مطالبات تا بدان حد بوده که بخش هایی ازنمایندگان جناح های واقع بین تر طبقه ی متوسط نظام حاکم نظام را نیز هشیار کرده، و در آستانه ی هشدار و نگرانی برای موجودیت نظام قرار داده است. حال ببینیم درچنین شرایط دشواری چه چیز می تواند مردم کشورمان ونمایندگان بالقوه شان را در درون و پیرامون دولت، در صورتی که آگاهانه تر از پیش با واقعیت های تلخ اجتماعی برخورد کنند، از وضعیت کنونی نجات دهد؟ آن چه تا به امروز به انشقاق و تنازع بی امان میان جناح های قوای حاکم انجامیده است روی کردن به صفوف مردم، به سان عامل عمده ی محرک پویه ی اجتماعی درکشورمان راطلب می کند. مردم و همه ی اقشار و گروه هایی که پیش از این از آنان نام بردم، و تاکنون بیش ترین بی توجهی دولتیان را برتابیده اند، اکنون می توانند به مثابه ی نه تنها پارسنگ تعدیل دهنده ی هرم قدرت، بلکه به سان مهم ترین نیروی بالقوه ی تامین کننده ی توسعه ی تمام عیارملی وارد موازنه قوای اجتماعی شوند.
نمی توان به این نکته باور داشت که در چنین شرایطی جز با حضورتمام عیار و بی وقفه ی مردم در عرصه ی نبرد برای توسعه و به رسمیت شناخته شدن نقش و اتکا به نیروی بی کران شان در این نبرد، می توان بربحران کنونی کشور پایان داد، و تنها پس از گرفتن رای از مردم از تعارض با انحصارگرایان دست کشید وبه کار خود پرداخت. مرم نیز نباید انتظار داشته باشند که بدون طرح و خواهان پاسخگویی شدن حکومت منتخب و دولت درقدرت به خواسته ها ومطالبات خویش بتوانند به جایگاه شایسته ی کشوری با ویژگی های کشورما در عرصه ی جهانی دست یابند. کنش- واکنش درست و تنگاتنگ میان نمایندگان طبقه ی متوسط نخبگان حاکم که به نظر می آید در سال های آینده دست بالا را درحکومت آینده ی ایران خواهند داشت – واین نکته مگر در صورتی که رخدادهایی پیش بینی نشده در روند انتخابات پیش آید، واقعیتی محرز وتردید ناپذیر است – از یک سو و اقشار وطبقات گوناگون اجتماعی، به ویژه گروه هایی که پیش از این از آنان نام بردم، و به رسمیت شناختن مردم و تاثیر بی کران حضورآنان در عرصه ی تحولات اجتماعی از سوی دیگر، تنها ضامن پیروزی نهایی انقلاب شکوهمند، اما ناتمام مردم ایران است.
ما خود به پا شویم و بسازیم کارخویش
